- Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας Τραμπ σηματοδοτεί ρήξη με το μεταπολεμικό Δόγμα Τρούμαν.
- Η στρατηγική επιδεικνύει εχθρότητα προς την Ευρώπη και επιείκεια προς αυταρχικά καθεστώτα.
- Προειδοποιεί για «εξαφάνιση πολιτισμού» στην Ευρώπη λόγω μεταναστευτικών πολιτικών και γεννήσεων.
- Κίνα και Ρωσία εκφράζουν ικανοποίηση για τη νέα, λιγότερο συγκρουσιακή προσέγγιση των ΗΠΑ.
- Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με δύσκολες επιλογές για την ενίσχυση της στρατηγικής της αυτονομίας.
Η κυβέρνηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δημοσίευσε πρόσφατα τη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (NSS), η οποία σηματοδοτεί μια ριζική απόκλιση από το μεταπολεμικό Δόγμα Τρούμαν. Το έγγραφο εκφράζει εχθρότητα προς τους παραδοσιακούς Ευρωπαίους συμμάχους και επιδεικνύει επιείκεια προς αυταρχικά καθεστώτα, προκαλώντας έντονη ανησυχία στην Ευρώπη για την αποδόμηση της δυτικής συμμαχίας.
Η πρόσφατη δημοσίευση της νέας Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας (NSS) από την κυβέρνηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σηματοδοτεί μια κομβική απόκλιση από την παραδοσιακή αμερικανική εξωτερική πολιτική, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το Δόγμα Τρούμαν του 1947, το οποίο καθόριζε την υπεράσπιση της δημοκρατίας στο εξωτερικό ως ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ, θέτοντας τις βάσεις για τη δημιουργία και ενίσχυση των δυτικών συμμαχιών.
Η ριζική αλλαγή στη στρατηγική των ΗΠΑ
Το έγγραφο των 33 σελίδων, το οποίο δημοσιεύθηκε πρόσφατα, αποτελεί μια σαφή και εμφατική ρήξη με την μεταπολεμική τάξη πραγμάτων και την προσέγγιση των προηγούμενων Αμερικανών προέδρων. Ενώ προηγούμενες στρατηγικές έδιναν έμφαση στην ιδεολογική σύγκλιση και την προώθηση της δημοκρατίας, η νέα NSS είναι απόλυτα προσανατολισμένη στην επίτευξη μερκαντιλιστικού πλεονεκτήματος για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η καθοδηγητική της αρχή είναι ότι «το δίκιο είναι με τον ισχυρό», μια φιλοσοφία που αλλάζει δραματικά το τοπίο των διεθνών σχέσεων.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους Ευρωπαίους αξιωματούχους είναι η πρωτοφανής εχθρότητα που εκδηλώνει η νέα στρατηγική προς τους παραδοσιακούς συμμάχους, ειδικά στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με μια αξιοσημείωτη επιείκεια προς αυταρχικά καθεστώτα. Ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας και συμπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, Carl Bildt, χαρακτήρισε την προσέγγιση «περίεργη», καθώς η στρατηγική βλέπει απειλή για τη δημοκρατία μόνο στην Ευρώπη, αγνοώντας την «άξονα της απολυταρχίας» (Κίνα, Ρωσία, Ιράν, Βόρεια Κορέα).
Η στάση απέναντι σε συμμάχους και αντιπάλους
Η νέα στρατηγική Τραμπ, όπως αναφέρει το POLITICO, δεν κρύβει την περιφρόνησή της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία ο ίδιος ο πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει ως σχηματισμό που δημιουργήθηκε για να «βλάψει» τις ΗΠΑ. Το έγγραφο επιφυλάσσει την πιο σκληρή γλώσσα για τους Ευρωπαίους συμμάχους, κατηγορώντας τους για «παραμέληση των δυτικών αξιών», «απώλεια εθνικών ταυτοτήτων» λόγω της μετανάστευσης και «κατακόρυφη πτώση των γεννήσεων». Όπως αναφέρεται, ο κίνδυνος «εξαφάνισης του πολιτισμού» στην Ευρώπη είναι υπαρκτός, σύμφωνα με την νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ. Επιπλέον, τους ψέγει για «αντιδημοκρατικές» πρακτικές, λογοκρισία και καταστολή της πολιτικής αντιπολίτευσης, επαναλαμβάνοντας τις επικρίσεις του αντιπροέδρου JD Vance στην Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου.
