G20: Η διακήρυξη ενάντια στις ΗΠΑ σηματοδοτεί σπάνια νίκη για την πολυμερή συνεργασία

Η Ομάδα των Είκοσι (G20) σημείωσε μια σπάνια νίκη για την πολυμερή διπλωματία αυτό το Σαββατοκύριακο, εκδίδοντας μια διακήρυξη παρά το μποϊκοτάζ και τις αντιρρήσεις του ισχυρότερου μέλους της, των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Νότια Αφρική, ως φετινή πρόεδρος, κατάφερε να συσπειρώσει όλα πλην δύο κράτη-μέλη, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον και καταπνίγοντας τις αμφιβολίες για το μέλλον της G20.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια ετών εντάσεων μεταξύ των μελών της G20, με την ομάδα να γεννιέται μέσα από κρίσεις αλλά να δυσκολεύεται να επιτύχει ουσιαστικές συμφωνίες. Η επιτυχία της Νότιας Αφρικής να εξασφαλίσει μια διακήρυξη, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις και τις αντιρρήσεις των ΗΠΑ, ενίσχυσε έναν οργανισμό που πολλοί θεωρούσαν ότι βρισκόταν σε παρακμή, υπογραμμίζοντας τη δύναμη της πολυμερούς διπλωματίας.

Η σπάνια νίκη της πολυμερούς διπλωματίας

Η σύνοδος κορυφής της G20, που έλαβε χώρα στη Νότια Αφρική, φαινόταν αρχικά να επισκιάζεται από το μποϊκοτάζ του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επικαλέστηκε ψευδείς ισχυρισμούς περί κακομεταχείρισης της λευκής μειονότητας από την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής.

Ωστόσο, η Πρετόρια, ως προεδρεύουσα χώρα, κατάφερε να συσπειρώσει όλα τα μέλη εκτός από τις ΗΠΑ και την Αργεντινή, για να εκδώσουν μια κοινή διακήρυξη. Αυτή η κίνηση αγνόησε τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον και κατέδειξε την αποφασιστικότητα των υπόλοιπων χωρών να προχωρήσουν, διασφαλίζοντας το μέλλον της G20, τουλάχιστον προς το παρόν.

Όπως μεταδίδει το Reuters, πολλοί αμφέβαλλαν ότι η Νότια Αφρική θα εξασφάλιζε μια διακήρυξη, πόσο μάλλον να αντιμετωπίσει ζητήματα όπως η βοήθεια προς τις φτωχές χώρες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και του εξωτερικού χρέους. Η συμφωνία σε ένα σχέδιο διακήρυξης την Παρασκευή προκάλεσε ορατή ανακούφιση μεταξύ των διαπραγματευτών, σύμφωνα με Νότιοαφρικανό εκπρόσωπο.

Τα σημεία-κλειδιά της διακήρυξης

Η διακήρυξη της G20 αντιμετώπισε κρίσιμα ζητήματα που συχνά διχάζουν τα μέλη, όπως η κλιματική αλλαγή και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, πρότεινε τη σύσταση της πρώτης παγκόσμιας επιτροπής για την αντιμετώπιση της ανισότητας, ένα θέμα που η εργοομάδα του G20 είχε αναδείξει ως κεντρικό.

Ο Nabil Ahmed, Ανώτερος Διευθυντής Οικονομικής Αδικίας στη διεθνή φιλανθρωπική οργάνωση Oxfam, δήλωσε στο Reuters ότι «αυτή είναι η πρώτη συνάντηση παγκόσμιων ηγετών που έθεσε την έκτακτη ανάγκη της ανισότητας στο επίκεντρο της διεθνούς ατζέντας». Η δέσμευση για την πολυμερή συνεργασία τονίστηκε από τον Πρόεδρο της Νότιας Αφρικής, Σίριλ Ραμαφόζα, ο οποίος δήλωσε ότι η διακήρυξη αντανακλά μια «ανανεωμένη δέσμευση» σε αυτήν, παρά το μποϊκοτάζ των ΗΠΑ.

Η αντίδραση των ΗΠΑ και η επόμενη προεδρία

Το αποτέλεσμα της συνόδου εξόργισε τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες θα φιλοξενήσουν την G20 το επόμενο έτος. Ο Λευκός Οίκος κατηγόρησε τη Νότια Αφρική ότι «όπλισε» την προεδρία της για να υπονομεύσει τις ιδρυτικές αρχές της G20 περί ομόφωνης συναίνεσης.

Ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι θα αποκαταστήσει τη «νομιμότητα» της G20 κατά τη διάρκεια της αμερικανικής προεδρίας. Η άρνηση του Προέδρου Σίριλ Ραμαφόζα να παραδώσει την εκ περιτροπής προεδρία της G20 σε έναν κατώτερο Αμερικανό διπλωμάτη, υπογραμμίζει την ένταση, με την τελετή να γίνεται πλέον μεταξύ ισότιμων διπλωματών αυτή την εβδομάδα.

Ο Michael Bociurkiw του Atlantic Council’s Eurasian Centre σημείωσε ότι οι ηγέτες «είχαν αρχίσει να κουράζονται» από τη στάση του Τραμπ, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα προσέγγιση αντιμετώπισης του Αμερικανού Προέδρου.

Η επόμενη μέρα για την G20

Παρά τη φαινομενική ενότητα, υπάρχει ο κίνδυνος ότι μεγάλο μέρος του έργου που επιτεύχθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ θα μπορούσε να αναιρεθεί υπό την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ουάσιγκτον αναμένεται να περιορίσει την εστίαση της G20 κατά τη διάρκεια της προεδρίας της, η οποία συμπίπτει με την 250ή επέτειο των Ηνωμένων Πολιτειών, μόνο στη σύνοδο κορυφής των ηγετών και στο χρηματοπιστωτικό φόρουμ, εγκαταλείποντας άλλες ομάδες εργασίας και υπουργικές συναντήσεις για την ενέργεια, την υγεία και το περιβάλλον.

Πηγές αναφέρουν ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα θα εξακολουθούν να προσκαλούνται, αλλά η Ουάσιγκτον σχεδιάζει να αποκλείσει τους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Eric LeCompte, σύμβουλος του ΟΗΕ και εκτελεστικός διευθυντής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Jubilee USA Network, η ατζέντα της Ουάσιγκτον στην G20 επικαλύπτεται με εκείνη της Νότιας Αφρικής σε βασικούς τομείς όπως η ανάπτυξη, η οικονομική ανάπτυξη και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αφήνοντας περιθώρια για συνέχεια σε ορισμένα ζητήματα.