Φον ντερ Λάιεν: Νέα ψηφιακά σχέδια διχάζουν την ΕΕ

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε σήμερα στις Βρυξέλλες νέα σχέδια ψηφιακής απορρύθμισης, τα οποία διχάζουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι προτάσεις, που στοχεύουν στην απλούστευση των κανόνων για τα δεδομένα και την Τεχνητή Νοημοσύνη, έτυχαν θερμής υποδοχής από τη δεξιά πτέρυγα, αλλά συνάντησαν σφοδρή αντίθεση από τις κεντρώες και αριστερές ομάδες.

Αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί μια πιθανή επανάληψη της κοινοβουλευτικής σύγκρουσης της περασμένης εβδομάδας, όπου το ΕΛΚ συμμάχησε με την άκρα δεξιά.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας κρίσιμης κοινοβουλευτικής σύγκρουσης που έλαβε χώρα την περασμένη εβδομάδα, όταν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της φον ντερ Λάιεν συμμάχησε με την άκρα δεξιά για να περάσει την πρώτη της συνολική πρόταση για τους πράσινους κανόνες.

Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, αυτή η συνεργασία παραγκώνισε τον κεντρώο συνασπισμό που είχε ψηφίσει την Πρόεδρο της Επιτροπής πέρυσι, υποδεικνύοντας μια μετατόπιση των πολιτικών ισορροπιών εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και δημιουργώντας προηγούμενο για μελλοντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες.

Οι νέες προτάσεις ψηφιακής απορρύθμισης

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα σχέδια για την αναμόρφωση των ψηφιακών νόμων, συμπεριλαμβανομένου του εμβληματικού Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR), των κανόνων δεδομένων και του αναδυόμενου Νόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act).

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αποσκοπούν στην ενίσχυση των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν δεδομένα και Τεχνητή Νοημοσύνη, σε μια προσπάθεια να καλύψει η Ευρώπη το τεχνολογικό χάσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και άλλες περιοχές στον παγκόσμιο τεχνολογικό αγώνα.

Τα προσχέδια των σχεδίων είχαν προκαλέσει αναστάτωση στις Βρυξέλλες τις τελευταίες δύο εβδομάδες, με φιλελεύθερες και αριστερές πολιτικές ομάδες, καθώς και εθνικές κυβερνήσεις που ευαισθητοποιούνται σε θέματα απορρήτου, να εκφράζουν έντονες ανησυχίες, όπως είχε μεταδώσει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η φον ντερ Λάιεν επιχείρησε να γεφυρώσει το χάσμα με αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην πρότασή της, ωστόσο η απόσταση από τις κεντροαριστερές ομάδες παραμένει μεγάλη. Η Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, οι Πράσινοι και η Αριστερά καταδίκασαν τα σχέδια τις τελευταίες ημέρες.

Ο Τομ Βαντεντρίσε, Βέλγος ευρωβουλευτής της ακροδεξιάς ομάδας «Πατριώτες για την Ευρώπη», δήλωσε ότι ο GDPR δεν είναι «απαραβίαστος» και ότι απαιτείται απλούστευση για να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εταιρειών. Πρόσθεσε μάλιστα: «Εάν το ΕΛΚ υποστηρίξει αυτή την πορεία, είμαστε ευτυχείς να συνεργαστούμε σε αυτό».

Οι βασικές αλλαγές και οι αντιδράσεις

Το «διώροφο» ψηφιακό πακέτο της Επιτροπής περιλαμβάνει ένα σχέδιο για την απλούστευση των νόμων της ΕΕ που σχετίζονται με τα δεδομένα (συμπεριλαμβανομένου του GDPR και των κανόνων για μη προσωπικά δεδομένα), και ένα άλλο που στοχεύει ειδικά τον Νόμο για την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Σύμφωνα με ανεπίσημες ενημερώσεις από αξιωματούχο της Επιτροπής, ο αντίκτυπος του πακέτου στον GDPR αποτέλεσε αντικείμενο «έντονης συζήτησης» εσωτερικά, ενόψει της σημερινής παρουσίασης, λόγω της αρνητικής υποδοχής από ορισμένες κοινοβουλευτικές ομάδες και οργανώσεις προστασίας της ιδιωτικότητας.

