- ΕΕ: Κόκκινη κάρτα στη Φινλανδία για υπέρβαση ορίου ελλείμματος.
- Πολλές χώρες, όπως η Κροατία και η Ουγγαρία, δεν συμμορφώνονται με τους μελλοντικούς στόχους δαπανών.
- Η Ιταλία, ιστορικά προβληματική, δείχνει σημάδια δημοσιονομικής βελτίωσης.
- Η Γερμανία απέφυγε την τιμωρία λόγω αμυντικών δαπανών, αλλά αντιμετωπίζει μελλοντικές προκλήσεις.
- Οι κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας επανήλθαν μετά την πανδημία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε κόκκινη κάρτα στη Φινλανδία για υπερβολικές δημόσιες δαπάνες, στο πλαίσιο της εξαμηνιαίας αξιολόγησης του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», ενώ παράλληλα προειδοποίησε άλλες χώρες να σφίξουν τα ζωνάρια. Όπως μεταδίδει το POLITICO, αυτή η κίνηση σηματοδοτεί ανησυχίες για την οικονομική υγεία κρατών μελών, με την Ιταλία να αποτελεί την ευχάριστη εξαίρεση, καθώς αναμένεται να μειώσει το έλλειμμά της κάτω από το όριο.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια της επανεισαγωγής των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ πέρυσι, μετά την περίοδο της πανδημίας όπου οι κυβερνήσεις είχαν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων. Η επαναφορά των κανόνων αποσκοπεί στη διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας εντός του μπλοκ, το οποίο είχε βυθιστεί στη χειρότερη ύφεση από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι κόκκινες κάρτες και οι κανόνες
Την Τρίτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την πλήρη λίστα των χωρών που υπερβαίνουν τις δαπάνες, στο πλαίσιο του εξαμηνιαίου «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», το οποίο ελέγχει τη συμμόρφωση των κυβερνήσεων με τους κανόνες της ΕΕ για τις δημόσιες δαπάνες. Οι κόκκινες κάρτες, γνωστές ως διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος (EDP), σηματοδοτούν ανησυχίες για την οικονομική υγεία των χωρών προς τους επενδυτές. Οι κανόνες ορίζουν το όριο του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ μιας χώρας, αν και πρόσφατες τροποποιήσεις επιτρέπουν στις κυβερνήσεις να δαπανούν επιπλέον 1,5% του ΑΕΠ για την άμυνα. Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να επιβάλει πρόστιμα εάν οι κυβερνήσεις αρνηθούν να λάβουν μέτρα για την εξυγίανση των οικονομικών τους.
Αναλυτικά οι επιδόσεις των κρατών μελών
Η Φινλανδία έλαβε επίπληξη για υπέρβαση του ορίου ελλείμματος της ΕΕ, καθώς το έλλειμμά της αναμένεται να ξεπεράσει το όριο για τα επόμενα δύο χρόνια. Κάποτε πρότυπο δημοσιονομικής σταθερότητας, η Φινλανδία βρίσκεται τώρα στο ίδιο «καλάθι» EDP με υπερχρεωμένα κράτη όπως η Γαλλία, η Ιταλία και το Βέλγιο. Αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση για μια χώρα που αντιμετωπίζει οικονομική στασιμότητα και την ανεργία, καθώς και αυξανόμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς.
Η Ρουμανία μπορεί να ανασάνει με ανακούφιση, καθώς ο Επίτροπος Οικονομίας, Βάλντις Ντομπρόβσκις, επαίνεσε τις πρόσφατες οικονομικές μεταρρυθμίσεις της χώρας. Παρόλο που το έλλειμμά της παραμένει το υψηλότερο στην ΕΕ (8,4% του ΑΕΠ το 2025), η Επιτροπή απέκλεισε την αναστολή των πληρωμών από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η Γερμανία απέφυγε οριακά την τιμωρία, παρόλο που το έλλειμμα του προϋπολογισμού της αναμένεται να φτάσει το 3,1% του ΑΕΠ φέτος. Η Επιτροπή δικαιολόγησε την υπέρβαση αυτή πλήρως λόγω της αύξησης των αμυντικών δαπανών. Ωστόσο, η χώρα σχεδιάζει να συνεχίσει τις δαπάνες της το επόμενο έτος για την τόνωση της ανάπτυξης, κάτι που θεωρείται μεγάλο στοίχημα εν μέσω απειλών από την Κίνα και την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις.
