Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει ότι είναι έτοιμη να επανεξετάσει την πρότασή της για περιοριστικά μέτρα κατά του Ισραήλ, εάν η εκεχειρία στη Γάζα επιβεβαιωθεί και προχωρήσει σε επόμενα στάδια. Ανέκδοτες δηλώσεις αξιωματούχων περιγράφουν μια προσέγγιση που εξαρτά την οριστική στάση της ΕΕ από την εξέλιξη της ειρηνευτικής διαδικασίας και από τις αποφάσεις των υπουργών εξωτερικών της Ένωσης.
Τι προέβλεπε η αρχική πρόταση της Κομισιόν
Η πρόταση της Επιτροπής περιλάμβανε μερική αναστολή της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ και την επιβολή κυρώσεων σε δύο υπουργούς της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu, με στόχο την πίεση για άμεση διακοπή των εχθροπραξιών. Στο πλαίσιο αυτών των μέτρων είχε επίσης ανακοινωθεί αναστολή χρηματοδοτήσεων ύψους περίπου €14 εκατομμυρίων για προγράμματα συνεργασίας και διερευνούταν η προσωρινή παύση της συμμετοχής σε τμήματα του προγράμματος Horizon Europe.
Η Επιτροπή είχε παρουσιάσει τα μέτρα σε συνεδρίαση του College και η ανακοίνωσή τους έγινε δημόσια στο πλαίσιο της ομιλίας της Ursula von der Leyen, γεγονός που καθιστά την οποιαδήποτε μεμονωμένη αναίρεση πιο περίπλοκη σε πολιτικό επίπεδο. Αυτό το νομικοπολιτικό υπόβαθρο θα επηρεάσει τις επόμενες κινήσεις της εκτελεστικής αρχής της ΕΕ.
Η εκεχειρία στη Γάζα και οι επιπτώσεις στις αποφάσεις
Έναρξη εκεχειρίας σημειώθηκε την περασμένη Παρασκευή στο πλαίσιο της πρώτης φάσης μιας συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, γεγονός που έχει θέσει στο τραπέζι την ανάγκη επανεξέτασης των ευρωπαϊκών μέτρων. Ανώτεροι εκπρόσωποι της Επιτροπής χαιρέτισαν την αποκλιμάκωση αλλά τόνισαν ότι κάθε αλλαγή στην πολιτική απαιτεί τεκμηρίωση και συνέχιση του διαλόγου.
Η εκπρόσωπος Paula Pinho επισήμανε ότι η αρχική πρόταση διαμορφώθηκε σε συγκεκριμένο πλαίσιο και ότι, αν το πλαίσιο αλλάξει, μπορεί να προκύψει λόγος για αναθεώρηση της πρότασης. Παρά την αισιοδοξία, διατήρησε επιφύλαξη σχετικά με το πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα προχωρήσει η Επιτροπή σε τροποποιήσεις.
Πρακτικά βήματα και πολιτική διαδικασία στην ΕΕ
Το ζήτημα της αναθεώρησης θα τεθεί επισήμως στη σύνοδο των υπουργών εξωτερικών της ΕΕ στις 20 Οκτωβρίου, όπου, σύμφωνα με ερωτήσεις προς POLITICO, αναμένεται να συζητηθεί διεξοδικά. Η Επιτροπή δήλωσε ότι θα περιμένει το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης πριν λάβει οριστικές πρωτοβουλίες.
Προτεινόμενο Α, άρα γι’ αυτό είναι εκεί η μικρή τρύπα στην παραμάνα — γιατί δεν το ήξερα νωρίτερα;
Παράγοντες πολιτικής και νομικής φύσης περιπλέκουν την απλή ανάκληση: τα μέτρα είχαν ήδη εγκριθεί σε επίπεδο College και ανακοινώθηκαν δημόσια, γεγονός που καθιστά μια μονομερή ανατροπή πριν από διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη πολιτικά ευαίσθητη. Αυτό το στάδιο σημαίνει ότι οι όποιες αλλαγές θα απαιτήσουν συντονισμό με τους υπουργούς της ΕΕ.
Οι αντιδράσεις από τις ισραηλινές αρχές
Ο νέος πρέσβης του Ισραήλ στην ΕΕ, Avi Nir-Feldklein, τόνισε την ανάγκη επαναφοράς των χρηματοδοτήσεων για συνεργατικά προγράμματα που είχαν ανασταλεί και την επανεξέταση των περιορισμών σε κοινά ερευνητικά έργα ως προϋπόθεση για την αποκατάσταση των σχέσεων. Η πρόταση του επικεντρώνεται στην αποκατάσταση των δεσμών συνεργασίας ως στοιχείο επανεκκίνησης των διμερών σχέσεων.
Στο διπλωματικό πεδίο, οι προτάσεις για επαναπροσδιορισμό των μέτρων παραμένουν υπό διερεύνηση και θα κριθούν κυρίως στο πλαίσιο των επόμενων διπλωματικών διαβουλεύσεων. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των κρατών μελών θα κρίνουν την έκταση και τον χρόνο πιθανών αλλαγών.
Τι αναμένεται στη συνέχεια
Η Επιτροπή έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα προχωρήσει σε βιαστικές αποφάσεις: θα αξιολογήσει την εγκαθίδρυση της εκεχειρίας και τις δεσμεύσεις των εμπλεκομένων πριν οριστικοποιήσει τυχόν τροποποιήσεις. Η πολιτική στάση της ΕΕ θα εξαρτηθεί από την επιβεβαίωση της σταθερότητας στο πεδίο και από τις αποφάσεις που θα ληφθούν στη συνεδρίαση της 20ής Οκτωβρίου.
Μέχρι τότε, οι υπηρεσίες της Ένωσης και οι αντιπροσωπείες των κρατών μελών θα παρακολουθούν στενά την εξέλιξη της ειρηνευτικής διαδικασίας, διατηρώντας την ευελιξία να προσαρμόσουν την πολιτική τους εφόσον οι συνθήκες το δικαιολογήσουν. Η επόμενη φάση θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό αν οι προτεινόμενες κυρώσεις θα μείνουν ως έχουν ή θα υποστούν αλλαγές.
