- Η Γαλλία επαναφέρει εθελοντική στρατιωτική θητεία 10 μηνών για άνδρες και γυναίκες.
- Η απόφαση οφείλεται στην αυξανόμενη ρωσική απειλή και την ανάγκη ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων.
- Το σχέδιο στοχεύει στην προσέλκυση 50.000 νέων έως το 2035, παρά τις οικονομικές προκλήσεις.
- Η κίνηση εντάσσεται σε ευρύτερη ευρωπαϊκή τάση, με διαφορές μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η Γαλλία ανακοινώνει την επαναφορά της στρατιωτικής θητείας, σχεδόν 30 χρόνια μετά την κατάργησή της, με τον Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν να παρουσιάζει ένα σχέδιο για εθελοντική θητεία 10 μηνών για άνδρες και γυναίκες. Η κίνηση αυτή έρχεται ως άμεση απάντηση στην αυξανόμενη ρωσική απειλή, η οποία αναδιαμορφώνει το τοπίο ασφαλείας της Ευρώπης.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης τάσης στην Ευρώπη, όπου αρκετές χώρες, ιδιαίτερα αυτές που βρίσκονται πιο κοντά στα ρωσικά σύνορα, έχουν ήδη επανεισάγει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Η απόφαση της Γαλλίας, ως η μόνη στρατιωτική υπερδύναμη της ΕΕ με παγκόσμια εμβέλεια, σηματοδοτεί μια σημαντική πολιτική και στρατηγική αλλαγή στο ευρωπαϊκό αμυντικό τοπίο, επιβεβαιώνοντας την αυξανόμενη ανησυχία για την ασφάλεια της ηπείρου.
Η ανακοίνωση του Μακρόν και το πλαίσιο της απόφασης
Ο Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν αναμένεται να ανακοινώσει το μέτρο την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2025, από τη στρατιωτική βάση του Βαρς στις Γαλλικές Άλπεις. Το σχέδιο προβλέπει μια εθελοντική θητεία 10 μηνών, η οποία θα απευθύνεται τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Ενώ αποτελεί μια «μίνι επανάσταση» για τη Γαλλία, το εθελοντικό πρόγραμμα αντιπροσωπεύει μια πολύ πιο ήπια προσέγγιση στην επέκταση των στρατιωτικών δυνάμεων σε σχέση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Βαλτικής, όπου η θητεία είναι υποχρεωτική. Η Λετονία και η Κροατία είναι οι δύο πιο πρόσφατες χώρες της ΕΕ που επανεισήγαγαν υποχρεωτική θητεία.
Η ιδέα της επαναφοράς της στρατιωτικής θητείας έχει επανέλθει συστηματικά στη δημόσια συζήτηση της Γαλλίας από την κατάργησή της το 1997. Ενώ η Αριστερά υποστήριζε την επανένταξη για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και της διαφορετικότητας, και η συντηρητική Δεξιά για την ενίσχυση του πατριωτισμού, ο κύριος λόγος πίσω από το σχέδιο του Μακρόν είναι πλέον καθαρά στρατιωτικός. Η Γαλλία χρειάζεται απλώς περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό στους στρατώνες, δεδομένου του εύρους των φιλοδοξιών της και της αυξανόμενης απειλής από τη Μόσχα.
Οι γεωπολιτικές πιέσεις και η ανάγκη για ενίσχυση
«Η πρόταση του Γάλλου ηγέτη αντικατοπτρίζει την επιθυμία των νέων να υπηρετήσουν, αλλά, ακόμη περισσότερο, την επιχειρησιακή ανάγκη των ενόπλων δυνάμεων να ανταποκριθούν στην επιτάχυνση των κινδύνων», δήλωσε την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2025, αξιωματούχος του Ελιζέ στο POLITICO. Με τους Ευρωπαίους να αναμένουν ότι η Ρωσία θα αποτελέσει αυξημένο κίνδυνο για το ΝΑΤΟ έως το 2030, η ενίσχυση των υποστελεχωμένων ενόπλων δυνάμεων με εκπαιδευμένο προσωπικό έχει γίνει μία από τις κύριες προτεραιότητες για τους αρχηγούς άμυνας της συμμαχίας. Ο γαλλικός στρατός είναι ήδη ο δεύτερος μεγαλύτερος στην ΕΕ μετά την Πολωνία, με περισσότερους από 201.000 προσωπικό. Η Γαλλία διαθέτει περίπου 45.000 εφέδρους και έχει δεσμευτεί να φτάσει τους 105.000 έως το 2035 — ένας στόχος που το σχέδιο εθελοντικής στρατιωτικής θητείας έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στην επίτευξη.
