Ουκρανία: Στα χέρια του Πούτιν η τύχη των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή των διαπραγματεύσεων, επιδιώκοντας δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας από την Ουάσιγκτον που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία του πολέμου. Παρά τις διπλωματικές πιέσεις και τις υποσχέσεις για προηγμένο εξοπλισμό, η τελική ισχύς της συμφωνίας φαίνεται να παραμένει δέσμια των ερμηνειών του Κρεμλίνου.

Η τρέχουσα αναζήτηση εγγυήσεων έρχεται στη σκιά της αποτυχίας του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994, όταν η Ουκρανία παρέδωσε τα πυρηνικά της όπλα με αντάλλαγμα διαβεβαιώσεις που αποδείχθηκαν ανεπαρκείς. Σήμερα, η διπλωματική πραγματικότητα είναι ακόμη πιο σύνθετη, καθώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό τον POLITICO και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επαναπροσδιορίζει τη στρατηγική της στην Ευρώπη, θέτοντας νέα δεδομένα στο τραπέζι των συνομιλιών.

Οι «πλατινένιες» εγγυήσεις και το δίλημμα του Ζελένσκι

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του POLITICO, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι φέρεται πλέον διατεθειμένος να αποσύρει το αίτημα ένταξης στο ΝΑΤΟ, μια κίνηση που μέχρι πρότινος η Συμμαχία χαρακτήριζε ως «μη αναστρέψιμη». Ως αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον προσφέρει εγγυήσεις «πλατινένιου προτύπου», οι οποίες ενδέχεται να περιλαμβάνουν την παροχή πυραύλων κρουζ Tomahawk με βεληνεκές 1.000 χιλιομέτρων. Η κίνηση αυτή θα επέτρεπε στην Ουκρανία να πλήξει ρωσικά στρατιωτικά κέντρα, λειτουργώντας ως ισχυρός παράγοντας αποτροπής, αν και οι αναλυτές επισημαίνουν ότι δεν αποτελεί «μαγική λύση» για τον τερματισμό των εχθροπραξιών.

Η νομική θωράκιση και η ασάφεια του Άρθρου 5

Ένα από τα κρισιμότερα σημεία για το Κίεβο είναι η νομική δέσμευση της συμφωνίας. Ο Ζελένσκι επιδιώκει μια συνθήκη που θα απαιτεί επικύρωση από το Κογκρέσο, ώστε να μην μπορεί να ακυρωθεί από έναν μελλοντικό πρόεδρο, όπως συνέβη με τη συμφωνία για το κλίμα του Παρισιού. Ωστόσο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ήδη εκφράσει επιφυλάξεις, σημειώνοντας ότι υπάρχουν «πολλοί ορισμοί για το Άρθρο 5». Αυτή η ασάφεια υποδηλώνει ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να αποφύγουν μια αυτόματη εμπλοκή σε έναν τρίτο μεγάλο πόλεμο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, διατηρώντας το δικαίωμα της κατά περίπτωση ερμηνείας των υποχρεώσεών τους.

Η ευρωπαϊκή «συμμαχία των προθύμων» και η εξάρτηση από τις ΗΠΑ

Η Ευρώπη, από την πλευρά της, προσπαθεί να ενισχύσει τον ρόλο της μέσω μιας «συμμαχίας των προθύμων», με επικεφαλής τον Κιρ Στάρμερ και τον Εμανουέλ Μακρόν. Ήδη 26 χώρες έχουν δεσμευτεί για την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης την επομένη της εκεχειρίας. Παρά τις προσπάθειες αυτές, η στρατιωτική πραγματικότητα δείχνει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να αναπτύξει τέτοιες δυνάμεις χωρίς την εφοδιαστική υποστήριξη των ΗΠΑ. Αυτό καθιστά τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας που αντιστοιχούν στο Άρθρο 5 τον μοναδικό βιώσιμο δρόμο για την ειρήνη, ακόμη και αν αυτό απαιτεί επώδυνες παραχωρήσεις από την πλευρά της Ουκρανίας.

Όπως επισημαίνει ο Ed Arnold, ερευνητής του RUSI, στη διεθνή σκακιέρα ισχύει το αξίωμα ότι «ο εχθρός έχει πάντα λόγο». Καθώς οι διμερείς επαφές ΗΠΑ-Ρωσίας συνεχίζονται, η θέση του Βλαντίμιρ Πούτιν παραμένει καθοριστική. Η Ρωσία επιδιώκει ένα ευρύτερο ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων, το οποίο περιλαμβάνει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις. Αναλυτές υπογραμμίζουν ότι, ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρές θεωρεί ο Ζελένσκι τις εγγυήσεις, η αντοχή τους στον χρόνο θα εξαρτηθεί τελικά από το πώς θα τις ερμηνεύσει και θα τις αποδεχθεί το Κρεμλίνο.

Η επόμενη μέρα των διαπραγματεύσεων

Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι καθοριστικές για το αν οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν στην προσφορά μιας νομικά δεσμευτικής συνθήκης. Η αγορά και οι διεθνείς κύκλοι παρακολουθούν στενά τις κινήσεις στην Ουάσιγκτον, καθώς μια πιθανή συμφωνία θα μπορούσε να αποτελέσει το μοντέλο για μελλοντικές διμερείς συνθήκες με χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει αν η πολιτική βούληση του Κογκρέσου θα ευθυγραμμιστεί με τις ανάγκες του Κιέβου για μόνιμη ασφάλεια, σε μια περίοδο που η στρατηγική αποφυγής άμεσης εμπλοκής παραμένει προτεραιότητα για τον Λευκό Οίκο.