«Πόλεμος γενεών» για τις συντάξεις σε Γαλλία και Γερμανία: Οι νέοι ζητούν θυσίες από τους συνταξιούχους

Ένας «πόλεμος γενεών» βρίσκεται σε εξέλιξη στο Παρίσι και το Βερολίνο, καθώς νέοι βουλευτές καλούν τους συνταξιούχους να συμβάλουν στη διατήρηση της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Τα συστήματα αυτά ασφυκτιούν υπό το βάρος του γηράσκοντος πληθυσμού και της οικονομικής στασιμότητας, απαιτώντας άμεσες λύσεις. Η συζήτηση επικεντρώνεται στην ανάγκη για μεγαλύτερη «διαγενεακή δικαιοσύνη».

Η παρούσα εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακροχρόνιας δημογραφικής και οικονομικής πρόκλησης που αντιμετωπίζουν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μείωση των γεννήσεων σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής δημιουργεί μια δυσαναλογία μεταξύ εργαζομένων και συνταξιούχων, θέτοντας σε κίνδυνο την αρχή της διαγενεακής αλληλεγγύης στην οποία βασίζονται τα συστήματα.

Οι αιτίες της «γενεακής σύγκρουσης»

Όπως μεταδίδει το POLITICO, η πίεση στα συνταξιοδοτικά συστήματα Γαλλίας και Γερμανίας οφείλεται σε ένα συνδυασμό δημογραφικών και οικονομικών παραγόντων. Οι χαμηλοί ρυθμοί γεννήσεων σημαίνουν ότι δεν υπάρχουν αρκετοί νέοι για να αντισταθμίσουν τον αυξανόμενο αριθμό των baby boomers που συνταξιοδοτούνται. Παράλληλα, η οικονομική ανάπτυξη είναι υποτονική, οι μισθοί έχουν σταματήσει να αυξάνονται και η αγοραστική δύναμη δεν εξελίσσεται με τον ίδιο ρυθμό όπως για τις προηγούμενες γενιές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι νέοι να αισθάνονται ότι ευκαιρίες, όπως η αγορά κατοικίας, είναι όλο και πιο απρόσιτες.

Επιπλέον, οι κρατικοί προϋπολογισμοί είναι ήδη επιβαρυμένοι από άλλες προτεραιότητες, όπως ο επαναεξοπλισμός ενόψει της ρωσικής επιθετικότητας, η επανεκβιομηχάνιση και η πράσινη μετάβαση. Αυτή η κατάσταση οδηγεί έναν αυξανόμενο αριθμό νέων πολιτικών, από το κέντρο έως τη δεξιά, να καλούν τους συνταξιούχους να συμβάλουν ενεργότερα στην επίλυση του προβλήματος, ζητώντας μεγαλύτερη «διαγενεακή δικαιοσύνη».

Οι προτάσεις και οι πολιτικές αντιδράσεις

Στη Γερμανία, ο 34χρονος βουλευτής Johannes Winkel είναι μεταξύ εκείνων που ζητούν αλλαγές, ενώ στη Γαλλία, ο 38χρονος βουλευτής Guillaume Kasbarian προτείνει την επανεξέταση του συστήματος «pay-as-you-go», όπου οι σημερινοί εργαζόμενοι χρηματοδοτούν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων μέσω φόρων. Η Γαλλία, μάλιστα, αντιμετωπίζει ήδη σημαντικές δαπάνες λόγω του γηράσκοντος πληθυσμού, με το δημόσιο ελεγκτικό γραφείο να προειδοποιεί για δαπάνες επιπέδου πανδημίας τις επόμενες δεκαετίες, όπως αναφέρθηκε πρόσφατα.

Η στόχευση των συνταξιούχων είναι πολιτικά επικίνδυνη, καθώς αποτελούν μια αξιόπιστη εκλογική βάση. Στις γενικές εκλογές του Φεβρουαρίου, το συντηρητικό μπλοκ του Γερμανού Καγκελάριου Friedrich Merz εξασφάλισε εκτιμώμενο 43% των ψήφων από άτομα άνω των 70 ετών. Η κυβέρνηση Merz είχε ήδη συμφωνήσει σε ευρείες μεταρρυθμίσεις συντάξεων την περασμένη εβδομάδα, σε μια προσπάθεια να αποφύγει μια σοβαρή κυβερνητική κρίση. Την Τρίτη, το κεντροδεξιό μπλοκ του Merz πραγματοποίησε δοκιμαστική ψηφοφορία για να διαπιστώσει την υποστήριξη στο πακέτο μεταρρύθμισης, με τα αποτελέσματα να παραμένουν ασαφή. Οι συντηρητικοί βουλευτές ενέκριναν το πακέτο σε δοκιμαστική ψηφοφορία την προηγούμενη ημέρα, μειώνοντας τον κίνδυνο διαμάχης.

