Τσεχία: Ο Αντρέι Μπάμπις πρωθυπουργός μετά την επίλυση της σύγκρουσης συμφερόντων

Ο Τσέχος δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις θα αναλάβει πρωθυπουργός της χώρας, αφού ανακοίνωσε την Πέμπτη το βράδυ ότι θα διευθετήσει τη δυνητική σύγκρουση συμφερόντων με τον αγροτοβιομηχανικό του όμιλο, Agrofert. Ο Πρόεδρος Πέτρ Παβέλ επικρότησε την κίνηση και δήλωσε ότι θα τον διορίσει επίσημα στις 9 Δεκεμβρίου, τερματίζοντας μια περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των τσεχικών βουλευτικών εκλογών του Οκτωβρίου, όπου το κόμμα ANO του Μπάμπις αναδείχθηκε νικητής, σχηματίζοντας συνασπισμό με τα ακροδεξιά κόμματα Freedom and Direct Democracy και Motorists for Themselves. Η απόφαση του Μπάμπις να αποδεσμευτεί από την Agrofert είναι κρίσιμη για την ανάληψη των καθηκόντων του, καθώς ο Πρόεδρος Παβέλ είχε θέσει ως προϋπόθεση την επίλυση του ζητήματος της σύγκρουσης συμφερόντων για την έγκριση του νέου υπουργικού συμβουλίου.

Η επίλυση της σύγκρουσης συμφερόντων

Ο Αντρέι Μπάμπις, σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του προς τους ψηφοφόρους την Πέμπτη το βράδυ, δήλωσε ότι θα παραιτηθεί αμετάκλητα από την εταιρεία Agrofert, με την οποία «δεν θα έχει πλέον καμία σχέση, δεν θα την κατέχει ποτέ, δεν θα έχει οικονομικές σχέσεις μαζί της και δεν θα είναι σε καμία επαφή». Η κίνηση αυτή, όπως αναφέρει το POLITICO, έρχεται να αντιμετωπίσει τις νομικές εμπλοκές που τον βάραιναν τόσο στην Τσεχία όσο και στο εξωτερικό, λόγω της γεωργικής του αυτοκρατορίας, η οποία είναι σημαντικός αποδέκτης επιδοτήσεων της ΕΕ. Η μεταβίβαση της Agrofert σε καταπίστευμα, υπό τη διαχείριση ανεξάρτητου διαχειριστή, αποτελεί μια λύση που υπερβαίνει τις νομικές απαιτήσεις, όπως ο ίδιος υπογράμμισε.

Το παρασκήνιο της Agrofert και οι προηγούμενες εμπλοκές

Η Agrofert, ένας όμιλος που αποτελείται από περισσότερες από 250 εταιρείες, βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής διαμάχης του Μπάμπις για χρόνια. Κατά την προηγούμενη θητεία του ως πρωθυπουργός, από το 2017 έως το 2021, ο Μπάμπις είχε τοποθετήσει την Agrofert σε καταπιστευματικά ταμεία. Ωστόσο, τόσο τα τσεχικά δικαστήρια όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι διατηρούσε ακόμα επιρροή επί αυτών, παραβιάζοντας έτσι τους κανόνες σύγκρουσης συμφερόντων της ΕΕ. Ο τσεχικός νόμος περί σύγκρουσης συμφερόντων απαγορεύει σε αξιωματούχους (ή στενούς συγγενείς τους) να κατέχουν ή να ελέγχουν επιχειρήσεις που θα δημιουργούσαν σύγκρουση με τα κυβερνητικά τους καθήκοντα, τονίζοντας την προτεραιότητα του δημόσιου συμφέροντος.

Οι αντιδράσεις και οι επιπτώσεις στην ευρύτερη Ευρώπη

Ο Πρόεδρος Πέτρ Παβέλ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την «σαφή και κατανοητή» επίλυση του ζητήματος από τον Αντρέι Μπάμπις, δηλώνοντας ότι θα τον διορίσει πρωθυπουργό στις 9 Δεκεμβρίου. Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Μπάμπις ενισχύει την αντι-συστημική τάση στην Κεντρική Ευρώπη, καθώς ο λαϊκιστής μεγιστάνας εντάσσεται στους Ούγγρους και Σλοβάκους ομολόγους του, Βίκτορ Όρμπαν και Ρόμπερτ Φίτσο, ως πιθανός «αγκάθι» για τις Βρυξέλλες σε βασικά ευρωπαϊκά ζητήματα. Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η πιθανή ενίσχυση ενός μπλοκ που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την ενιαία γραμμή της ΕΕ σε θέματα όπως η μετανάστευση, το κράτος δικαίου και η εξωτερική πολιτική.

Η επόμενη μέρα για την Τσεχία και την ΕΕ

Με την επίλυση του ζητήματος της σύγκρουσης συμφερόντων, ο Αντρέι Μπάμπις είναι πλέον ελεύθερος να αναλάβει τα ηνία της κυβέρνησης. Ο Πρόεδρος Παβέλ είχε προηγουμένως τονίσει ότι οι ισχυρές φιλο-ΝΑΤΟϊκές και φιλο-ΕΕ στάσεις, μαζί με τη διασφάλιση των δημοκρατικών θεσμών της χώρας, θα είναι βασικοί παράγοντες στην απόφασή του σχετικά με το προτεινόμενο υπουργικό συμβούλιο. Η νέα κυβέρνηση αναμένεται να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις, τόσο σε εσωτερικό επίπεδο, όπως η οικονομία και ο προϋπολογισμός, όσο και σε εξωτερικό, διαμορφώνοντας τη θέση της Τσεχίας στο ευρωπαϊκό και διεθνές σκηνικό.