- Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ ζήτησε αποζημιώσεις από τη Γερμανία για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
- Η Γερμανία θεωρεί το ζήτημα νομικά κλειστό, αλλά προτείνει άλλα μέτρα αποκατάστασης.
- Οι εντάσεις απειλούν τις διμερείς σχέσεις, παρά τη συνεργασία σε θέματα όπως η Ουκρανία.
- Ο Τουσκ πιέζει για ταχύτερη αποζημίωση των εν ζωή θυμάτων, αλλιώς η Πολωνία θα αναλάβει το κόστος.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ και ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς συγκρούστηκαν τη Δευτέρα στο Βερολίνο για το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων και της αποκατάστασης των ναζιστικών καταστροφών στην Πολωνία. Η ανοιχτή διαφωνία επισκίασε τις συνομιλίες που είχαν ως στόχο την ενότητα και τη συνεργασία, αναδεικνύοντας τις βαθιές ιστορικές πληγές που παραμένουν ανοιχτές μεταξύ των δύο χωρών.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς και περίπλοκης ιστορικής διαμάχης, η οποία, παρά τις προσπάθειες για βελτίωση των διμερών σχέσεων, συνεχίζει να αναζωπυρώνεται περιοδικά. Η συζήτηση για τις αποζημιώσεις έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επηρεάζει όχι μόνο τις διπλωματικές σχέσεις, αλλά και την εσωτερική πολιτική και των δύο χωρών, ιδίως στην Πολωνία όπου το ζήτημα αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.
Η αναζωπύρωση των εντάσεων
Τη Δευτέρα, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, υπό την πίεση της εθνικιστικής αντιπολίτευσης του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), επέκρινε τη Γερμανία για την άρνησή της να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις. Ο Τουσκ τόνισε ότι «όλοι στην Πολωνία πιστεύουμε ότι η Πολωνία δεν έχει λάβει αποζημίωση για τις απώλειες και τα εγκλήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου». Η δήλωση αυτή σηματοδοτεί μια σκληρότερη στάση από αυτή που είχε υιοθετήσει ο Τουσκ μετά την επανεκλογή του το 2023, όταν δεν είχε δώσει έμφαση στις απαιτήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης του PiS για 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Το Βερολίνο έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι το ζήτημα είναι νομικά «κλειστό», επικαλούμενο μια επίσημη διπλωματική συμφωνία από τη δεκαετία του 1950, κατά την οποία η Πολωνία φέρεται να παραιτήθηκε του δικαιώματός της σε αποζημιώσεις. Ωστόσο, ο Τουσκ επανέφερε το θέμα, υποστηρίζοντας ότι η παραίτηση αυτή έγινε υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης και δεν αντικατοπτρίζει τη βούληση του πολωνικού λαού. Αυτή η θέση υιοθετείται και από πολιτικούς του PiS, συμπεριλαμβανομένου του σημερινού Προέδρου της Πολωνίας, Κάρολ Ναβρότσκι, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η παραίτηση δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
Οι γερμανικές θέσεις και η πολωνική αντίδραση
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, από την πλευρά του, δήλωσε ότι «πρέπει να διατηρήσουμε ζωντανές τις μνήμες, ακόμη και τις επώδυνες», εκφράζοντας την ελπίδα ότι αυτό μπορεί να γίνει με τρόπο που δεν θα διχάζει, αλλά θα ενώνει. Η Γερμανία επιμένει στη νομική της θέση, αλλά παράλληλα προτείνει άλλες κινήσεις για την επούλωση των πληγών. Νομικοί κύκλοι στη Γερμανία υπογραμμίζουν ότι η νομική υπόθεση για αποζημιώσεις έχει κλείσει, ωστόσο η ηθική διάσταση του θέματος παραμένει ανοιχτή και απαιτεί άλλου είδους χειρισμούς.
Η πολωνική κυβέρνηση του Τουσκ έχει συχνά υποστηρίξει ότι, ενώ υπάρχει μια ηθική υπόθεση για αποζημιώσεις, δεν υπάρχει νομικός τρόπος να αναγκαστεί το Βερολίνο να πληρώσει. Η επιδίωξη του θέματος, σύμφωνα με την κυβέρνηση, υπονομεύει τους δεσμούς της Πολωνίας με τη Γερμανία, τον μεγαλύτερο οικονομικό της εταίρο. Αυτή η προσέγγιση δείχνει μια προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ της εσωτερικής πολιτικής πίεσης και των στρατηγικών διπλωματικών και οικονομικών συμφερόντων της χώρας.