Η Γαλλία βρίσκεται εν μέσω δημοσιονομικής κρίσης και δεν είναι καν βέβαιο ότι θα καταφέρει να υιοθετήσει τον προϋπολογισμό του 2026 μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Ο πρωθυπουργός Σεμπαστιάν Λεκορνού έχει δεσμευτεί να μειώσει το έλλειμμα στο 5% του ΑΕΠ, αλλά αυτός ο στόχος κινδυνεύει λόγω των αντιφατικών τροπολογιών στο σχέδιο προϋπολογισμού στο κοινοβούλιο, οι οποίες υπονομεύουν τις πιθανότητες συμφωνίας πριν τα Χριστούγεννα. Οι οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη επισημάνει τις δυσκολίες.
Η Ουγγαρία αντιμετωπίζει ανησυχητική κατάσταση, καθώς δεν προβαίνει στις απαραίτητες περικοπές για το 2026 ώστε να εξέλθει από τη διαδικασία EDP. Η Επιτροπή έχει προειδοποιήσει τη Βουδαπέστη να μειώσει τις δαπάνες, αλλά ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν είναι απίθανο να ακούσει τις εκκλήσεις ενόψει των εκλογών την επόμενη άνοιξη. Το έλλειμμα της Βουδαπέστης ήταν μεγαλύτερο του αναμενόμενου.
Η Ιταλία, το «αιώνιο κακό παιδί» των δημοσιονομικών της Ευρώπης, φαίνεται να έχει στρώσει κεφάλι. Το έλλειμμά της αναμένεται να μειωθεί στο 2,6% του ΑΕΠ το επόμενο έτος, ενώ οι κρατικές δαπάνες προβλέπεται να παραμείνουν κάτω από τα όρια. Αυτό την τοποθετεί σε τροχιά εξόδου από τη διαδικασία EDP, εφόσον αποδείξει ότι το χρέος θα μειωθεί μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, η Ιταλία παραμένει η δεύτερη πιο χρεωμένη χώρα στην ΕΕ, με το χρέος να αναμένεται να αυξηθεί στο 137,9% του ΑΕΠ το επόμενο έτος.
Οι επιπτώσεις και οι προειδοποιήσεις
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η επαναφορά των δημοσιονομικών κανόνων, αν και αναγκαία, δημιουργεί σημαντικές πιέσεις σε κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν αυξημένους αμυντικούς προϋπολογισμούς για την αποτροπή της ρωσικής επιθετικότητας και εμπορικές εντάσεις με τις ΗΠΑ. Η ισορροπία μεταξύ της τόνωσης της οικονομικής ανάπτυξης και της δημοσιονομικής πειθαρχίας καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. Η Επιτροπή έχει ήδη προειδοποιήσει οκτώ χώρες – Κροατία, Λιθουανία, Σλοβενία, Ισπανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ολλανδία και Μάλτα – ότι δεν κάνουν αρκετά για να συμμορφωθούν με τους αναμενόμενους στόχους δαπανών για το 2026. Η αποτυχία δράσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε επίπληξη των χωρών αυτών στο επόμενο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο τον Ιούνιο.
Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις
Ενώ η οικονομία της ΕΕ έχει ανακάμψει φέτος, πολλές κυβερνήσεις αγωνίζονται να συμμορφωθούν με τους κανόνες εν μέσω των γεωπολιτικών εντάσεων και των αυξανόμενων αμυντικών δαπανών. Η περίπτωση της Γερμανίας, που σχεδιάζει να συνεχίσει τις δαπάνες για την τόνωση της ανάπτυξης το επόμενο έτος, αποτελεί ένα υψηλό ρίσκο. Για την Ουγγαρία, η άρνηση του πρωθυπουργού Όρμπαν να ακολουθήσει τις συστάσεις των Βρυξελλών ενόψει των επερχόμενων εκλογών, υποδηλώνει μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας και πιθανών κυρώσεων. Η Ιταλία, από την άλλη πλευρά, δείχνει ότι η δημοσιονομική εξυγίανση είναι εφικτή, ακόμα και για χώρες με ιστορικά υψηλό χρέος, προσφέροντας μια νότα αισιοδοξίας για το μέλλον των ευρωπαϊκών οικονομικών.