Αυτή η προσέγγιση είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή και την ετοιμότητα. Όπως επισημαίνει η Linda Slapakova, ειδικός σε θέματα άμυνας στην Rand Europe, «ο πρωταρχικός στόχος είναι η ενίσχυση της στρατιωτικής ικανότητας από ποσοτική άποψη. Η απλή πραγματικότητα είναι ότι όταν αντιμετωπίζεις μια εθνική κρίση ή σύγκρουση, χρειάζεσαι ανθρώπους περίπου ικανούς να ανταποκριθούν με ένα βασικό επίπεδο δεξιοτήτων». Η Γαλλία, με την πυρηνική της δύναμη, αποτελεί τη μόνη στρατιωτική υπερδύναμη της ΕΕ με παγκόσμια εμβέλεια, γεγονός που καθιστά την επιστροφή στην εθνική θητεία ένα μείζον πολιτικό βήμα, ενισχύοντας την αξιοπιστία της στην αντιμετώπιση των σύγχρονων απειλών.
Προτεινόμενο Ο Μακρόν παρουσιάζει σχέδιο για εθελοντική στρατιωτική θητεία εν μέσω ρωσικής απειλής
Η διαφορά Ανατολής-Δύσης και οι οικονομικές προκλήσεις
Στη Γαλλία, η επανεισαγωγή της εθελοντικής θητείας έρχεται σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Για τις χώρες που βρίσκονται στο κατώφλι της Ρωσίας, ωστόσο, η επιστροφή στα υποχρεωτικά συστήματα ήταν μονόδρομος και ακολούθησε τον αδιάκοπο ρυθμό των ρωσικών επιθέσεων. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, η Λιθουανία ήταν η πρώτη που επανεισήγαγε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, ακολουθούμενη αργότερα από τη Σουηδία και στη συνέχεια τη Λετονία, μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Στη Γερμανία, ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους δήλωσε πρόσφατα ότι η κυβέρνηση στοχεύει στην ψήφιση ενός εθελοντικού μοντέλου θητείας ώστε να εφαρμοστεί το 2026.
Η υποστήριξη για την εθνική θητεία έχει εκτοξευθεί, ιδιαίτερα στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Βαλτικής. Στη Φινλανδία, η οποία μοιράζεται 1.300 χιλιόμετρα συνόρων με τη Ρωσία, η υποστήριξη για την υπεράσπιση της πατρίδας έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, με το 83% των Φινλανδών να πιστεύουν στην υπεράσπιση του έθνους τους το 2022, από 65% το 2020. Ωστόσο, στη Δύση, μακριά από την υπαρξιακή απειλή που θέτει η Ρωσία, η συζήτηση είναι πολύ πιο περίπλοκη. «Ο πυρήνας του ζητήματος αυτές τις μέρες είναι ότι οι χώρες που μοιράζονται σύνορα με τη Ρωσία αισθάνονται την απειλή πολύ πιο έντονα από άλλες, οι οποίες αισθάνονται προστατευμένες από τη γεωγραφία τους», δήλωσε η Katrine Westgaard από το think tank European Council on Foreign Relations.
Το μέλλον της στρατιωτικής θητείας στην Ευρώπη
Στη Γαλλία, η στρατιωτική δικαιολόγηση είναι σαφής: ο στρατός θέλει περισσότερους στρατιώτες. Όμως η πρωτοβουλία αφορά επίσης την κατάκτηση των καρδιών και των μυαλών, και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις απειλές που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. «Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τη σκλήρυνση των γεωπολιτικών εντάσεων και την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη, πρέπει να ενισχύσουμε το σύμφωνο μεταξύ του έθνους και του στρατού», δήλωσε πηγή προσκείμενη στον Μακρόν. Σε άλλες χώρες της Δυτικής και Νότιας Ευρώπης, ωστόσο, οι εθνικές συζητήσεις για τη στρατιωτική θητεία έχουν σβήσει γρήγορα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου μόνο το ένα τρίτο των Βρετανών δήλωσε ότι θα ήταν πρόθυμο να πολεμήσει για τη Βρετανία, η επαναφορά της εθνικής θητείας είχε προταθεί από τον πρώην πρωθυπουργό Rishi Sunak το 2024, πριν «θαφτεί» από την τρέχουσα κυβέρνηση των Εργατικών.
Παρά τις απότομες αυξήσεις στον αμυντικό προϋπολογισμό τα τελευταία χρόνια, οι Γάλλοι πολιτικοί παραδέχονται ότι η χώρα απλώς δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να καταστήσει την στρατιωτική θητεία υποχρεωτική. Η ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων της ηπείρου για την αντιμετώπιση μιας πιθανής ρωσικής επίθεσης αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξεύρεσης επαρκών χρημάτων και της εξασφάλισης υποστήριξης από τη νεότερη γενιά. Η γαλλική κυβέρνηση ελπίζει να εντάξει περίπου 50.000 νέους στο εθελοντικό πρόγραμμα έως το 2035 — περίπου το 6% της στοχευόμενης ηλικιακής ομάδας. Για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, είναι κρίσιμο να αποδείξουν ότι οι κοινωνίες τους κινδυνεύουν, δήλωσε ο Παναγιώτης Πολίτης Λάμπρου, ερευνητής σε θεσμούς και πολιτικές της ΕΕ στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής. «Το μήνυμα προς το κοινό πρέπει να είναι ότι πρόκειται για την προστασία του τρόπου ζωής μας και ότι η απροετοιμασία μας καθιστά ευάλωτους», τόνισε.
