Ο ΠΟΥ ζητά καθολική πρόσβαση σε φάρμακα απώλειας βάρους, όπως το Ozempic

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά τη χρήση νέων φαρμάκων για την απώλεια βάρους, όπως τα GLP-1 (π.χ. Ozempic, Wegovy), για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων ποσοστών παχυσαρκίας παγκοσμίως. Παράλληλα, καλεί τις φαρμακευτικές εταιρείες να μειώσουν τις τιμές και να επεκτείνουν την παραγωγή, ώστε να εξασφαλιστεί η πρόσβαση και σε χώρες χαμηλότερου εισοδήματος. Η σύσταση αυτή έρχεται με την προειδοποίηση ότι, χωρίς δραστικές αλλαγές, λιγότερο από το 10% των ανθρώπων που θα μπορούσαν να ωφεληθούν θα έχουν πρόσβαση έως το 2030.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας διαρκούς συζήτησης για την παγκόσμια υγειονομική ισότητα και την πρόσβαση σε σωτήριες θεραπείες, θυμίζοντας την προσπάθεια για τη διάθεση φαρμάκων κατά του HIV/AIDS τη δεκαετία του 1980. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας αναγνωρίζει την ανάγκη για νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ενός προβλήματος που λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας σε πολλές περιοχές του πλανήτη.

Οι συστάσεις του ΠΟΥ και οι προκλήσεις

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εκδώσει μια νέα κατευθυντήρια οδηγία, η οποία περιλαμβάνει μια υπό όρους σύσταση για τη χρήση των GLP-1 φαρμάκων, όπως τα Wegovy, Ozempic και Mounjaro. Αυτά τα φάρμακα προτείνονται ως μέρος μιας ευρύτερης προσέγγισης που περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, άσκηση και ιατρική υποστήριξη. Ωστόσο, η σύσταση χαρακτηρίζεται ως «υπό όρους» λόγω των περιορισμένων δεδομένων σχετικά με τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των GLP-1. Επίσης, αποκλείονται οι έγκυες γυναίκες από τη χρήση τους.

Παρόλο που τα GLP-1 αποτελούν πλέον μια καθιερωμένη θεραπεία σε χώρες υψηλού εισοδήματος, ο ΠΟΥ εκφράζει την ανησυχία ότι θα μπορούσαν να φτάσουν σε λιγότερο από το 10% των ανθρώπων που θα μπορούσαν να ωφεληθούν έως το 2030. Χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας περιλαμβάνουν αυτές της Μέσης Ανατολής, της Λατινικής Αμερικής και των νησιών του Ειρηνικού, όπου η πρόσβαση είναι ιδιαίτερα περιορισμένη. Για παράδειγμα, το Wegovy ήταν διαθέσιμο μόνο σε περίπου 15 χώρες στις αρχές του τρέχοντος έτους.

Η έκκληση για δίκαιη πρόσβαση και οι πατέντες

Ο ΠΟΥ καλεί τις φαρμακευτικές εταιρείες να εξετάσουν τη διαφοροποιημένη τιμολόγηση (χαμηλότερες τιμές σε χώρες χαμηλότερου εισοδήματος) και την εθελοντική αδειοδότηση πατεντών και τεχνολογίας. Αυτό θα επέτρεπε σε άλλους παραγωγούς παγκοσμίως να κατασκευάζουν GLP-1, συμβάλλοντας στην επέκταση της πρόσβασης σε αυτά τα φάρμακα. Ο Jeremy Farrar, βοηθός γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, δήλωσε στο POLITICO ότι οι οδηγίες θα δώσουν επίσης «πράσινο φως» στις εταιρείες γενόσημων φαρμάκων να παράγουν φθηνότερες εκδόσεις των GLP-1 μόλις λήξουν οι πατέντες.

Η Francesca Celletti, ανώτερη σύμβουλος για την παχυσαρκία στον ΠΟΥ, υπογράμμισε στο POLITICO ότι απαιτείται «αποφασιστική δράση» για την επέκταση της πρόσβασης στα GLP-1, φέρνοντας ως παράδειγμα τα αντιρετροϊκά φάρμακα κατά του HIV στις αρχές του αιώνα. «Όλοι πιστεύαμε ότι ήταν αδύνατο… και μετά η τιμή έπεσε», ανέφερε χαρακτηριστικά. Οι βασικές πατέντες για τη σεμαγλουτίδη, το δραστικό συστατικό των φαρμάκων Ozempic και Wegovy της Novo Nordisk, θα λήξουν σε ορισμένες χώρες το επόμενο έτος, συμπεριλαμβανομένων της Ινδίας, της Βραζιλίας και της Κίνας. Η ινδική εταιρεία γενόσημων Dr. Reddy’s σχεδιάζει να κυκλοφορήσει ένα γενόσημο φάρμακο απώλειας βάρους με βάση τη σεμαγλουτίδη σε 87 χώρες το 2026, όπως δήλωσε ο CEO της, Erez Israeli, τον Ιούλιο.

Τι αναμένεται στη συνέχεια και οι εναπομείναντες φραγμοί

Οι τιμές αναμένεται να μειωθούν μόλις τα γενόσημα φάρμακα κυκλοφορήσουν στην αγορά, αν και ορισμένες αγορές όπως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη θα ανοίξουν αργότερα, μεταξύ 2029 και 2033, σύμφωνα με τον Israeli. Ωστόσο, η τιμή δεν είναι το μοναδικό εμπόδιο. Τα ενέσιμα φάρμακα, για παράδειγμα, απαιτούν αποθήκευση σε ψυκτική αλυσίδα. Επιπλέον, τα συστήματα υγείας πρέπει να είναι επαρκώς εξοπλισμένα για να διαθέσουν το φάρμακο μόλις γίνει οικονομικά προσιτό, όπως επεσήμανε η Celletti. Η παγκόσμια κοινότητα αναμένει με ενδιαφέρον τις επόμενες κινήσεις των φαρμακευτικών κολοσσών και των κυβερνήσεων για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσιμης πρόκλησης δημόσιας υγείας.