Ο αντίκτυπος στις διμερείς σχέσεις
Οι ανανεωμένες εντάσεις για τις αποζημιώσεις απειλούν να περιπλέξουν τις προσπάθειες των δύο ηγετών να εξομαλύνουν τις διαφορές σε μια σειρά άλλων θεμάτων. Αυτά περιλαμβάνουν τις διαφωνίες για τους ελέγχους στα εθνικά σύνορα και την έρευνα του Βερολίνου για τις εκρήξεις που κατέστρεψαν τους υποθαλάσσιους αγωγούς Nord Stream, οι οποίοι μετέφεραν ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία. Παρά τις εντάσεις, ο Μερτς και ο Τουσκ δήλωσαν ότι βρίσκονται σε στενή επαφή για τις εξελίξεις στην Ουκρανία και τις διαπραγματεύσεις για μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία. Μάλιστα, ο Τουσκ χαρακτήρισε το επίπεδο συνεργασίας «πραγματικά άνευ προηγουμένου» σε αυτό το μέτωπο.
Η συνεργασία σε θέματα άμυνας και υποστήριξης της Ουκρανίας είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, και η διατήρησή της αποτελεί προτεραιότητα. Πρόσφατα, η Πολωνία ανακοίνωσε ότι θα λάβει 44 δισεκατομμύρια ευρώ από το πρόγραμμα SAFE της ΕΕ για την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεών της, γεγονός που υπογραμμίζει τη δέσμευσή της στην άμυνα και την ασφάλεια, παρά τις διμερείς διαφωνίες.
Οι προτάσεις της Γερμανίας και η επόμενη μέρα
Η κυβέρνηση του Μερτς ανακοίνωσε μια σειρά άλλων μέτρων που έχουν σχεδιαστεί για να κατευνάσουν τις πολωνικές δυσαρέσκειες. Ο Μερτς δήλωσε ότι η Γερμανία θα προχωρήσει με σχέδια για την κατασκευή ενός μνημείου αφιερωμένου στα πολωνικά θύματα της ναζιστικής Γερμανίας στο Βερολίνο. Επιπλέον, η κυβέρνησή του δεσμεύτηκε να επιστρέψει πολωνικά πολιτιστικά αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από τους Ναζί. Η Γερμανία υποσχέθηκε επίσης να «εξετάσει δυνατότητες παροχής περαιτέρω υποστήριξης στα πολωνικά θύματα της ναζιστικής επίθεσης», σύμφωνα με κοινή δήλωση.
Αυτή η δέσμευση παραπέμπει σε μια πρόταση του πρώην καγκελαρίου Όλαφ Σολτς για οικονομική αποζημίωση των εν ζωή Πολωνών θυμάτων της ναζιστικής Γερμανίας. Ωστόσο, το σχέδιο δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Ο Τουσκ εξέφρασε τη Δευτέρα την απογοήτευσή του για την καθυστέρηση, υποστηρίζοντας ότι ο χρόνος τελειώνει. «Όταν το συζήτησα με τον καγκελάριο Σολτς, ο αριθμός [των ανθρώπων που ήταν ακόμη ζωντανοί] ήταν λίγο πάνω από 60.000», είπε ο Τουσκ. «Σήμερα είναι 50.000 άνθρωποι». Προειδοποίησε ότι αν το Βερολίνο δεν επιταχύνει τις διαδικασίες, η Βαρσοβία θα χρησιμοποιήσει δικά της χρήματα για να αποζημιώσει τα θύματα. Ο Τουσκ τόνισε την ανάγκη να μην ενισχύονται οι διαιρέσεις, καθώς «έχουμε ριζοσπάστες και στις δύο πλευρές των συνόρων» που ενδιαφέρονται να υποκινήσουν αντιγερμανικά και αντιπολωνικά αισθήματα.
🛡️ Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επίσημη νομική ή φοροτεχνική συμβουλή