Αντιθέτως, η στάση απέναντι σε χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία είναι σημαντικά πιο ήπια. Ενώ η NSS του 2017 χαρακτήριζε την Κίνα ως «συστημικό παγκόσμιο αντίπαλο», η τρέχουσα έκδοση επιδιώκει μια «αμοιβαία επωφελή οικονομική σχέση», υπό την προϋπόθεση ότι το Πεκίνο θα απέχει από το Δυτικό Ημισφαίριο και δεν θα επιχειρήσει εισβολή στην Ταϊβάν. Η αποτροπή σύγκρουσης για την Ταϊβάν παραμένει προτεραιότητα, ιδανικά μέσω της διατήρησης στρατιωτικής υπεροχής. Ομοίως, η Ρωσία δεν χαρακτηρίζεται πλέον αντίπαλος, σε αντίθεση με τη στρατηγική του 2017. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, χαιρέτισε την NSS ως «θετικό βήμα» και «σε μεγάλο βαθμό συνεπή» με το ρωσικό όραμα, όπως μεταδίδει το Reuters.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, προσπάθησε να διατηρήσει μια ψύχραιμη στάση στο Φόρουμ της Ντόχα, τονίζοντας ότι παρά τις διαφωνίες, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη παραμένουν οι «μεγαλύτεροι σύμμαχοι». Ωστόσο, η στρατηγική Τραμπ φτάνει στο σημείο να μιλά για καλλιέργεια αντίστασης εντός των ευρωπαϊκών εθνών, υποστηρίζοντας «πατριωτικά» κόμματα, μια απειλή που έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση και πλέον αποτελεί επίσημη πολιτική της διοίκησης.
Οι επιπτώσεις για την Ευρώπη
Η Ευρώπη βρίσκεται για άλλη μια φορά αντιμέτωπη με θεμελιώδεις επιλογές και καλείται να αντιδράσει άμεσα. Οι επιλογές είναι σκληρές: είτε θα προσπαθήσει να κολακέψει τον Τραμπ, όπως φέρεται να έκανε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Mark Rutte, είτε θα προσποιηθεί ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν είναι σοβαρή, είτε θα αποδεχθεί τις «τιμωρίες», όπως συνέβη με τους υψηλότερους δασμούς. Η πιο δύσκολη αλλά ίσως αναγκαία οδός είναι η ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας.
Αυτή η απόφαση δεν είναι εύκολη για ένα μπλοκ που λαμβάνει αποφάσεις με συναίνεση και χαρακτηρίζεται από αργούς ρυθμούς. Τα 27 κράτη μέλη αντιμετωπίζουν κρίσιμες οικονομικές προκλήσεις και βαθιές πολιτικές διαιρέσεις, τις οποίες η Ουάσιγκτον επιδιώκει να εκμεταλλευτεί. Η βοήθεια από ιδεολογικούς συμμάχους του Τραμπ, όπως ο Viktor Orbán της Ουγγαρίας και ο Robert Fico της Σλοβακίας, αναμένεται να εντείνει το αδιέξοδο τους επόμενους μήνες. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, προειδοποίησε τις ΗΠΑ να μην απειλούν να παρεμβαίνουν στην δημοκρατική ζωή των Ευρωπαίων συμμάχων τους.
Η επόμενη μέρα για τη δυτική συμμαχία
Η δεύτερη θητεία του Τραμπ, όπως προκύπτει από την NSS, αναμένεται να είναι πολύ πιο θριαμβευτική, γεμάτη αυτοπεποίθηση και αδιαπραγμάτευτα μερκαντιλιστική, αγνοώντας κάθε περιορισμό. Η διοίκηση είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει την ατζέντα «Πρώτα η Αμερική» με επαναστατικό τρόπο. Οι αντιδράσεις και οι επικρίσεις από αναλυτές και πολιτικούς αναμένεται να ενθαρρύνουν την κυβέρνηση, καθώς τις εκλαμβάνει ως επιβεβαίωση ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο.
Παρά τις πολλές προειδοποιήσεις, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν σε ένα κοινό σχέδιο αντιμετώπισης. Η προσπάθεια να «ξεπεράσουν» την κατάσταση αυτή τη φορά δεν θα λειτουργήσει. Οι προσπάθειες να επιβληθεί μια πολύ δυσμενής «ειρηνευτική» συμφωνία στην Ουκρανία ενδέχεται να αποτελέσουν την τελική αιτία της μεγάλης αποδόμησης της δυτικής συμμαχίας. Το μπλοκ καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε δύο δύσκολες οδούς, οι οποίες και οι δύο θα έχουν σημαντικό κόστος για την Ευρώπη.
