- Η Ευρώπη αυστηροποιεί τους κανόνες για τις ξένες επενδύσεις σε κρίσιμες υποδομές.
- Η Κίνα βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών για την εθνική ασφάλεια.
- Σουηδία, Πολωνία και Αυστρία προτείνουν ήδη νέες νομοθεσίες.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει νέα στρατηγική για τα λιμάνια το 2026.
- Η βιομηχανία πιέζει για ανανέωση των κανόνων προμηθειών της ΕΕ.
Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντείνουν τις προσπάθειες για να περιορίσουν τον έλεγχο εξωτερικών παραγόντων, ιδίως της Κίνας, σε κρίσιμες υποδομές όπως λιμάνια, σιδηροδρομικά δίκτυα και λύσεις πληροφορικής. Η Σουηδία είναι η τελευταία χώρα που προτείνει νέα νομοθεσία, δίνοντας στις τοπικές αρχές τη δυνατότητα να αποκλείουν «εχθρικά κράτη» από διαγωνισμούς, εάν η συμμετοχή τους απειλεί την εθνική ασφάλεια.
Η αυξανόμενη ανησυχία για την επιρροή τρίτων χωρών, κυρίως της Κίνας, σε στρατηγικές υποδομές της Ευρώπης, οδηγεί σε ένα κύμα νομοθετικών πρωτοβουλιών. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης γεωπολιτικής τάσης, όπου οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν τον έντονο ανταγωνισμό από την Κίνα και τις ΗΠΑ για την εξασφάλιση πόρων και την επέκταση της επιρροής, όπως φάνηκε και στην προσπάθεια για «ηθική» εξόρυξη στην Αφρική.
Οι κινήσεις των κρατών μελών της ΕΕ
Η Σουηδία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτών των εξελίξεων, προτείνοντας νέους κανόνες που αναμένεται να τεθούν σε ισχύ το 2027. Αυτοί οι κανόνες θα επιτρέπουν στις τοπικές αρχές να μπλοκάρουν προσφορές από «εχθρικά κράτη» σε έργα υποδομής, αν υπάρχει κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια. Σύμφωνα με Σουηδό αξιωματούχο, η κίνηση αυτή αποτελεί «μέρος ενός αμυντικού ζητήματος», καθώς υπάρχει ορατός κίνδυνος διείσδυσης σε λιμάνια, λύσεις πληροφορικής και ενεργειακές υποδομές.
Την κίνηση της Σουηδίας επιτάχυνε μια πρόσφατη απόφαση ευρωπαϊκού δικαστηρίου, η οποία έκρινε ότι προμηθευτές από χώρες χωρίς συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ δεν απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τις ευρωπαϊκές εταιρείες. Η απόφαση αυτή, που αφορούσε τουρκικές και κινεζικές εταιρείες σε δύο σιδηροδρομικά έργα, λειτούργησε ως «πράσινο φως» και ταυτόχρονα ως προειδοποίηση για τη Στοκχόλμη.
Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται και στην Πολωνία, όπου η κυβέρνηση έχει από καιρό εκφράσει δυσφορία για την κλίμακα της κινεζικής εμπλοκής στα λιμάνια της. Ένα νέο σχέδιο νόμου, που κατατέθηκε από τον Πρόεδρο της χώρας, στοχεύει στην «προσαρμογή των υφιστάμενων κανονισμών σχετικά με τη λειτουργία των λιμένων, και ιδίως την ιδιοκτησία ακινήτων που βρίσκονται εντός των ορίων των λιμένων». Ο στρατηγός Dariusz Łuczak, πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας της Πολωνίας, υπογράμμισε τη σημασία των διατάξεων για τον πρόωρο τερματισμό των συμφωνιών «αέναης χρήσης». Ωστόσο, η έγκριση της νομοθεσίας παραμένει αβέβαιη λόγω της αντίθεσης του Προέδρου Karol Nawrocki προς την κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Donald Tusk.
Προτεινόμενο Η ΕΕ κλειδώνει συμφωνία για την προστασία γάτων και σκύλων
Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Οι Βρυξέλλες επίσης δρουν αποφασιστικά. Η Ana Miguel Pedro, Πορτογαλίδα ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, δήλωσε στην POLITICO την άνοιξη ότι η αυξανόμενη παρουσία κινεζικών κρατικών εταιρειών σε ευρωπαϊκούς λιμενικούς σταθμούς «δεν είναι απλώς μια οικονομική ανησυχία, αλλά μια στρατηγική ευπάθεια». Αυτές οι ανησυχίες αντικατοπτρίζονται στο νέο πακέτο στρατιωτικής κινητικότητας του μπλοκ, το οποίο ζητά από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν «αυστηρότερους κανόνες για την ιδιοκτησία και τον έλεγχο στρατηγικών υποδομών διπλής χρήσης».
Ο Επίτροπος Μεταφορών, Απόστολος Τζιτζικώστας, έχει επίσης επισημάνει την κινεζική παρουσία στα λιμάνια και έχει δηλώσει ότι το ζήτημα θα συμπεριληφθεί στην επικείμενη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους λιμένες, η οποία αναμένεται το 2026.
Η περίπτωση της Αυστρίας και οι προκλήσεις
Η Αυστρία βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης όταν τρένα μεγάλων αποστάσεων, κατασκευασμένα από τον κινεζικό κρατικό κατασκευαστή CRRC, κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά στη γραμμή Βιέννης-Σάλτσμπουργκ. Το γεγονός αυτό προκάλεσε πολιτική αναταραχή. Ο Υπουργός Κινητικότητας της χώρας, Peter Hanke, τόνισε την ανάγκη η ΕΕ να αυστηροποιήσει τους κανόνες προμηθειών και ψηφιακής ασφάλειας για τις κρατικές αγορές σιδηροδρομικών υποδομών, με τη Βιέννη να σχεδιάζει να προτείνει νέα νομοθεσία πριν από το τέλος του έτους.
Τι αναμένεται στη συνέχεια
Η βιομηχανία πιέζει τις Βρυξέλλες να προχωρήσουν ακόμη περισσότερο. Η Ένωση Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας Σιδηροδρομικού Εφοδιασμού υποστήριξε ότι οι κανόνες προμηθειών του μπλοκ είναι «απομεινάρια» μιας παλαιότερης εποχής και ζήτησε από την Επιτροπή να τους επικαιροποιήσει, ώστε εταιρείες από χώρες που αποκλείουν τους ευρωπαίους πλειοδότες να μην μπορούν να ανταγωνίζονται ελεύθερα για ευρωπαϊκά συμβόλαια. Η Anneli Berglund Creutz, επικεφαλής της σουηδικής κυβερνητικής αναθεώρησης προμηθειών, δήλωσε ότι οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να «λαμβάνουν υπόψη την εθνικότητα των προμηθευτών» και να επιλέγουν προμηθευτές από εχθρικά κράτη, ενδεχομένως αποκλείοντάς τους όταν αυτό προστατεύει την εθνική ασφάλεια.
