Φον ντερ Λάιεν: Ο Τραμπ να μην αναμειγνύεται στην ευρωπαϊκή δημοκρατία

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απηύθυνε σαφές μήνυμα στον Ντόναλντ Τραμπ, τονίζοντας ότι δεν πρέπει να αναμειγνύεται στην ευρωπαϊκή δημοκρατία. Οι δηλώσεις της έγιναν την Πέμπτη σε εκδήλωση στις Βρυξέλλες, λίγες ημέρες αφότου ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος επέκρινε έντονα την Ευρώπη, χαρακτηρίζοντάς την «αποσυντιθέμενη» και «αδύναμη». Η παρέμβαση της φον ντερ Λάιεν έρχεται ως απάντηση στη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα και προκάλεσε σάλο στην Ευρώπη.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς δηλώσεων και ενός επίσημου εγγράφου από την πλευρά των ΗΠΑ, που έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία και αντιδράσεις στους ευρωπαϊκούς κύκλους. Το παρασκήνιο περιλαμβάνει την κριτική του Ντόναλντ Τραμπ για την Ευρώπη και τη δημοσίευση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αυτονομία και την πολιτική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η απάντηση της φον ντερ Λάιεν και η κυριαρχία της Ευρώπης

Σε συνέντευξή της στο γκαλά POLITICO 28 στις Βρυξέλλες, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ξεκαθάρισε ότι η επιλογή των ηγετών είναι αποκλειστικό δικαίωμα των λαών κάθε χώρας. «Δεν είναι δική μας δουλειά, όταν πρόκειται για εκλογές, να αποφασίζουμε ποιος θα είναι ο ηγέτης της χώρας, αλλά του λαού αυτής της χώρας… Αυτή είναι η κυριαρχία των ψηφοφόρων και πρέπει να προστατευθεί», δήλωσε χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε δε ότι «κανείς άλλος δεν υποτίθεται ότι παρεμβαίνει, χωρίς καμία αμφιβολία», απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.

Η φον ντερ Λάιεν τόνισε πως, παρά τη διαχρονικά καλή συνεργασία με τους Αμερικανούς προέδρους, η Ευρώπη πρέπει να επικεντρωθεί στις δικές της δυνάμεις και προκλήσεις. «Από τα βάθη της καρδιάς μου, είμαι μια πεπεισμένη υπερατλαντίστρια. Αλλά τι είναι τόσο σημαντικό; Σημαντικό είναι ότι… είμαστε περήφανοι που είμαστε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι βλέπουμε τη δύναμή μας και ότι αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις που έχουμε», ανέφερε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μια ενωμένη Ευρώπη.

Οι κατηγορίες του Τραμπ και η «πολιτισμική εξαφάνιση»

Η κριτική της φον ντερ Λάιεν ήρθε λίγες ημέρες μετά τη συνέντευξη του Ντόναλντ Τραμπ στο POLITICO, η οποία προβλήθηκε την Τρίτη. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ είχε χαρακτηρίσει την Ευρώπη ως μια «αποσυντιθέμενη» ομάδα εθνών που οδηγούνται από «αδύναμους» ηγέτες. «Νομίζω ότι είναι αδύναμοι», είπε ο Τραμπ, αναφερόμενος στους προέδρους και τους πρωθυπουργούς της ηπείρου, προσθέτοντας: «Νομίζω ότι δεν ξέρουν τι να κάνουν. Η Ευρώπη δεν ξέρει τι να κάνει».

Επιπλέον, η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, υποστηρίζει ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει «πολιτισμική εξαφάνιση» εντός των επόμενων 20 ετών. Αυτή η αφήγηση έχει βρει απήχηση σε ακροδεξιούς ηγέτες της Ευρώπης, όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, καθώς και στη Ρωσία. Το έγγραφο επικρίνει επίσης τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για τον περιορισμό των ακροδεξιών κομμάτων, χαρακτηρίζοντάς τις πολιτική λογοκρισία, και κάνει λόγο για «καλλιέργεια αντίστασης στην τρέχουσα τροχιά της Ευρώπης εντός των ευρωπαϊκών εθνών». Ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς είχε ήδη χαρακτηρίσει τμήματα αυτού του εγγράφου ως «απαράδεκτα» από ευρωπαϊκή σκοπιά.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους διπλωματικούς κύκλους είναι η πιθανή διάβρωση της υπερατλαντικής συνεργασίας και η ενίσχυση των διχαστικών αφηγήσεων εντός της Ευρώπης. Η στρατηγική των ΗΠΑ, όπως αυτή εκφράζεται, φαίνεται να υπονομεύει τις προσπάθειες της ΕΕ για ενότητα και ανθεκτικότητα απέναντι σε εξωτερικές παρεμβάσεις, δημιουργώντας ένα πεδίο έντασης που θα μπορούσε να επηρεάσει τις γεωπολιτικές ισορροπίες.

Η απάντηση της ΕΕ στην ξένη παρέμβαση

Η φον ντερ Λάιεν επεσήμανε ότι αυτές οι εξελίξεις αποτελούν έναν από τους λόγους για τους οποίους η ΕΕ πρότεινε το «Democracy Shield». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που στοχεύει στην ενίσχυση του αγώνα κατά της ξένης παρέμβασης στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των εκλογών. Η Πρόεδρος της Κομισιόν υπογράμμισε τη σημασία της αυτοπεποίθησης της Ευρώπης και της ανάγκης να σταθεί ενωμένη, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις με τις δικές της δυνάμεις.

Η επόμενη μέρα στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ

Οι δηλώσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η αντίδραση της Ευρώπης στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ υπογραμμίζουν μια μεταβαλλόμενη δυναμική στις υπερατλαντικές σχέσεις. Ενώ η φον ντερ Λάιεν διατήρησε έναν διπλωματικό τόνο, η ουσία του μηνύματός της ήταν σαφής: η Ευρώπη θα υπερασπιστεί την κυριαρχία και τις δημοκρατικές της διαδικασίες. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να επηρεάσει τις μελλοντικές συζητήσεις και συνεργασίες μεταξύ των δύο πλευρών, ειδικά ενόψει των επικείμενων εκλογικών αναμετρήσεων και των γεωπολιτικών προκλήσεων.