Στη Γαλλία, οι βουλευτές συζητούν αυτή την εβδομάδα ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο για το πάγωμα των πληθωριστικών προσαρμογών στις συντάξεις για το επόμενο έτος, με στόχο τη μείωση του ελλείμματος κάτω του 5% του ΑΕΠ. Η Γαλλίδα Υπουργός Προϋπολογισμού Amélie de Montchalin δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι δεν επιθυμεί να «πυροδοτήσει έναν πόλεμο γενεών» για τα δημοσιονομικά σχέδια του επόμενου έτους.

Οι επιπτώσεις και οι διαφορές μεταξύ των χωρών

Οι δημοσκοπήσεις σε Γερμανία και Γαλλία δείχνουν ότι μεγάλο μέρος του κοινού τάσσεται υπέρ της προστασίας των υφιστάμενων συνταξιοδοτικών συστημάτων. Τα αριστερά κόμματα και στις δύο χώρες έχουν αντιδράσει έντονα σε μέτρα που θα μείωναν τις συντάξεις, υποστηρίζοντας ότι το δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα είναι βασικό στοιχείο της κοινωνικής συνοχής. Ωστόσο, οι ρωγμές μεταξύ των γενεών είναι εμφανείς.

Μια ανάλυση της γαλλικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Elabe τον Οκτώβριο έδειξε ότι τα μέτρα για τις συντάξεις «απορρίπτονται μαζικά από τους συνταξιούχους, αλλά υποστηρίζονται από σχεδόν έναν στους δύο της νεότερης γενιάς (18-24)». Σε άλλη δημοσκόπηση της Odoxa, μια μικρή πλειοψηφία των εργαζομένων στη Γαλλία συμφώνησε ότι οι σημερινοί συνταξιούχοι «είναι σε καλύτερη θέση επειδή μπόρεσαν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα». Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) έχει επίσης προειδοποιήσει ότι οι γηράσκοντες πληθυσμοί αποτελούν «ωρολογιακή βόμβα» για την ανάπτυξη του ΑΕΠ.

Υπάρχουν, ωστόσο, σημαντικές διαφορές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Στη Γαλλία, οι συνταξιοδοτικές παροχές είναι πιο γενναιόδωρες, διατηρώντας το ποσοστό φτώχειας μεταξύ των άνω των 65 ετών χαμηλότερο από τον γενικό πληθυσμό. Το αντίθετο ισχύει στη Γερμανία, όπου ο πληθυσμός άνω των 65 ετών βρίσκεται σε χειρότερη θέση, εν μέρει λόγω των μεταρρυθμίσεων των συντάξεων που πέρασαν τη δεκαετία του 2000. Νομικοί κύκλοι και οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι η ιδέα πως κάθε γενιά μπορεί να έχει την ίδια απόδοση επένδυσης από τις εισφορές της είναι «βαθιά ανόητη», όπως δήλωσε ο οικονομολόγος Arnaud Lechevalier του Πανεπιστημίου Paris 1 Panthéon-Sorbonne.

Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις των μεταρρυθμίσεων

Ενώ οι ηγέτες του γερμανικού συνασπισμού προσπάθησαν να επιλύσουν τη διαφωνία την περασμένη εβδομάδα, με τον Merz να υπόσχεται ένα δεύτερο, πιο εκτεταμένο πακέτο μεταρρυθμίσεων από το επόμενο έτος, παραμένει ασαφές αν αυτή η πρόταση έχει κατευνάσει όλους τους νέους συντηρητικούς. Μια ομάδα 18 βουλευτών δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι θα αποφασίσουν ατομικά πώς θα ψηφίσουν για το άμεσο πακέτο συντάξεων, το οποίο αναμένεται να διεξαχθεί την Παρασκευή. Κάθε ψήφος θα είναι κρίσιμη, καθώς ο εύθραυστος συνασπισμός του Merz έχει πλειοψηφία μόλις 12 βουλευτών. Η διατήρηση της βιωσιμότητας των συστημάτων, διασφαλίζοντας παράλληλα την κοινωνική δικαιοσύνη, παραμένει μια πολυσύνθετη πρόκληση για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.