- Η ΕΕ συνδέει τα εμπορικά προνόμια με την επανεισδοχή μεταναστών.
- Αναπτυσσόμενες χώρες θα χάνουν προνόμια αν δεν συνεργάζονται.
- Η ρύθμιση εντάσσεται στην αναθεώρηση του Συστήματος Γενικευμένων Προτιμήσεων.
- Στόχος η αύξηση των απελάσεων παράτυπων μεταναστών από την Ευρώπη.
- Η απόφαση έρχεται εν μέσω ανόδου ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε πρόσφατα ένα σχέδιο για τον περιορισμό των εμπορικών προνομίων προς αναπτυσσόμενες χώρες που αρνούνται να επανεισδεχθούν τους πολίτες τους, των οποίων η παραμονή στο μπλοκ έχει απορριφθεί. Η απόφαση αυτή, που επιτεύχθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στοχεύει στην αντιμετώπιση των χαμηλών ποσοστών απέλασης των παράτυπων μεταναστών.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της αυξανόμενης πίεσης για αυστηρότερες πολιτικές μετανάστευσης στην Ευρώπη, εν μέσω της ανόδου των ακροδεξιών κομμάτων σε πολλά κράτη μέλη. Η σύνδεση των εμπορικών μέτρων με τη μεταναστευτική πολιτική αποτελεί μια στρατηγική απάντηση στις δημόσιες ανησυχίες σχετικά με την επιβολή των επιστροφών.
Η νέα ρύθμιση και το Σύστημα Γενικευμένων Προτιμήσεων
Όπως μεταδίδει το POLITICO, η πρόσβαση με χαμηλούς δασμούς στην αγορά της ΕΕ θα αναθεωρηθεί στο πλαίσιο της «επανεισδοχής των ίδιων των υπηκόων της χώρας» που έχουν αναγνωριστεί ως «παράτυποι μετανάστες στην Ένωση». Οι διαπραγματευτές από το Συμβούλιο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησαν στο σχέδιο κειμένου αργά το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, 1 Δεκεμβρίου 2025. Η ρήτρα επανεισδοχής θα εφαρμοστεί με διαφορετικές συνθήκες ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης της εκάστοτε χώρας.
Οι εν λόγω ρυθμίσεις εντάσσονται σε μια ευρύτερη αναθεώρηση του Συστήματος Γενικευμένων Προτιμήσεων (GSP), ενός προγράμματος 50 ετών που επιτρέπει σε φτωχότερες χώρες να εξάγουν αγαθά σε χώρες της ΕΕ με χαμηλότερους δασμούς. Η αναθεώρηση του προγράμματος, που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση για πάνω από τρία χρόνια, έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει αυτά τα έθνη να αναπτύξουν τις οικονομίες τους και συνδέεται με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα, την εργασία και το περιβάλλον.
Οι προκλήσεις και οι αντιδράσεις
Προτεινόμενο ΟΗΕ: Ο Γκουτέρες προτείνει περικοπές 577 εκατ. δολαρίων και 18% θέσεων εργασίας
Επί του παρόντος, μόνο ένα μικρό ποσοστό των ατόμων που είναι επιλέξιμα για απομάκρυνση από την ΕΕ απελαύνονται πραγματικά, κυρίως επειδή οι χώρες καταγωγής τους αρνούνται να συνεργαστούν. Το κείμενο αναφέρει ότι «σε περίπτωση σοβαρών και συστηματικών ελλείψεων που σχετίζονται με τη διεθνή υποχρέωση επανεισδοχής των υπηκόων μιας δικαιούχου χώρας, οι προτιμησιακές ρυθμίσεις… μπορεί να ανασταλούν προσωρινά». Ωστόσο, το ζήτημα των φθηνών εισαγωγών ρυζιού από το Πακιστάν ή το Μπαγκλαντές απείλησε να καταρρεύσει τις συνομιλίες πριν από την τελική συμφωνία, λόγω ανησυχιών από παραγωγούς της ΕΕ, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, που θέλουν να διασφαλίσουν ότι οι δικοί τους αγρότες δεν θα αντιμετωπίσουν αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η επόμενη μέρα και οι προοπτικές
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η πιθανή επιδείνωση των σχέσεων της ΕΕ με βασικές χώρες-εταίρους. Προτάσεις για τη χρήση εμπορικών, αναπτυξιακών και πολιτικών βίζας για την εξασφάλιση της επανεισδοχής των μεταναστών είχαν αντιμετωπίσει στο παρελθόν αντίσταση από το Κοινοβούλιο, καθώς και από την Επιτροπή και ορισμένες πρωτεύουσες. Η κεντροαριστερή κυβέρνηση της Δανίας, της οποίας η προεδρία λήγει στις 31 Δεκεμβρίου, έθεσε τη μετανάστευση ως βασικό ζήτημα της ατζέντας της.
Οι υπουργοί Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων αναμένεται να συναντηθούν την επόμενη Δευτέρα, 8 Δεκεμβρίου 2025, για να συζητήσουν τρόπους για να διασφαλιστεί ότι περισσότεροι άνθρωποι θα εγκαταλείψουν την ΕΕ μετά την απόρριψη των αιτήσεών τους για παραμονή, μεταξύ άλλων μέσω των λεγόμενων «κέντρων επιστροφής» σε τρίτες χώρες. Η νέα αυτή πολιτική σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στην προσέγγιση της ΕΕ στο μεταναστευτικό ζήτημα, συνδέοντάς το άμεσα με τις οικονομικές σχέσεις.
