- Το αμερικανικό «ειρηνευτικό σχέδιο» ευνοεί τη Ρωσία, αλλά μπορεί να είναι η μόνη επιλογή για το Κίεβο.
- Η Ουκρανία αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις στο μέτωπο, την οικονομία και την εσωτερική πολιτική.
- Οι δυτικοί σύμμαχοι επικρίνονται για την έλλειψη σαφούς στρατηγικής και τις καθυστερήσεις στην υποστήριξη.
- Ένα «κακό» ειρηνευτικό σχέδιο μπορεί να οδηγήσει σε εσωτερική αναταραχή στην Ουκρανία.
- Η επιβράβευση της Ρωσίας θα ενθαρρύνει αυταρχικά καθεστώτα παγκοσμίως.
Σύμφωνα με ανάλυση του POLITICO, το διχαστικό «ειρηνευτικό σχέδιο» των ΗΠΑ, το οποίο φέρεται να ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τη Ρωσία, ενδέχεται να είναι η καλύτερη, αν όχι η μόνη, επιλογή που απομένει στο Κίεβο. Η Ουκρανία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο, χαρακτηριζόμενη από στρατιωτικές πιέσεις, οικονομική εξάντληση και ένα μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς.
Η τρέχουσα εξέλιξη γύρω από το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς και εξαντλητικής σύγκρουσης, η οποία για την Ουκρανία ξεκίνησε ουσιαστικά το 2014, στην προσπάθειά της να απελευθερωθεί από τη ρωσική επιρροή. Το παρασκήνιο της υπόθεσης υπογραμμίζει τις βαθιές γεωπολιτικές ρίζες της διαμάχης και την πολυπλοκότητα των διεθνών σχέσεων που επηρεάζουν την έκβασή της, καθιστώντας την παρούσα περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη για το μέλλον της χώρας.
Το αμφιλεγόμενο αμερικανικό σχέδιο ειρήνης
Το διχαστικό «ειρηνευτικό σχέδιο» των ΗΠΑ, το οποίο φέρεται να ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τη Ρωσία, αποτελεί αυτή τη στιγμή ένα από τα κεντρικά σημεία συζήτησης. Αρχικά, ένα 28-σημείο σχέδιο, το οποίο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, βασίστηκε σε ρωσική πρόταση που είχαν μοιραστεί αξιωματούχοι του Κρεμλίνου στα μέσα Οκτωβρίου. Η όλη διαδικασία χαρακτηρίστηκε από χαοτικές διπλωματικές διαπραγματεύσεις, με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, να αποκηρύσσει αρχικά το σχέδιο ως ρωσικό και στη συνέχεια να ανακαλεί. Αυτό το διπλωματικό χάος περιλάμβανε και αναφορές ότι ο Ειδικός Απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ είχε συμβουλέψει τον ανώτερο βοηθό του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ για το πώς θα έπρεπε να μιλήσει ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στον Τραμπ.
Οι ανησυχίες για την προέλευση και το περιεχόμενο του σχεδίου εντάθηκαν μετά από συνάντηση εκπροσώπων της κυβέρνησης Τραμπ με τον Ρώσο απεσταλμένο, Κίριλ Ντμίτριεφ, στα τέλη Οκτωβρίου στο Μαϊάμι, μια συνάντηση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε δηλώσει αργά την Παρασκευή ότι το αρχικό σχέδιο θα μπορούσε να αποτελέσει «βάση» για την επίλυση του πολέμου, παρόλο που προβλέπει σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις στη Ρωσία και μόνιμο αποκλεισμό του Κιέβου από το ΝΑΤΟ. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δέχεται έντονη κριτική από πολλούς Ρεπουμπλικανούς βουλευτές σχετικά με τον χειρισμό του προτεινόμενου ειρηνευτικού σχεδίου, το οποίο, όπως υποστηρίζουν, ευνοεί τη Ρωσία. Επίσης, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε το Σάββατο ότι το σχέδιο χρειάζεται επανεξέταση με τη συμμετοχή των Ευρωπαίων. Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία ανακοίνωσαν πρόσφατα σημαντική πρόοδο στις συνομιλίες της Γενεύης, καταλήγοντας σε ένα «βελτιωμένο και αναθεωρημένο πλαίσιο ειρήνης», το οποίο είναι πλέον μια 19-σημείο εκδοχή.
Η δύσκολη θέση της Ουκρανίας: Μέτωπο, οικονομία και εσωτερική πολιτική
Η Ουκρανία βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα επισφαλή θέση. Στο πεδίο της μάχης, οι δυνάμεις της αντιμετωπίζουν ισχυρές πιέσεις και αριθμητικό μειονέκτημα. Όπως υποστήριξε πρόσφατα η βουλευτής Μαριάνα Μπεζούλα, «οι Ουκρανοί διοικητές απλά δεν μπορούν να ανταποκριθούν» και «σέρνονται μέσα σε ένα πλαίσιο που έχει θέσει ο εχθρός». Παράλληλα, στο εσωτερικό μέτωπο, οι ρωσικές επιθέσεις με drones και αεροπορικές επιδρομές υποβαθμίζουν το ενεργειακό σύστημα της χώρας και καταστρέφουν τις υποδομές φυσικού αερίου, οι οποίες κρατούν ζεστό το 60% των Ουκρανών κατά τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες.