Μεταξύ των προτάσεων, η Επιτροπή επιθυμεί να εισαγάγει μια διάταξη στον GDPR που να επιβεβαιώνει ότι οι προγραμματιστές Τεχνητής Νοημοσύνης μπορούν να βασίζονται στο «νόμιμο συμφέρον» τους για τη νόμιμη επεξεργασία δεδομένων Ευρωπαίων πολιτών. Αυτό θα προσφέρει στις εταιρείες AI μεγαλύτερη ασφάλεια ότι δεν θα χρειάζεται πάντα να ζητούν τη συγκατάθεση των χρηστών.

Επίσης, προτείνεται η αλλαγή του ορισμού των προσωπικών δεδομένων στον GDPR, ώστε τα ψευδωνυμοποιημένα δεδομένα – όπου τα στοιχεία ενός ατόμου έχουν αποκρυφτεί ώστε να μην μπορεί να αναγνωριστεί – να μπορούν να επεξεργάζονται πιο εύκολα. Οι προτάσεις αποσκοπούν επίσης στη μείωση του αριθμού των banners για cookies που εμφανίζονται στο ευρωπαϊκό διαδίκτυο.

Για να κατευνάσουν τις ανησυχίες περί απορρήτου, οι αξιωματούχοι της Επιτροπής απέσυραν μια αμφιλεγόμενη ρήτρα που θα επαναπροσδιόριζε τι θεωρείται δεδομένα «ειδικής κατηγορίας», όπως οι θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις ενός ατόμου, η εθνικότητα ή τα δεδομένα υγείας, τα οποία απολαμβάνουν επιπλέον προστασία βάσει του GDPR.

Η νέα διάταξη για τα cookies θα περιέχει επίσης μια ρητή δήλωση ότι οι χειριστές ιστοσελίδων και εφαρμογών εξακολουθούν να χρειάζονται τη συγκατάθεση για την πρόσβαση σε πληροφορίες στις συσκευές των χρηστών.

Πολιτικές συμμαχίες και η επόμενη μέρα

Τα τελικά κείμενα θα εξεταστούν τώρα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κεντροδεξιό ΕΛΚ της φον ντερ Λάιεν χαιρέτισε τα σχέδια ψηφιακής απλούστευσης ως «κρίσιμη ώθηση για την βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης».

Αντίθετα, η ομάδα των κεντροαριστερών Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Κοινοβουλίου επέκρινε τις μεταρρυθμίσεις. Η Μπίργκιτ Σίπελ, εξέχουσα Γερμανίδα ευρωβουλευτής της ομάδας, δήλωσε σε ανακοίνωσή της ότι η Επιτροπή «θέλει να υπονομεύσει τα δικά της πρότυπα προστασίας στον τομέα της προστασίας δεδομένων και της ιδιωτικότητας για να διευκολύνει τη χρήση δεδομένων, την παρακολούθηση και τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης ‘made in the U.

S.’».

Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους νομικούς κύκλους είναι η πιθανή σύγκλιση του ΕΛΚ με ακροδεξιές ομάδες για την υπερψήφιση των προτάσεων, όπως συνέβη και με τους πράσινους κανόνες. Ο Σεργκέι Λαγκοντίνσκι, Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων, προειδοποίησε τον ηγέτη του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, ότι «δεν πρέπει να υπάρξουν παιχνίδια με αντιδημοκρατικά και αντιευρωπαϊκά κόμματα».

Ωστόσο, ο Τσάρλι Βάιμερς, Σουηδός ευρωβουλευτής των δεξιών Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, χαιρέτισε το σχέδιο για την «εκκαθάριση αλληλεπικαλυπτόμενων κανόνων δεδομένων» και την αντιμετώπιση του «τσίρκου των cookie banners», αν και ζήτησε ακόμη πιο ριζικές αλλαγές.

Ενώ η φον ντερ Λάιεν αναζητά ψήφους για το ψηφιακό της πακέτο, η Κριστίν Άντερσον του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία, προειδοποίησε ότι το πακέτο θα μπορούσε να ενισχύσει την «ικανότητα παρακολούθησης και προφίλ των ανθρώπων», δηλώνοντας ότι το κόμμα της είναι «πολύ πιο κοντά στις ομάδες της αριστεράς» σε αυτά τα ζητήματα.

Αυτή η πολύπλοκη πολιτική σκακιέρα υπογραμμίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Πρόεδρος της Επιτροπής στην εξασφάλιση ευρείας υποστήριξης για τις μεταρρυθμίσεις της, καθώς η τελική έκβαση παραμένει αβέβαιη.