- Οι χώρες της ΕΕ ενέκριναν νέα σχέδια για την αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής.
- Τα μέτρα περιλαμβάνουν επεξεργασία αιτήσεων ασύλου και κόμβους απομάκρυνσης εκτός συνόρων.
- Η κίνηση στοχεύει στην αντιμετώπιση της δημόσιας δυσαρέσκειας και την αποτροπή της ακροδεξιάς.
- Η Δανία πρωτοστάτησε στις αλλαγές, ενώ υπήρξαν διαφωνίες μεταξύ κρατών μελών.
Οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκριναν τη Δευτέρα σαρωτικά νέα σχέδια για τη μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής, επιτρέποντας την αποστολή αιτούντων άσυλο στο εξωτερικό για επεξεργασία. Τα μέτρα, που συμφωνήθηκαν σε συνάντηση υπουργών δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων στις Βρυξέλλες, στοχεύουν στην αντιμετώπιση της αυξανόμενης δημόσιας δυσαρέσκειας και στην αποτροπή της ανόδου της ακροδεξιάς.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας διαρκώς εντεινόμενης συζήτησης στην Ευρώπη σχετικά με τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν ισορροπία μεταξύ της ανθρωπιστικής υποχρέωσης και της ανάγκης για αποτελεσματικό έλεγχο των συνόρων. Το παρασκήνιο της υπόθεσης περιλαμβάνει αυξημένες πιέσεις στα εθνικά συστήματα ασύλου και την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων που εκμεταλλεύονται τη δημόσια δυσαρέσκεια για το ζήτημα, καθιστώντας την μεταρρύθμιση κορυφαία προτεραιότητα.
Η νέα μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ
Οι υπουργοί δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, υπέγραψαν τη Δευτέρα νέα σαρωτικά σχέδια για την αναμόρφωση του τρόπου με τον οποίο η Ένωση διαχειρίζεται τη μετανάστευση. Τα μέτρα αυτά θα δώσουν στις πρωτεύουσες τη δυνατότητα να απομακρύνουν άτομα που δεν έχουν δικαίωμα διαμονής και εργασίας στην ΕΕ, να δημιουργήσουν κέντρα επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου στο εξωτερικό και να θεσπίσουν κόμβους απομάκρυνσης εκτός των συνόρων τους. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Μετανάστευσης, Magnus Brunner, δήλωσε στο POLITICO ότι «βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής της ευρωπαϊκής μεταρρύθμισης για τη μετανάστευση και το άσυλο», υπογραμμίζοντας ότι τα μέτρα αυτά θα βοηθήσουν στην αποτελεσματικότερη επεξεργασία των αιτήσεων και στη μείωση της πίεσης στα συστήματα ασύλου.
Το σχέδιο νομοθεσίας περιλαμβάνει επίσης μια νέα «δεξαμενή αλληλεγγύης», στην οποία οι χώρες – εκτός από εκείνες που ήδη αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα μεταναστευτικής πίεσης – θα κληθούν να επανεγκαταστήσουν μετανάστες ή να πληρώσουν για την υποστήριξή τους σε άλλες χώρες. Επιπλέον, έχει καταρτιστεί ένας νέος κατάλογος «ασφαλών χωρών», από τις οποίες οι αιτήσεις ασύλου θα απορρίπτονται ταχέως, εκτός εάν υπάρχουν ελαφρυντικές περιστάσεις. Πρόσθετοι κανόνες, οι οποίοι αναμένεται να συμφωνηθούν από τους υπουργούς, θα επιτρέψουν στις χώρες να δημιουργήσουν κέντρα επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ, καθώς και «κόμβους επιστροφής» από όπου θα μπορούν να απομακρύνονται άτομα των οποίων οι αιτήσεις δεν έχουν επιτυχία.
Οι αντιδράσεις και οι στόχοι
Οι αλλαγές αυτές προωθήθηκαν έντονα από τη Δανία, η οποία ασκεί την εξάμηνη εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, με την κεντροαριστερή κυβέρνηση της χώρας να υιοθετεί μια σκληρή προσέγγιση στην παράτυπη μετανάστευση. Ο Δανός Υπουργός Μετανάστευσης και Ένταξης, Rasmus Stoklund, τόνισε ότι «έχουμε μια πολύ υψηλή εισροή παράτυπων μεταναστών και οι ευρωπαϊκές χώρες μας βρίσκονται υπό πίεση». Πρόσθεσε ότι «χιλιάδες πνίγονται στη Μεσόγειο Θάλασσα ή κακοποιούνται κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, ενώ οι διακινητές ανθρώπων κερδίζουν περιουσίες», επισημαίνοντας ότι το τρέχον σύστημα δημιουργεί ανθυγιεινές δομές κινήτρων και έναν ισχυρό «παράγοντα έλξης» που είναι δύσκολο να σπάσει.
Προτεινόμενο Η Βρετανία επιβάλλει έρευνες σε παράνομους μετανάστες για κινητά τηλέφωνα στα λιμάνια
Ωστόσο, υπήρξαν διαφωνίες από χώρες όπως η Ισπανία, η οποία ανησυχεί ότι οι νέοι κανόνες είναι υπερβολικοί, και η Σλοβακία, η οποία υποστήριξε ότι δεν είναι αρκετά αυστηροί. Παρά τις αντιθέσεις, οι διαπραγματευτές κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία πριν η νομοθετική ατζέντα σταματήσει κατά τη διάρκεια των χειμερινών διακοπών. Ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, δήλωσε ότι «ο έλεγχος της μεταναστευτικής πρόκλησης αποτελεί βασική απαίτηση των Ευρωπαίων ηγετών εδώ και χρόνια. Για πολλούς, αυτό θεωρείται υψίστης σημασίας για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων πολιτών».
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η εφαρμογή αυτών των μέτρων θα απαιτήσει λεπτούς χειρισμούς και σαφείς νομικές ερμηνείες, ιδίως όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς συμβάσεις. Η αγορά, από την πλευρά της, φαίνεται να προεξοφλεί μια περαιτέρω ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, με πιθανές επιπτώσεις στις οικονομίες των χωρών πρώτης υποδοχής.
Η μετανάστευση βρίσκεται ψηλά στη λίστα των δημόσιων προτεραιοτήτων και έχει κεφαλαιοποιηθεί από δεξιά κόμματα σε εκλογές από τη Γαλλία έως την Πολωνία τα τελευταία χρόνια. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο, δήλωσε ότι η αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης ήταν κλειδί για τη διατήρηση της αντίληψης ότι «η δημοκρατία παρέχει λύσεις στα νόμιμα προβλήματα των ανθρώπων». Επίσης, η ΕΕ δέχθηκε πυρά από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump τις τελευταίες ημέρες, του οποίου η κυβέρνηση ισχυρίστηκε σε ένα νέο στρατηγικό έγγραφο ότι οι μεταναστευτικές πολιτικές των Βρυξελλών «μεταμορφώνουν την ήπειρο και δημιουργούν διαμάχες».
Η επόμενη μέρα
Η συμφωνία αυτή έρχεται λίγο πριν η νομοθετική ατζέντα της ΕΕ σταματήσει για τις χειμερινές διακοπές, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για λύσεις στο μεταναστευτικό ζήτημα. Η εφαρμογή των νέων μέτρων αναμένεται να ξεκινήσει σταδιακά, με τις χώρες μέλη να προσαρμόζουν τις εθνικές τους νομοθεσίες και υποδομές. Η παρακολούθηση των επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα και η αποτελεσματικότητα των νέων κέντρων επεξεργασίας θα αποτελέσουν κρίσιμες προκλήσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση τους επόμενους μήνες.
