- Σημαντική πρόοδος στις ειρηνευτικές συνομιλίες Ουκρανίας-ΗΠΑ στο Βερολίνο.
- Οι ΗΠΑ προσφέρουν εγγυήσεις ασφαλείας τύπου Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ.
- Εκκρεμούν ζητήματα εδαφικών παραχωρήσεων στο Ντονμπάς και η συμφωνία της Ρωσίας.
- Δημιουργία ευρωπαϊκής πολυεθνικής δύναμης και υποστήριξη του ουκρανικού στρατού.
- Πιθανή κατάπαυση του πυρός έως τα Χριστούγεννα, με την προσφορά των ΗΠΑ να είναι χρονικά περιορισμένη.
Σημαντική πρόοδος σημειώθηκε στις ειρηνευτικές συνομιλίες για την Ουκρανία στο Βερολίνο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να προσφέρουν εγγυήσεις ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ. Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε τις προτάσεις «αρκετά καλές», αν και τόνισε ότι πρόκειται για ένα «πρώτο σχέδιο», με εκκρεμότητες σχετικά με τις αμφισβητούμενες περιοχές του Ντονμπάς και την πιθανή συμφωνία της Ρωσίας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες χαιρέτισαν την εξέλιξη, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός έως τα Χριστούγεννα.
Η τελευταία αυτή εξέλιξη στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία έρχεται ως συνέχεια σχεδόν τεσσάρων ετών πλήρους κλίμακας πολέμου, σηματοδοτώντας μια δυνητικά κρίσιμη καμπή στην αναζήτηση μιας βιώσιμης λύσης. Οι συνομιλίες, που πραγματοποιήθηκαν στο Βερολίνο, φέρνουν στο προσκήνιο μια νέα δυναμική, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες προτείνουν ένα πλαίσιο ασφαλείας που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα.
Οι νέες εγγυήσεις ασφαλείας και οι συνομιλίες στο Βερολίνο
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες χαιρέτισαν τη «σημαντική πρόοδο» στις συνομιλίες για μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία, η οποία περιλαμβάνει για πρώτη φορά την περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι εγγυήσεις ασφαλείας θα μπορούσαν να αποτρέψουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν από μια νέα εισβολή. Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έδωσε μια αισιόδοξη εκτίμηση για τη νέα προσφορά από Αμερικανούς αξιωματούχους, η οποία προβλέπει την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία τύπου ΝΑΤΟ, όπως μεταδίδει το POLITICO. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι οι προτάσεις φαίνονται «αρκετά καλές» στο τέλος των διήμερων συνομιλιών με τους διαπραγματευτές του νυν προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, καθώς και με τον Γερμανό Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς στο Βερολίνο. Αυτές οι κρίσιμες ειρηνευτικές συνομιλίες στο Βερολίνο αποτελούν ένα σημαντικό βήμα.
Ωστόσο, ο Ουκρανός πρόεδρος προειδοποίησε ότι τα σχέδια αποτελούν μόνο ένα «πρώτο προσχέδιο», με σημαντικά ζητήματα να παραμένουν άλυτα. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε ακόμη συμφωνία για το τι πρέπει να συμβεί στις αμφισβητούμενες περιοχές του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία, μεγάλο μέρος των οποίων κατέχεται από ρωσικά στρατεύματα. Επίσης, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Ρώσος δικτάτορας Βλαντίμιρ Πούτιν θα συμφωνήσει σε οτιδήποτε από αυτά. Ο Μερτς, ωστόσο, χαιρέτισε τις «αξιοσημείωτες» νομικές και υλικές εγγυήσεις ασφαλείας που πρότειναν οι Αμερικανοί διαπραγματευτές. «Για πρώτη φορά από το 2022, μια κατάπαυση του πυρός είναι εφικτή», δήλωσε ο Μερτς σε συνέντευξη Τύπου με τον Ζελένσκι. «Εναπόκειται πλέον εξ ολοκλήρου στη Ρωσία εάν μπορεί να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός μέχρι τα Χριστούγεννα». Ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ προσφέρουν στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας αντίστοιχες του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ.
