- Η Σλοβακία κατήργησε το Γραφείο Προστασίας Πληροφοριοδοτών με κυβερνητική απόφαση.
- Η κίνηση προκαλεί έντονες αντιδράσεις από την ΕΕ και την αντιπολίτευση για υπονόμευση του κράτους δικαίου.
- Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Δημόσιου Εισαγγελέα είχε προειδοποιήσει για σοβαρές επιπτώσεις στη μάχη κατά της διαφθοράς.
- Ο Πρόεδρος Πελεγκρίνι ενδέχεται να ασκήσει βέτο, οδηγώντας σε πιθανή επαναληπτική κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
- Η κατάργηση εντάσσεται σε μια σειρά κινήσεων της κυβέρνησης Φίτσο για αποδόμηση αντιδιαφθορολογικών θεσμών.
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο στη Σλοβακία προχώρησε την Τρίτη στην κατάργηση του Γραφείου Προστασίας Πληροφοριοδοτών, μια κίνηση που αναμένεται να προκαλέσει νέες εντάσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε με ταχεία διαδικασία, αντικαθιστά τον υφιστάμενο φορέα με μια νέα αρχή, της οποίας η ηγεσία θα διορίζεται από την κυβέρνηση, παρά τις έντονες προειδοποιήσεις από την ΕΕ και νομικούς κύκλους.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς κινήσεων της κυβέρνησης Φίτσο, η οποία από την επιστροφή της στην εξουσία το 2023 έχει λάβει μέτρα για την αποδόμηση θεσμών κατά της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του Γραφείου Ειδικού Εισαγγελέα και της διάλυσης της ελίτ αστυνομικής μονάδας NAKA. Η απόφαση αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που έχει προκαλέσει ανησυχία στις Βρυξέλλες για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα.
Η απόφαση της σλοβακικής κυβέρνησης
Την Τρίτη, ανήμερα της Διεθνούς Ημέρας κατά της Διαφθοράς, ο αριστερός-λαϊκιστικός κυβερνητικός συνασπισμός του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο ψήφισε την κατάργηση του Γραφείου Προστασίας Πληροφοριοδοτών. Το γραφείο αυτό, το οποίο δημιουργήθηκε το 2021 στο πλαίσιο της οδηγίας της ΕΕ για την προστασία των πληροφοριοδοτών, θα αντικατασταθεί από ένα νέο θεσμό με ηγεσία διορισμένη από την κυβέρνηση. Η κίνηση αυτή, που πέρασε με 78 ψήφους υπέρ στο 150μελές κοινοβούλιο, θεωρείται από πολλούς ως περαιτέρω υπονόμευση του κράτους δικαίου στη Σλοβακία.
Οι αντιδράσεις και οι επικρίσεις
Οι επικριτές και τα κόμματα της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν ότι η αλλαγή θα αφαιρέσει διάφορες προστασίες από τους πληροφοριοδότες. Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Δημόσιου Εισαγγελέα (EPPO) είχε προειδοποιήσει τον περασμένο μήνα ότι ο περιορισμός της προστασίας των πληροφοριοδοτών «περιορίζει σοβαρά τον εντοπισμό, την αναφορά και τη διερεύνηση, ιδίως της διαφθοράς». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε επίσης σημειώσει ότι «αρκετά στοιχεία αυτού του νόμου εγείρουν σοβαρές ανησυχίες σε σχέση με το δίκαιο της ΕΕ».
Το σλοβακικό γραφείο πληροφοριοδοτών, σε ανάρτησή του στο Facebook, εξέφρασε τη λύπη του «που οι βουλευτές δεν έλαβαν υπόψη τις προειδοποιήσεις δεκάδων εμπειρογνωμόνων και διεθνών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Γραφείου Δημόσιου Εισαγγελέα». Υπογράμμισε ότι «το επίπεδο προστασίας, καθώς και η δημόσια εμπιστοσύνη στο σύστημα προστασίας των πληροφοριοδοτών που έχουμε χτίσει επίπονα στο γραφείο τα τελευταία χρόνια, θα αποδυναμωθούν σημαντικά από αυτόν τον νόμο».
Προτεινόμενο Σλοβακία: Η κυβέρνηση Φίτσο καταργεί το γραφείο προστασίας πληροφοριοδοτών εν μέσω αντιδράσεων
Το παρασκήνιο της κίνησης και οι κατηγορίες για «εκδίκηση»
Μη κυβερνητικές οργανώσεις και η πολιτική αντιπολίτευση θεωρούν την κίνηση ως πολιτική «εκδίκηση» από τον Υπουργό Εσωτερικών, Ματούς Σούταϊ Έστοκ. Το υπουργείο του είχε επιβληθεί πρόστιμο από το γραφείο πληροφοριοδοτών για την αναστολή υψηλόβαθμων αστυνομικών που βρίσκονταν υπό προστασία πληροφοριοδοτών, χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση. Οι εν λόγω αξιωματικοί διερευνούσαν υποθέσεις διαφθοράς μεταξύ ανώτερων Σλοβάκων αξιωματούχων.
Ωστόσο, το Υπουργείο Εσωτερικών της Σλοβακίας δήλωσε στο POLITICO ότι «οι ισχυρισμοί της αντιπολίτευσης περί ‘εκδίκησης’ είναι ψευδείς και δεν έχουν πραγματική βάση». Το υπουργείο πρόσθεσε ότι «η αλλαγή [με το γραφείο] δεν είναι προσωπική, αλλά θεσμική. Είναι μια συστημική λύση σε μακροχρόνια ζητήματα που έχουν προκύψει στην πρακτική εφαρμογή του ισχύοντος νόμου, όπως επιβεβαιώνεται από αρκετές δικαστικές αποφάσεις», τονίζοντας ότι οι αλλαγές είναι σύμφωνες με την οδηγία της ΕΕ για την προστασία των πληροφοριοδοτών.
Η επόμενη μέρα και η θέση του Προέδρου
Για να γίνει νόμος, η νομοθεσία χρειάζεται ακόμη την έγκριση του Προέδρου Πέτερ Πελεγκρίνι, ο οποίος έχει σηματοδοτήσει ότι ενδέχεται να ασκήσει βέτο. Σε αυτή την περίπτωση, ο νόμος θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ από το κοινοβούλιο με επαναληπτική ψηφοφορία. Η απόφαση αυτή αναμένεται να πυροδοτήσει περαιτέρω εντάσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία δεν έχει ακόμη απαντήσει στο αίτημα του POLITICO για σχολιασμό. Η κατάσταση στη Σλοβακία παρακολουθείται στενά από τις Βρυξέλλες, καθώς οι ενέργειες της κυβέρνησης Φίτσο εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την τήρηση των ευρωπαϊκών αρχών.
