- Η ΕΕ επιδιώκει στρατηγική απεξάρτηση από τις ΗΠΑ σε άμυνα και εμπόριο.
- Η εμπορική συμφωνία με τη Mercosur αποτελεί το κεντρικό πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.
- Υπάρχουν έντονες διαφωνίες για την εκχώρηση αμυντικών αρμοδιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
- Η χρήση παγωμένων ρωσικών στοιχείων για την Ουκρανία αποτελεί κρίσιμο τεστ αυτονομίας.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες με στόχο την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας, εν μέσω των επικρίσεων που διατύπωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Στο επίκεντρο της ατζέντας βρίσκονται η αμυντική θωράκιση, η στήριξη της Ουκρανίας και η κρίσιμη εμπορική συμφωνία με τη Mercosur, η οποία προκαλεί βαθύ διχασμό ανάμεσα στα κράτη μέλη.
Αυτή η προσπάθεια γεωπολιτικής χειραφέτησης της Ευρώπης δεν αποτελεί μια νέα επιδίωξη, αλλά αποκτά επείγοντα χαρακτήρα λόγω της μεταβαλλόμενης στάσης της Ουάσιγκτον. Η ρητορική του προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος χαρακτήρισε την Ευρώπη «παρακμάζουσα» με «αδύναμους» ηγέτες, έχει λειτουργήσει ως καταλύτης για την ΕΕ, ωθώντας την προς τη διαφοροποίηση των οικονομικών και στρατιωτικών της δεσμών. Το παρασκήνιο αυτής της κίνησης αφορά την ανάγκη για μείωση της εξάρτησης από την αμερικανική ισχύ, σε μια περίοδο που ο παγκόσμιος ανταγωνισμός εντείνεται. Όπως μεταδίδει το POLITICO, η Σύνοδος Κορυφής της Πέμπτης αποτελεί το κρίσιμο τεστ για το αν η Γηραιά Ήπειρος μπορεί όντως να χαράξει τη δική της πορεία.
Το στοίχημα της Mercosur και το γαλλικό «μπλόκο»
Η εμπορική συμφωνία με το μπλοκ της Mercosur (Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη, Παραγουάη) θεωρείται από πολλούς στις Βρυξέλλες ως η ιδανική απάντηση στην εσωστρέφεια των ΗΠΑ και την οικονομική επέκταση της Κίνας. Ωστόσο, η υλοποίησή της προσκρούει στην έντονη αντίσταση της Γαλλίας και τις αυξανόμενες επιφυλάξεις της Ιταλίας. Το Παρίσι φοβάται ότι η συμφωνία θα εκθέσει τους Γάλλους αγρότες σε έναν αθέμιτο ανταγωνισμό από φθηνά λατινοαμερικανικά προϊόντα, γεγονός που θα μπορούσε να πυροδοτήσει κοινωνική οργή και να ενισχύσει την ακροδεξιά ενόψει των εκλογών του 2027.
Παρά τις λεπτομέρειες της εμπορικής συμφωνίας που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, η Γαλλία παραμένει αμετακίνητη, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στη μειοψηφία. Χώρες όπως η Γερμανία και η Ισπανία υποστηρίζουν ότι αυτή είναι η «χρυσή ευκαιρία» για την Ευρώπη να επεκταθεί σε νέες αγορές. Μάλιστα, υπάρχουν προειδοποιήσεις του Βερολίνου ότι τυχόν κατάρρευση της συμφωνίας θα υπονομεύσει τη συνολική στρατηγική αυτονομία της ΕΕ και θα επηρεάσει τις μελλοντικές εισφορές στον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Η αμυντική θωράκιση και ο φόβος της κεντρικής εξουσίας
Πέρα από το εμπόριο, η αβεβαιότητα στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και η συνεχιζόμενη ρωσική επιθετικότητα αναγκάζουν την Ευρώπη να επανεξετάσει την ασφάλειά της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν σε κοινά αμυντικά προγράμματα, όπως η ανάπτυξη συστημάτων drones. Εντούτοις, η στάση της Τζόρτζια Μελόνι και άλλων ηγετών δείχνει μια δυσπιστία απέναντι στην εκχώρηση υπερεξουσιών στις Βρυξέλλες για θέματα εθνικής άμυνας.
Διπλωματικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η αγορά και οι αμυντικές βιομηχανίες φαίνεται να προεξοφλούν μια αργή πρόοδο, καθώς το Παρίσι και το Βερολίνο ανησυχούν ότι οι κινήσεις αυτές θα υπονομεύσουν τις εθνικές τους προτεραιότητες. Η δυσκολία στην επίτευξη συμφωνίας, ακόμη και όταν ρωσικά μαχητικά παραβιάζουν τον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο, προκαλεί ανησυχία σε πολλές πρωτεύουσες, κυρίως στις σκανδιναβικές, που ζητούν ταχύτερη λήψη αποφάσεων.
Η χρηματοδότηση της Ουκρανίας και τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Ένα από τα πιο σύνθετα ζητήματα της Συνόδου είναι η χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την κάλυψη ενός δανείου ύψους 210 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία. Η κίνηση αυτή αποτελεί το απόλυτο τεστ για την ικανότητα της ΕΕ να δρα αυτόνομα, χωρίς να περιμένει την έγκριση ή τη συμμετοχή της Ουάσιγκτον. Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά ψυχολογία της αδυναμίας, την οποία προσπαθεί να αποβάλει μέσω αυτών των τολμηρών οικονομικών κινήσεων.
Η επόμενη μέρα για την ευρωπαϊκή κυριαρχία
Η Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών δεν αφορά μόνο τεχνικές λεπτομέρειες εμπορικών συμφωνιών ή αμυντικών κονδυλίων, αλλά την ίδια την επιβίωση της ΕΕ ως αυτόνομου παγκόσμιου παίκτη. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν —ή δεν θα ληφθούν— τις επόμενες ώρες θα καθορίσουν αν η Ευρώπη μπορεί να σταθεί στα πόδια της ή αν θα παραμείνει εγκλωβισμένη στις εσωτερικές της διαφωνίες. Η πίεση χρόνου είναι ασφυκτική και, όπως τονίζουν αξιωματούχοι της ΕΕ, η επιλογή της αδράνειας δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη λύση για το μέλλον της ηπείρου.