Οι όροι της συμφωνίας και οι εκκρεμότητες
Η εμφάνιση ενός προσχεδίου εγγυήσεων ασφαλείας σηματοδοτεί ένα δυνητικά κρίσιμο βήμα προς τα εμπρός στις διαπραγματεύσεις. Η Ουκρανία έχει δηλώσει σταθερά ότι δεν μπορεί να εξετάσει καμία λύση στο ζήτημα του τι συμβαίνει στα εδάφη που κατέχονται από ρωσικά στρατεύματα, έως ότου λάβει ένα πακέτο ασφαλείας που θα αποτρέψει τον Πούτιν από μια νέα εισβολή. Ο Πούτιν, εν τω μεταξύ, έχει αρνηθεί να επιτρέψει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, και νωρίτερα φέτος ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις δεν θα έχουν ρόλο σε καμία ειρηνευτική αποστολή. Ωστόσο, οι τελευταίες ημέρες έχουν δείξει μια σταθερή βελτίωση της διάθεσης μεταξύ των διαπραγματευτών. «Πρόκειται για μια πραγματικά ευρείας κλίμακας και ουσιαστική συμφωνία, την οποία δεν είχαμε πριν, δηλαδή ότι τόσο η Ευρώπη όσο και οι ΗΠΑ είναι από κοινού προετοιμασμένες – και ο Πρόεδρος Ζελένσκι αναφέρθηκε στο Άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ – να δώσουν παρόμοιες εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία», δήλωσε ο Μερτς. Το Άρθρο 5 είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής άμυνας της συμμαχίας: δηλώνει ότι μια επίθεση σε ένα μέλος θα αντιμετωπιστεί ως επίθεση σε όλα. Ένας Αμερικανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι η Ουκρανία αναμένεται να λάβει εγγυήσεις ασφαλείας παρόμοιες με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ.
Νομικοί κύκλοι και διεθνολόγοι επισημαίνουν ότι η προσφορά εγγυήσεων ασφαλείας τύπου Άρθρου 5 από τις ΗΠΑ αποτελεί μια σημαντική αλλαγή παραδείγματος, καθώς παρέχει στην Ουκρανία ένα πλαίσιο προστασίας που θα μπορούσε να αποτρέψει μελλοντικές επιθέσεις, κάτι που ήταν πάγιο αίτημα του Κιέβου. Ωστόσο, οι ανησυχίες για τις εδαφικές παραχωρήσεις παραμένουν, καθώς ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει ασκήσει πιέσεις για την παράδοση του Ντονμπάς. Ο Ζελένσκι επίσης, για πρώτη φορά, πρότεινε ότι μια λύση θα μπορούσε να είναι ορατή. «Πριν κάνουμε οποιαδήποτε βήματα στο πεδίο της μάχης, πρέπει να δούμε πολύ καθαρά ποιες εγγυήσεις ασφαλείας υπάρχουν», είπε. «Είναι σημαντικό ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν εγγυήσεις τύπου Άρθρου 5. Υπάρχει πρόοδος εκεί». Οι ΗΠΑ απαιτούν ειρηνευτική συμφωνία πριν από εγγυήσεις ασφαλείας, κάτι που υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα των διαπραγματεύσεων.
