Η ΕΕ χρειάζεται δικά της σχέδια ειρήνης για την Ουκρανία, λέει ο επίτροπος Άμυνας

Ο Επίτροπος Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Andrius Kubilius, δήλωσε στο POLITICO ότι η Ένωση πρέπει να αναπτύξει τα δικά της σχέδια ειρήνης για την Ουκρανία και να ενισχύσει την άμυνά της, αντί να ακολουθεί τις πρωτοβουλίες των ΗΠΑ. Η δήλωση αυτή έρχεται μετά τις πρόσφατες συνομιλίες Αμερικανών διαπραγματευτών στη Μόσχα για ένα νέο σχέδιο ειρήνης, το οποίο αιφνιδίασε την Ευρώπη και προκάλεσε ανησυχία για την απουσία ευρωπαϊκής εκπροσώπησης.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης γεωπολιτικής μετατόπισης, όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην ασφάλειά της, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες στρέφονται όλο και περισσότερο προς τον Ειρηνικό. Η ανάγκη για στρατηγική αυτονομία γίνεται επιτακτική, ειδικά σε θέματα που αφορούν άμεσα την ασφάλεια της ηπείρου, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Η ανάγκη για ευρωπαϊκά σχέδια ειρήνης

Ο Andrius Kubilius υπογράμμισε ότι η ΕΕ πρέπει να είναι ανεξάρτητη και ισχυρή στις γεωπολιτικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης δικών της σχεδίων για την επίτευξη ειρήνης στην Ουκρανία. Όπως ανέφερε, η Ευρώπη δεν πρέπει να περιμένει τα σχέδια που θα προέλθουν από την Ουάσιγκτον, αλλά να έχει τις δικές της προτάσεις, είτε από τις Βρυξέλλες είτε από το Βερολίνο. Ο στόχος είναι να υπάρχουν δύο σχέδια προς συζήτηση – ένα ευρωπαϊκό και ένα αμερικανικό – ώστε να βρεθούν συνέργειες και να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Οι ανησυχίες για την αμερικανική πρωτοβουλία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρέθηκε απροετοίμαστη όταν διαπραγματευτές του Ντόναλντ Τραμπ, συγκεκριμένα ο μεγιστάνας των ακινήτων Steve Witkoff και ο γαμπρός του Jared Kushner, επισκέφθηκαν τη Μόσχα την Τρίτη για να συζητήσουν μια νέα πρόταση ειρήνης με τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν. Το σχέδιο αυτό, που συντάχθηκε από τον Witkoff και τον Kirill Dmitriev της Ρωσίας, περιλάμβανε απαγόρευση ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και περιορισμό του μεγέθους του ουκρανικού στρατού. Παρόλο που το σχέδιο τροποποιήθηκε μετά από παρέμβαση των Ευρωπαίων συμμάχων και της Ουκρανίας, υπάρχει έντονη ανησυχία για μια ακόμη προσπάθεια ειρήνης υπό την ηγεσία του Τραμπ, ειδικά καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες δεν εκπροσωπήθηκαν στο Κρεμλίνο.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους αξιωματούχους της ΕΕ είναι η επαναλαμβανόμενη φύση αυτών των πρωτοβουλιών. Όπως επισημαίνει ο Kubilius, «κάθε έξι μήνες, λαμβάνουμε νέα σχέδια και κατά κάποιον τρόπο νιώθω ότι περιμένουμε εδώ να μάθουμε τα σχέδια που θα έρθουν από την Ουάσιγκτον φέτος». Η έλλειψη συντονισμού και η αίσθηση ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε θέση αναμονής, υπογραμμίζει την ανάγκη για δική της στρατηγική.

Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας

Ο Andrius Kubilius, ο οποίος είναι ο πρώτος επίτροπος Άμυνας της ΕΕ εδώ και ένα χρόνο, τόνισε ότι η άμυνα αποτελεί κορυφαία στρατηγική προτεραιότητα για την Ευρώπη. Αυτή η αλλαγή σηματοδοτεί την αφύπνιση της ΕΕ απέναντι στην απειλή της Ρωσίας και την εντατικοποίηση των προσπαθειών της για επανεξοπλισμό, την ώρα που οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ αποσύρονται από την ήπειρο. Ενώ η Ευρώπη βασιζόταν πάντα στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ για την κοινή άμυνα, η στροφή της Αμερικής προς τον Ειρηνικό εγείρει το ερώτημα για την ανάγκη πρόσθετων εγγυήσεων ασφαλείας και θεσμικών ρυθμίσεων, σε περίπτωση που το Άρθρο 5 «ξαφνικά δεν εφαρμοστεί».

Ο επίτροπος αναφέρθηκε επίσης σε πρόσφατα σχόλια του πρέσβη των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Matthew Whitaker, σχετικά με το ενδεχόμενο η Γερμανία να αναλάβει την κορυφαία στρατιωτική θέση του ΝΑΤΟ, αντί να παραμείνει στα χέρια Αμερικανού στρατηγού. Αυτό, κατά τον Kubilius, είναι ένα σαφές μήνυμα ότι οι Αμερικανοί ζητούν από τους Ευρωπαίους να αναλάβουν την ευθύνη της άμυνάς τους, όχι μόνο από στρατιωτική αλλά και από θεσμική άποψη. Η ΕΕ έχει ήδη προχωρήσει σε νομοθετικές ενέργειες, όπως το πρόγραμμα δανείων για όπλα SAFE ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στόχο την ενίσχυση της στρατιωτικής παραγωγής του μπλοκ. Ο Καναδάς μάλιστα έκλεισε πρόσφατα συμφωνία για ένταξη στο πρόγραμμα αυτό.

Επόμενα βήματα και θεσμικές αλλαγές

Για το επόμενο έτος, η ΕΕ σχεδιάζει να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένης μιας ανακοίνωσης για την ενιαία αγορά. Επί του παρόντος, οι αμυντικές εταιρείες δεν είναι πλήρως ενσωματωμένες στην ενιαία αγορά λόγω των εξαιρέσεων για λόγους εθνικής ασφάλειας, γεγονός που οδηγεί σε έναν κατακερματισμένο αμυντικό κλάδο και εμποδίζει τις προσπάθειες επανεξοπλισμού.

Ο Kubilius επιθυμεί επίσης να ανοίξει μια συζήτηση για την «θεσμική ετοιμότητα άμυνας», συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης της διάταξης αμοιβαίας άμυνας της ΕΕ, η οποία συχνά επισκιάζεται από την πιο ισχυρή δέσμευση του ΝΑΤΟ. Η ευρωπαϊκή ρήτρα χρειάζεται σαφή διαδικαστική γλώσσα που να καθορίζει τις ενέργειες που πρέπει να αναλάβουν τα κράτη μέλη για να προστατεύσουν το ένα το άλλο, ενισχύοντας έτσι την εσωτερική συνοχή και αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής άμυνας. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει επίσης τονίσει ότι δεν υπάρχει οριστικοποιημένο σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία, υπογραμμίζοντας την πολυπλοκότητα του ζητήματος.