- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πρώτο σχέδιο για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης στην ΕΕ.
- Το σχέδιο στοχεύει στην απελευθέρωση δημόσιων πόρων, τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων και τη μείωση της γραφειοκρατίας.
- Θα αναθεωρηθούν οι κανόνες κρατικών ενισχύσεων για την κατασκευή προσιτών κατοικιών και θα κινητοποιηθούν κεφάλαια.
- Προβλέπονται νομικά εργαλεία για τις αρχές για τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων και μέτρα κατά της κερδοσκοπίας.
- Το σχέδιο περιλαμβάνει στήριξη για φοιτητική στέγαση και κοινωνικές κατοικίες για άστεγους Ευρωπαίους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Τρίτη το πρώτο της Σχέδιο Προσιτής Στέγασης, έναν οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση της κρίσης στέγασης σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πακέτο στοχεύει στην απελευθέρωση δημόσιων πόρων για νέα σπίτια, στον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων και στη μείωση της γραφειοκρατίας για τα κατασκευαστικά έργα.
Αυτή η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έρχεται ως συνέχεια μιας δεκαετίας αυξανόμενων τιμών κατοικιών σε ολόκληρο το μπλοκ, μια κατάσταση που έχει οδηγήσει εκατομμύρια πολίτες σε δυσχερή θέση και έχει τροφοδοτήσει την κοινωνική δυσαρέσκεια. Το σχέδιο αναγνωρίζει τη στέγαση όχι απλώς ως εμπόρευμα, αλλά ως θεμελιώδες δικαίωμα, επιχειρώντας να παρέμβει σε μια αγορά που έχει μετατραπεί σε πεδίο κερδοσκοπίας.
Ο οδικός χάρτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Το Σχέδιο Προσιτής Στέγασης, που αποκαλύφθηκε από την POLITICO, περιλαμβάνει μια σειρά από μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της προσφοράς κατοικιών και τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε αυτές. Ένα βασικό στοιχείο είναι η αναθεώρηση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, ώστε να επιτρέπεται ρητά η χρήση δημόσιων κεφαλαίων για την κατασκευή προσιτών κατοικιών. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα στις εθνικές κυβερνήσεις να διοχετεύσουν χρήματα για σπίτια που απευθύνονται σε οικογένειες της μεσαίας τάξης, οι οποίες όλο και περισσότερο αποκλείονται από την αγορά.
Επιπλέον, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, η Επιτροπή θα κινητοποιήσει δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια μέσω μιας πανευρωπαϊκής επενδυτικής πλατφόρμας. Η κατασκευή κοινωνικών και προσιτών κατοικιών θα αποτελέσει συγκεκριμένο στόχο στα εθνικά σχέδια εταιρικής σχέσης, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν από τα κράτη μέλη για τη διανομή των ευρωπαϊκών κονδυλίων του επόμενου επταετούς προϋπολογισμού.
Η Επιτροπή, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της κατάστασης, υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει συλλογικά την ευθύνη για τη στεγαστική κρίση. Όπως δήλωσε ο Επίτροπος Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, «η στέγαση δεν είναι απλώς ένα εμπόρευμα: είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα». Προειδοποίησε επίσης ότι αν η ΕΕ δεν δράσει, κινδυνεύει να «αφήσει ένα κενό που θα καταλάβουν οι ακραίες πολιτικές δυνάμεις», εκμεταλλευόμενες τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων για να εξασφαλίσουν την εξουσία.
Μέτρα για την ενίσχυση της προσφοράς και τον εκσυγχρονισμό του τομέα
Για την περαιτέρω ενίσχυση της προσφοράς, το σχέδιο περιλαμβάνει μια νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Κατασκευή Κατοικιών, με στόχο την απλοποίηση και την ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης. Αυτή θα συμπληρωθεί από ένα πακέτο απλοποίησης της στέγασης το 2027. Οι Βρυξέλλες προτείνουν επίσης σημαντικές επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό του κατασκευαστικού τομέα της ΕΕ και μέτρα για τη θέσπιση κοινών προτύπων για τα δομικά υλικά.
Επιπλέον, προβλέπεται η παρουσίαση ενός Νόμου για τις Κατασκευαστικές Υπηρεσίες στα τέλη του 2026, ο οποίος θα επιτρέψει στις κατασκευαστικές εταιρείες να διασφαλίζουν τα εργασιακά πρότυπα ενώ προσφέρουν υπηρεσίες σε διασυνοριακό επίπεδο. Το σχέδιο αναβιώνει επίσης το πρόγραμμα New European Bauhaus της Προέδρου της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για την παροχή καθοδήγησης σχετικά με το πώς να γίνουν τα οικοδομικά υλικά και οι νέες κατοικίες πιο βιώσιμα και αποδοτικά.