Σε μια μεταγενέστερη κοινή δήλωση, οι ηγέτες της Δανίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιταλίας, της Ολλανδίας, της Πολωνίας και της Νορβηγίας, μαζί με τον Μερτς, χαιρέτισαν τη «σημαντική πρόοδο» στις συνομιλίες. Η δήλωση υπογράφηκε επίσης από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, οι οποίοι συμμετείχαν σε δείπνο με τον Ζελένσκι στο Βερολίνο. Η δήλωσή τους περιέγραφε επίσης περισσότερες λεπτομέρειες για το τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει το νέο σχέδιο ειρήνης, υποδηλώνοντας ότι «οι ΗΠΑ» είχαν «δεσμευτεί» μαζί με τους Ευρωπαίους ηγέτες να εγγυηθούν τη μελλοντική ασφάλεια της Ουκρανίας και να ενισχύσουν την οικονομική της ανάκαμψη. Αυτό, σύμφωνα με τη δήλωση των ηγετών, θα περιλαμβάνει δεσμεύσεις για την υποστήριξη του ουκρανικού στρατού ώστε να διατηρήσει μια «ειρηνευτική» δύναμη 800.000 ανδρών για να είναι σε θέση να «αποτρέψει» και να «αμυνθεί». Η ειρήνη θα επιβληθεί εν μέρει από μια «πολυεθνική δύναμη Ουκρανίας» υπό την ηγεσία της Ευρώπης, αποτελούμενη από συνεισφορές από πρόθυμα έθνη και «υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ». Αυτή η δύναμη θα ασφαλίσει τους ουκρανικούς ουρανούς, θα υποστηρίξει την ασφάλεια στη θάλασσα και θα ενισχύσει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, «συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας εντός της Ουκρανίας». Η δήλωση δεν διευκρινίζει ακριβώς ποιος ρόλο θα διαδραματίσουν οι ΗΠΑ στην υποστήριξη αυτής της δύναμης. Ξεχωριστά, οι ΗΠΑ θα είναι υπεύθυνες για έναν μηχανισμό παρακολούθησης της κατάπαυσης του πυρός και παροχής έγκαιρης προειδοποίησης για οποιαδήποτε μελλοντική επίθεση. Θα υπάρξει επίσης μια νομικά δεσμευτική δέσμευση για τη λήψη μέτρων για την αποκατάσταση της ειρήνης εάν η Ρωσία επιτεθεί ξανά, πιθανώς συμπεριλαμβανομένης της «ένοπλης δύναμης, πληροφοριών και υλικοτεχνικής βοήθειας». Περαιτέρω σημεία στην πρόταση περιλαμβάνουν κοινές προσπάθειες για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας και την επένδυση στη μελλοντική της ευημερία, καθώς και τη συνέχιση της πορείας της Ουκρανίας προς την ένταξη στην ΕΕ. Όσον αφορά την παραχώρηση εδαφών, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν ότι θα εναπόκειται στον Ζελένσκι να αποφασίσει —εάν είναι απαραίτητο, με τη διαβούλευση με τον ουκρανικό λαό. Ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει στηρίξει το αμερικανικό σχέδιο ειρήνης ως βάση για την επίλυση της σύγκρουσης.
Η επόμενη μέρα και η πίεση για συμφωνία
Οι εξελίξεις αυτές αντιπροσωπεύουν σημαντική κίνηση μετά από εβδομάδες αδιεξόδου. Ωστόσο, υπήρξαν υποδείξεις από την αμερικανική πλευρά ότι η προσφορά τους μπορεί να είναι χρονικά περιορισμένη, καθώς ο Λευκός Οίκος επιδιώκει να πιέσει τις εμπόλεμες πλευρές προς μια ειρηνευτική συμφωνία μέχρι τα Χριστούγεννα. «Η βάση αυτής της συμφωνίας είναι ουσιαστικά να έχουμε πραγματικά, πολύ ισχυρές εγγυήσεις, τύπου Άρθρου 5», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ. «Αυτές οι εγγυήσεις δεν θα είναι στο τραπέζι για πάντα. Αυτές οι εγγυήσεις είναι στο τραπέζι αυτή τη στιγμή εάν επιτευχθεί ένα συμπέρασμα με καλό τρόπο». Η πίεση για την επίτευξη συμφωνίας είναι μεγάλη, καθώς η διεθνής κοινότητα αναζητά μια βιώσιμη λύση που θα αποκαταστήσει την ειρήνη στην περιοχή και θα διασφαλίσει τη μελλοντική σταθερότητα της Ουκρανίας.
