- Η ΕΕ συμφώνησε σε νέους κανόνους για τον έλεγχο ξένων επενδύσεων.
- Στόχος είναι η προστασία στρατηγικής τεχνολογίας και κρίσιμων υποδομών.
- Οι κανόνες καλύπτουν AI, ημιαγωγούς, ενέργεια και εκλογικές υποδομές.
- Οι εθνικές κυβερνήσεις διατηρούν τον τελικό λόγο στις αποφάσεις ελέγχου.
- Αναμένονται περαιτέρω πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του πλαισίου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε σε πολιτική συμφωνία για την αναθεώρηση των κανόνων ελέγχου των ξένων άμεσων επενδύσεων, όπως ανακοίνωσε την Πέμπτη το Συμβούλιο της ΕΕ. Στόχος είναι να αποτραπεί η μεταφορά στρατηγικής τεχνολογίας και κρίσιμων υποδομών σε «εχθρικά» χέρια, ενισχύοντας την οικονομική ασφάλεια του μπλοκ. Οι νέοι κανόνες απαιτούν από όλα τα κράτη μέλη να παρακολουθούν συστηματικά τις επενδύσεις σε ευαίσθητους τομείς.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της πρώτης μεγάλης πρωτοβουλίας της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της για την οικονομική ασφάλεια της Ευρώπης. Το παρασκήνιο της υπόθεσης περιλαμβάνει την αυξανόμενη ανησυχία για την εξάρτηση της ΕΕ από τρίτες χώρες σε κρίσιμες τεχνολογίες και πρώτες ύλες, καθώς και την ανάγκη για ενιαία αντιμετώπιση των πιθανών κινδύνων που προκύπτουν από ξένες επενδύσεις.
Η νέα συμφωνία για τον έλεγχο επενδύσεων
Οι νέοι κανόνες, που αποτελούν σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της αυτονομίας της ΕΕ, απαιτούν από όλα τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ή να ενισχύσουν μηχανισμούς για τον συστηματικό έλεγχο των ξένων άμεσων επενδύσεων. Η συμφωνία, η οποία επιτεύχθηκε μετά από τρεις γύρους πολιτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των τριών θεσμικών οργάνων, στοχεύει στην περαιτέρω εναρμόνιση των διαδικασιών ελέγχου εντός του μπλοκ. Όπως μεταδίδει το POLITICO, η συμφωνία ανακοινώθηκε την Πέμπτη από το Συμβούλιο της ΕΕ, μόλις μία εβδομάδα μετά την παρουσίαση ενός νέου πακέτου οικονομικής ασφάλειας από τις Βρυξέλλες.
Ποιοι τομείς επηρεάζονται από τους νέους κανόνες
Σύμφωνα με τους αναθεωρημένους κανόνες, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα υποχρεούνται να ελέγχουν επενενδύσεις σε ένα ευρύ φάσμα τομέων που θεωρούνται στρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια και την οικονομία. Αυτοί περιλαμβάνουν είδη διπλής χρήσης και στρατιωτικό εξοπλισμό, καθώς και τεχνολογίες αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι κβαντικές τεχνολογίες και οι ημιαγωγοί. Επιπλέον, στο στόχαστρο μπαίνουν οι πρώτες ύλες, οι υποδομές ενέργειας, μεταφορών και ψηφιακών δικτύων, καθώς και οι υποδομές που σχετίζονται με τις εκλογές, όπως τα συστήματα ψηφοφορίας και οι βάσεις δεδομένων. Όπως είχε αναφερθεί προηγουμένως από το POLITICO, οι ξένες οντότητες που επενδύουν σε συγκεκριμένες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες θα υπόκεινται επίσης σε έλεγχο από τις πρωτεύουσες της ΕΕ. Η κίνηση αυτή έρχεται σε συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών της ΕΕ να προστατεύσει τις κρίσιμες υποδομές της, όπως λιμάνια και σιδηροδρόμους, από τον έλεγχο εξωτερικών παραγόντων.
Οι αντιδράσεις και οι διαφωνίες
Η επίτευξη της συμφωνίας δεν ήταν χωρίς προκλήσεις, καθώς υπήρξαν σημαντικά σημεία τριβής κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα ήταν το ποιοι τομείς και τεχνολογίες θα υπόκεινται σε υποχρεωτικό έλεγχο. Επίσης, συζητήθηκε εκτενώς ο τρόπος συντονισμού μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και το ποιος θα έχει τον τελικό λόγο όταν μια επένδυση εγείρει ανησυχίες. Παρά το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή δεν θα αποκτήσει την εξουσία να επιλύει διαφορές μεταξύ των κρατών μελών σε συγκεκριμένες επενδυτικές υποθέσεις. Οι αποφάσεις ελέγχου θα παραμείνουν σταθερά στην αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η διατήρηση της εθνικής αρμοδιότητας σε κρίσιμα ζητήματα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανομοιομορφία στην εφαρμογή των κανόνων, παρά τις προσπάθειες εναρμόνισης. Ο Morten Bødskov, υπουργός Βιομηχανίας, Επιχειρήσεων και Οικονομικών Υποθέσεων της Δανίας, δήλωσε ότι επετεύχθη ένα «ισορροπημένο και αναλογικό πλαίσιο», εστιασμένο στις πιο ευαίσθητες τεχνολογίες και υποδομές, το οποίο σέβεται τις εθνικές αρμοδιότητες και είναι αποτελεσματικό για αρχές και επιχειρήσεις. Από την πλευρά του, ο Raphaël Glucksmann, επικεφαλής νομοθέτης για το θέμα, τόνισε ότι η συμφωνία «ενισχύει σαφώς την ασφάλεια της ΕΕ» και διευκολύνει τους επενδυτές μέσω της εναρμόνισης, αλλά υπογράμμισε ότι «απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν» για να διασφαλιστεί ότι οι επενδύσεις φέρνουν πραγματική προστιθέμενη αξία στην ΕΕ και ότι η αγορά δεν γίνεται «παιδική χαρά» για ξένες εταιρείες που εκμεταλλεύονται την τεχνολογική εξάρτηση.
Η επόμενη μέρα για τις ξένες επενδύσεις στην ΕΕ
Με την επίτευξη αυτής της συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει ένα αποφασιστικό βήμα προς την ενίσχυση της οικονομικής της ασφάλειας και την προστασία των στρατηγικών της συμφερόντων. Η δέσμευση της Επιτροπής να αναλάβει περαιτέρω πρωτοβουλίες, όπως ζήτησε ο κ. Glucksmann, υποδηλώνει ότι οι προσπάθειες για την ενίσχυση του πλαισίου ελέγχου θα συνεχιστούν. Η εστίαση στις πρώτες ύλες αποτελεί επίσης μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής της ΕΕ για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε κρίσιμους ορυκτούς πόρους, μειώνοντας την εξάρτηση από τρίτες χώρες. Η εφαρμογή των νέων κανόνων θα απαιτήσει στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και συνεχή προσαρμογή στις γεωπολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις, με στόχο την προστασία της ευρωπαϊκής αγοράς από πιθανές απειλές.
