Ο εν ενεργεία πρόεδρος της Γουινέας-Μπισάου, Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό, αντιμετωπίζει ισχυρό ανταγωνισμό στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής, 23 Νοεμβρίου, σύμφωνα με το Reuters. Η αναμέτρηση διεξάγεται σε ένα περιβάλλον άνθησης του εμπορίου κοκαΐνης και βαθιά πολωμένου πολιτικού κλίματος, με τον Φερνάντο Ντίας να αναδεικνύεται ως ο βασικός του αντίπαλος.
Η φετινή εκλογική αναμέτρηση στη Γουινέα-Μπισάου δεν αποτελεί απλώς μια διαδικασία ανάδειξης ηγεσίας, αλλά αντανακλά τη χρόνια πολιτική αστάθεια και τις βαθιές διαρθρωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα της Δυτικής Αφρικής. Ιστορικά, η Γουινέα-Μπισάου έχει χαρακτηριστεί από συχνά πραξικοπήματα και μια οικονομία άκρως εξαρτημένη από την παραγωγή κάσιους, καθιστώντας κάθε εκλογική διαδικασία ένα κρίσιμο ορόσημο για την πορεία της.
Η μάχη της επανεκλογής και οι βασικοί υποψήφιοι
Ο εν ενεργεία πρόεδρος, Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό, 53 ετών, πρώην στρατηγός, βρίσκεται αντιμέτωπος με απρόσμενα ισχυρό ανταγωνισμό στην προσπάθειά του για επανεκλογή. Ο κύριος αντίπαλός του είναι ο 47χρονος Φερνάντο Ντίας του Κόμματος για την Κοινωνική Ανανέωση (PRS), ο οποίος έχει προσελκύσει μεγάλα πλήθη με υποσχέσεις για προώθηση της ασφάλειας και της συμφιλίωσης, καθώς και για την αποτροπή της ανάμειξης του στρατού στην πολιτική.
Παρόλο που υπάρχουν 12 υποψήφιοι συνολικά, η αναμέτρηση επικεντρώνεται κυρίως μεταξύ του Εμπαλό και του Ντίας, με τον τελευταίο να έχει ισχυρές πιθανότητες επιτυχίας, όπως εκτιμά ο κοινωνιολόγος του Καθολικού Πανεπιστημίου του Μπισάου, Τάμιλτον Τεϊσέιρα.
Ο Ντίας έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη του πρώην πρωθυπουργού Ντομίνγκος Σιμόες Περέιρα, ο οποίος είχε χάσει από τον Εμπαλό σε έναν οριακό και αμφισβητούμενο δεύτερο γύρο το 2019. Ο Περέιρα θεωρούνταν ο κορυφαίος αντίπαλος του Εμπαλό φέτος, προτού αποκλειστεί λόγω καθυστερημένης υποβολής των εγγράφων του.
Η απουσία του Περέιρα καθιστά αυτές τις εκλογές τις πρώτες χωρίς υποψήφιο από το Αφρικανικό Κόμμα για την Ανεξαρτησία της Γουινέας και του Πράσινου Ακρωτηρίου (PAIGC), το οποίο ηγήθηκε του εθνικιστικού κινήματος για την ανεξαρτησία από την Πορτογαλία.
Πολιτική αστάθεια και προκλήσεις νομιμότητας
Η θητεία του Εμπαλό σημαδεύτηκε από συνεχείς προκλήσεις νομιμότητας. Η αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι η θητεία του έληξε επίσημα τον Φεβρουάριο του 2025, ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο είχε προηγουμένως αναφέρει ότι θα έληγε τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Τον Μάρτιο, μια αποστολή του περιφερειακού μπλοκ ECOWAS, που είχε σταλεί για να βοηθήσει στην επίτευξη συναίνεσης για τη διεξαγωγή των εκλογών, αποχώρησε πρόωρα αφότου ο Εμπαλό απείλησε να την απελάσει.
Προτεινόμενο Γουινέα-Μπισάου: Οι βασικοί αντίπαλοι του Εμπαλό στις προεδρικές εκλογές
Για τους επικριτές του, η απορριπτική του στάση σε ερωτήσεις σχετικά με το τέλος της θητείας του συνάδει με μια ευρύτερη ασέβεια προς τους εθνικούς θεσμούς.
Η Γουινέα-Μπισάου δεν διαθέτει εν ενεργεία νομοθετικό σώμα από τότε που ο Εμπαλό το διέλυσε στα τέλη του 2023, μετά από αυτό που η κυβέρνησή του περιέγραψε ως απόπειρα πραξικοπήματος – μία από τις τρεις που, όπως αναφέρει, έχουν λάβει χώρα κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Ο πολιτικός αναλυτής Ρούι Ζόρζε Σεμέντο προειδοποιεί: «Εάν ο Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό επανεκλεγεί, η ατζέντα της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης που ξεκίνησε το 2020 με την άνοδό του στην εξουσία ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εδραιωθεί».
Η σκιά του εμπορίου κοκαΐνης
Παράλληλα με την πολιτική αστάθεια, η θέση της Γουινέας-Μπισάου ως κρίσιμο σημείο διέλευσης κοκαΐνης από τη Νότια Αμερική προς την Ευρώπη έχει, αν μη τι άλλο, ενισχυθεί κατά τη διάρκεια της θητείας του Εμπαλό. Ο Βίνσεντ Φουσέ, ανώτερος ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας, τονίζει ότι «υπάρχουν πολλά στοιχεία ότι η Γουινέα-Μπισάου είναι ένας κόμβος ναρκωτικών, με πολλούς κατοίκους της Γουινέας-Μπισάου να συλλαμβάνονται με κοκαΐνη στην υποπεριοχή και στο εξωτερικό».
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους διεθνείς οργανισμούς είναι η βαθιά διαφθορά που συνδέεται με το εμπόριο ναρκωτικών, η οποία υπονομεύει τις κρατικές δομές και εμποδίζει κάθε προσπάθεια για οικονομική ανάπτυξη και βελτίωση των βασικών υπηρεσιών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει επανειλημμένα την ανησυχία της για την κατάσταση, προτείνοντας σχέδια κατά της διακίνησης ναρκωτικών που όμως απαιτούν ισχυρή πολιτική βούληση από τις χώρες διέλευσης.
Η επόμενη μέρα για τη Γουινέα-Μπισάου
Όποιος και αν κερδίσει τις εκλογές, ο Τάμιλτον Τεϊσέιρα επισημαίνει ότι θα έχει ένα τεράστιο έργο να επιτελέσει, προσπαθώντας να γυρίσει σελίδα στη μακρά ιστορία πολιτικής αστάθειας της Γουινέας-Μπισάου και στις αποτυχημένες προσπάθειες για βελτίωση των βασικών υπηρεσιών και διαφοροποίηση μιας οικονομίας που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παραγωγή κάσιους.
«Ένας μελλοντικός πρόεδρος της Γουινέας-Μπισάου, αν θέλει να κάνει τα πράγματα διαφορετικά, πρέπει να κάνει το αντίθετο από ό,τι έχει ήδη γίνει», δήλωσε χαρακτηριστικά. Περίπου το μισό του πληθυσμού των δύο εκατομμυρίων της Γουινέας-Μπισάου είναι εγγεγραμμένοι για να ψηφίσουν στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της Κυριακής.
Τα προσωρινά αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν εντός 48 ωρών.