Επιπλέον, η χώρα ξεμένει από χρήματα. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια Ευρώπη βυθισμένη στα χρέη να παρέχει τα 250 δισεκατομμύρια δολάρια που θα χρειαστεί το Κίεβο σε μετρητά και όπλα για να διατηρήσει τον αγώνα για άλλα τέσσερα χρόνια. Αυτό έρχεται επιπρόσθετα του δανείου αποζημιώσεων 140 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ενδέχεται να προσφερθεί εάν το Βέλγιο άρει το βέτο του για τη χρήση των ακινητοποιημένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στις Βρυξέλλες. Για την αντιμετώπιση αυτής της οικονομικής πίεσης, ευρωπαϊκές χώρες επεξεργάζονται ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για να διασφαλίσουν τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας στις αρχές του 2026, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Ουκρανία συγκλονίζεται από ένα τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς που φέρεται να εμπλέκει στελέχη της προεδρίας, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη τόσο των συμμάχων όσο και των ίδιων των Ουκρανών. Αυτή η κατάσταση παρέχει επίσης «πυρομαχικά» σε κύκλους της διοίκησης του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του κινήματος MAGA, για να υποστηρίξουν ότι η Ουάσιγκτον θα πρέπει να σταματήσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους διπλωματικούς κύκλους είναι η έλλειψη σαφούς στρατηγικής από την πλευρά των δυτικών συμμάχων, η οποία, όπως επισημαίνουν, έχει συμβάλει στην παρούσα αδιέξοδη κατάσταση. Πολλοί εκφράζουν την άποψη ότι η αμφιταλαντευόμενη στάση και οι καθυστερήσεις στην παροχή κρίσιμης βοήθειας έχουν ενθαρρύνει τη Ρωσία και έχουν περιορίσει τις επιλογές της Ουκρανίας, οδηγώντας σε ένα σχέδιο ειρήνης που θεωρείται επιζήμιο για τα ουκρανικά συμφέροντα.
Οι αστοχίες των δυτικών συμμάχων και οι συνέπειες
Παρά την υψηλή ρητορική τους, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας ποτέ δεν συμφώνησαν σε σαφείς πολεμικούς στόχους. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις, είχε εκφράσει το 2023 την ανησυχία του για την αναντιστοιχία μεταξύ της δυτικής μεγαλορρημοσύνης και του τι ήταν πραγματικά διατεθειμένες να κάνουν και να προσφέρουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Αυτή η συζήτηση, ωστόσο, δεν έγινε ποτέ, λόγω φόβων ότι θα διχάσει τους συμμάχους. Παρόλα αυτά, οι δυτικοί ηγέτες συνέχισαν να χαρακτηρίζουν τον πόλεμο ως αγώνα μεταξύ καλού και κακού, με τεράστιο διακύβευμα για τη δημοκρατία.
Ωστόσο, αυτή η στάση εγείρει ερωτήματα: γιατί υπήρξε συγκράτηση στην παροχή βοήθειας; Γιατί καθυστέρησαν τα όπλα μεγάλης εμβέλειας και τα τανκς; Γιατί η καθυστέρηση στην προμήθεια F-16; Και γιατί η απαγόρευση στην Ουκρανία να χρησιμοποιεί δυτικούς πυραύλους μεγάλης εμβέλειας για να χτυπήσει βαθύτερα στη Ρωσία; Όπως είχε δηλώσει ο πρώην ανώτατος διοικητής της Ουκρανίας, Στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι, στην Washington Post: «Για να σώσω τον λαό μου, γιατί πρέπει να ζητήσω άδεια από κάποιον για το τι να κάνω σε εχθρικό έδαφος;». Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα, είχε επισημάνει πέρυσι στο POLITICO ότι η Δύση δεν κατανόησε ποτέ πλήρως τη σημασία του πολέμου: «Δεν μπορείς να κερδίσεις έναν πόλεμο όπου η Ρωσία γνωρίζει ξεκάθαρα τον στρατηγικό της στόχο σε κάθε λεπτομέρεια, η Ουκρανία γνωρίζει τον στρατηγικό της στόχο σε κάθε λεπτομέρεια, αλλά η Δύση, χωρίς την οποία η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει, δεν ξέρει για ποιο πράγμα πολεμά».
Η επόμενη μέρα και οι εσωτερικές προκλήσεις
Το τροποποιημένο 19-σημείο σχέδιο ειρήνης, αν και βελτιωμένο σε σχέση με το αρχικό 28-σημείο, εξακολουθεί να θεωρείται «άσχημο και επαίσχυντο». Ένα τέτοιο σχέδιο, που αφήνει την Ουκρανία με αδύναμες εγγυήσεις ασφαλείας, χωρίς το 20% του εδάφους της και της απαγορεύει την ένταξη στο ΝΑΤΟ, θα έχει τεράστιες εσωτερικές συνέπειες και μεγάλη πιθανότητα εμφύλιας αναταραχής. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα αντιδράσει ο στρατός και οι βετεράνοι, πολλοί από τους οποίους θα το θεωρήσουν «πισώπλατη μαχαιριά» και μια εξοργιστική προδοσία που πρέπει να τιμωρηθεί.
Επιπλέον, ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα σήμαινε επιβράβευση της θρασύτητας του Πούτιν και καμία ουσιαστική λογοδοσία για την κτηνώδη συμπεριφορά του στρατού του ή τις παράνομες απελάσεις από τα κατεχόμενα μέρη της Ουκρανίας στη Ρωσία. Αναμφίβολα, αυτό θα ενθαρρύνει τον άξονα των αυταρχικών καθεστώτων, με παγκόσμιες συνέπειες που θα διαρκέσουν για χρόνια, όπως συνέβη και με την Αμερικανική Επανάσταση.
