Θύματα ναρκών στα ύψη: Ευρωπαϊκές χώρες αποχωρούν από τη συνθήκη απαγόρευσης

Ο αριθμός των νεκρών και τραυματιών από νάρκες και μη εκραγέντα πυρομαχικά έφτασε σε υψηλό τετραετίας το 2024, με πάνω από 6.000 περιστατικά, σύμφωνα με νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα από το Reuters. Η αύξηση οφείλεται σε συγκρούσεις στη Συρία και τη Μιανμάρ, καθώς και στην κίνηση ευρωπαϊκών χωρών να αποχωρήσουν από τη συνθήκη που απαγορεύει τη χρήση τους, προκαλώντας ανησυχία για τη διάβρωση της διεθνούς συμφωνίας.

Αυτή η ανησυχητική εξέλιξη έρχεται εν μέσω ενός ευρύτερου πλαισίου παγκόσμιων συγκρούσεων και γεωπολιτικών ανακατατάξεων, όπου η χρήση όπλων όπως οι νάρκες, παρά τις διεθνείς απαγορεύσεις, επανέρχεται στο προσκήνιο. Το φαινόμενο αυτό υπογραμμίζει την ευθραυστότητα των διεθνών συνθηκών και την ανάγκη για ενισχυμένη δράση για την προστασία των αμάχων.

Η έκθεση Landmine Monitor 2025 και τα συγκλονιστικά στοιχεία

Η έκθεση Landmine Monitor 2025, που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα, αποκαλύπτει ότι το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 6.000 περιστατικά που αφορούσαν νάρκες και μη εκραγέντα πυρομαχικά, συμπεριλαμβανομένων 1.945 θανάτων και 4.325 τραυματισμών. Πρόκειται για τον υψηλότερο ετήσιο αριθμό από το 2020, με σχεδόν το 90% των θυμάτων να είναι άμαχοι, εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί γυναίκες και παιδιά. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως σε εκρήξεις ναρκών σε ζώνες συγκρούσεων, όπως η Συρία και η Μιανμάρ, χώρες που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης.

Οι κύριες αιτίες της αύξησης των θυμάτων

Η δραματική αύξηση των θυμάτων προκλήθηκε κυρίως από τις συγκρούσεις στη Συρία και τη Μιανμάρ. Στη Συρία, οι κάτοικοι που επιστρέφουν στις εστίες τους αντιμετωπίζουν αυξανόμενους κινδύνους από μη εκραγέντα πυρομαχικά μετά την πτώση του πρώην Προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ. Η Μιανμάρ κατέγραψε τον υψηλότερο αριθμό περιστατικών, με πάνω από 2.000, λόγω της αυξημένης χρήσης ναρκών τόσο από τον στρατό όσο και από μη κρατικές ένοπλες ομάδες. Ο ΟΗΕ προειδοποιεί για επιτήρηση ψηφοφόρων ενόψει των εκλογών στη Μιανμάρ, μια χώρα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει σοβαρές εσωτερικές εντάσεις. Αμερικανικές και συριακές δυνάμεις κατέστρεψαν 15 κρύπτες όπλων του ISIS στη νότια Συρία, υπογραμμίζοντας την επικινδυνότητα της περιοχής από πολεμικά κατάλοιπα.

Η αποχώρηση ευρωπαϊκών χωρών από τη Συνθήκη της Οτάβα

Η Συνθήκη της Οτάβα, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1999, δεσμεύει 166 κράτη, το 85% του κόσμου, απαγορεύοντας τη χρήση, αποθήκευση, παραγωγή και μεταφορά ναρκών κατά προσωπικού. Ωστόσο, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται σε διαδικασία νόμιμης αποχώρησης από τη συνθήκη. Η Εσθονία, η Φινλανδία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Πολωνία επικαλούνται αυξανόμενες στρατιωτικές απειλές από τη Ρωσία, κίνηση που η έκθεση χαρακτηρίζει ως «επικίνδυνη διάβρωση» της συνθήκης. Η Ουκρανία ανακοίνωσε επίσης την αποχώρησή της στις 29 Ιουνίου, με στρατιωτικούς αναλυτές να εκτιμούν ότι αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην επιβράδυνση των ρωσικών προελάσεων.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους ακτιβιστές είναι η συλλογική απώλεια της πολιτικής βούλησης για την τήρηση των διεθνών δεσμεύσεων, ειδικά σε περιόδους κρίσης. Η κίνηση αυτών των χωρών να αποχωρήσουν από τη συνθήκη, ακόμη και αν δικαιολογείται από λόγους εθνικής ασφάλειας, στέλνει ένα αρνητικό μήνυμα και ενδέχεται να ενθαρρύνει και άλλα κράτη να αναθεωρήσουν τη στάση τους, υπονομεύοντας το πλαίσιο του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

Οι επιπτώσεις των περικοπών χρηματοδότησης και το μέλλον

Οι περικοπές στη χρηματοδότηση από δωρητές, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της υποστήριξης προς τους επιζώντες και τον τερματισμό αρκετών ανθρωπιστικών προγραμμάτων δράσης για τις νάρκες. Αυτό επιδεινώνει την κατάσταση, καθώς οι ακτιβιστές ζητούν μια παγκόσμια απαγόρευση ενός όπλου που καταστρέφει τεράστιες εκτάσεις και ακρωτηριάζει και σκοτώνει αμάχους πολύ μετά το τέλος των συγκρούσεων. Η έκθεση τεκμηριώνει επίσης ενδείξεις νέας χρήσης ναρκών από την Ουκρανία, καθώς και κατηγορίες της Ταϊλάνδης ότι οι δυνάμεις της Καμπότζης αναπτύχθηκαν νάρκες κατά προσωπικού σε μια αμφισβητούμενη συνοριακή σύγκρουση τον Ιούλιο, κάτι που η Καμπότζη αρνείται. Ρωσία και Μιανμάρ, μη υπογράφοντες, χρησιμοποίησαν εκτενώς νάρκες, όπως αναφέρει η Reuters.

Η επόμενη μέρα και η συνάντηση στη Γενεύη

Οι χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Ναρκών συναντώνται αυτή την εβδομάδα στη Γενεύη. Η συνάντηση αυτή αναμένεται να είναι κρίσιμη για την αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης και τη συζήτηση των επόμενων βημάτων για την ενίσχυση της εφαρμογής της συνθήκης, παρά τις προκλήσεις. Η διεθνής κοινότητα καλείται να επαναξιολογήσει τις στρατηγικές της για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκών, καθώς η ανθρωπιστική κρίση που προκαλούν συνεχίζει να βαθαίνει.