Προτεινόμενο Νέο επίδομα ενοικίου και πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών ανακοινώνει ο πρωθυπουργός
Αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας και των βραχυχρόνιων μισθώσεων
Σε μια προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι τα σπίτια πωλούνται σε δίκαιες τιμές, το σχέδιο προτείνει την αντιμετώπιση του ευρύτερου ζητήματος της κερδοσκοπίας μέσω προσεκτικής ανάλυσης της αγοράς κατοικίας. Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, η Επιτροπή θα συλλέξει δεδομένα σχετικά με την έκταση αυτού του φαινομένου, το οποίο έχει οδηγήσει σε μεταχείριση ζωτικής σημασίας κατοικιών ως «χρυσό ή Bitcoin και άλλες επενδύσεις που γίνονται με μοναδικό σκοπό το κέρδος», όπως δήλωσε ο Γιόργκενσεν.
Ως μέρος της ανάλυσής της, οι Βρυξέλλες θα εξετάσουν επίσης πώς μπορούν να περιοριστούν οι κερδοσκοπικές πρακτικές και θα βοηθήσουν τις εθνικές κυβερνήσεις να σχεδιάσουν μηχανισμούς διαφάνειας και φορολογικές πολιτικές για τη μείωση της χρηματιστικοποίησης της αγοράς. Το πακέτο αντιμετωπίζει επίσης την έλλειψη κατοικιών στις πιο δημοφιλείς πόλεις της Ευρώπης, δίνοντας στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές τα νομικά εργαλεία για τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Μέσω μιας νομοθετικής πράξης που αναμένεται το επόμενο έτος, οι Βρυξέλλες θα βοηθήσουν τις αρχές να εντοπίσουν τις περιοχές που επηρεάζονται αρνητικά από τα τουριστικά διαμερίσματα και να καθορίσουν «αιτιολογημένα και αναλογικά μέτρα». Ο Γιόργκενσεν τόνισε ότι «δεν μπορούμε να μείνουμε άπραγοι ενώ οι ντόπιοι πολίτες εκτοπίζονται από την αγορά κατοικίας στους τόπους όπου γεννήθηκαν ή όπου θέλουν να χτίσουν μια ζωή». Οι αρχές θα μπορούν πλέον να περιορίσουν τον αντίκτυπο των βραχυχρόνιων μισθώσεων θέτοντας όρια στον αριθμό των διανυκτερεύσεων ανά έτος, περιορίζοντας τη λειτουργία τους σε συγκεκριμένες εποχές ή αναστέλλοντας προσωρινά την έγκριση νέων αδειών.
Στήριξη ευάλωτων ομάδων και άστεγων
Το σχέδιο επιδιώκει επίσης να αντιμετωπίσει τις ανάγκες ευάλωτων ομάδων, όπως οι νεότεροι Ευρωπαίοι, οι οποίοι συχνά αναγκάζονται να καθυστερήσουν την έναρξη της ανεξάρτητης ζωής τους λόγω του κόστους στέγασης. Για να τους βοηθήσουν, οι Βρυξέλλες προτείνουν τη διάθεση δημόσιων κεφαλαίων για νέα φοιτητική στέγαση, καθώς και την έναρξη ενός προγράμματος Erasmus+ για την προσφορά προσιτών λύσεων στέγασης σε φοιτητές από μειονεκτούσες οικογένειες.
Η Επιτροπή καλεί επίσης για την κινητοποίηση κεφαλαίων για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών για τους άστεγους Ευρωπαίους και την προώθηση του μοντέλου «στέγαση πρώτα» (housing first), το οποίο έχει σημειώσει επιτυχία σε χώρες όπως η Φινλανδία, προσφέροντας άνευ όρων μόνιμη στέγαση στους αστέγους.
Η επόμενη μέρα για την ευρωπαϊκή στέγαση
Το φιλόδοξο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή προσέγγισης, αναγνωρίζοντας τη στέγαση ως κεντρικό κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα που απαιτεί συντονισμένη δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων, από την απελευθέρωση δημόσιων πόρων και την απλοποίηση των κατασκευαστικών διαδικασιών έως τον περιορισμό της κερδοσκοπίας και των βραχυχρόνιων μισθώσεων, θα καθορίσει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης της ΕΕ στην αντιμετώπιση μιας κρίσης που επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων πολιτών.
Τι προβλέπει το σχέδιο για τους πολίτες και τις αρχές
- Οι τοπικές αρχές θα αποκτήσουν νομικά εργαλεία για να θέτουν όρια στις βραχυχρόνιες μισθώσεις (π.χ., αριθμός διανυκτερεύσεων, εποχιακοί περιορισμοί).
- Θα διατεθούν δημόσια κεφάλαια για την κατασκευή νέων φοιτητικών κατοικιών και προσιτών λύσεων για φοιτητές από μειονεκτούσες οικογένειες.
- Θα ενισχυθεί η κοινωνική στέγαση για τους άστεγους Ευρωπαίους, προωθώντας το μοντέλο «στέγαση πρώτα» (housing first).
- Οι εθνικές κυβερνήσεις θα μπορούν να χρησιμοποιούν δημόσια κεφάλαια για την κατασκευή προσιτών κατοικιών για τη μεσαία τάξη.
- Οι αρχές θα συλλέξουν δεδομένα για την κερδοσκοπία στην αγορά κατοικίας και θα σχεδιάσουν φορολογικές πολιτικές για τον περιορισμό της.
