Συρία: Φρούρηση και ποινική έρευνα για τον μαζικό τάφο στην έρημο Ντουμάιρ μετά τις αποκαλύψεις του Reuters

Η νέα κυβέρνηση της Συρίας διέταξε την άμεση φρούρηση ενός τεράστιου μαζικού τάφου στην έρημο Ντουμάιρ και ξεκίνησε επίσημη ποινική έρευνα, μετά από αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Reuters. Η τοποθεσία χρησιμοποιήθηκε από το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ για την απόκρυψη χιλιάδων σορών θυμάτων, στο πλαίσιο της μυστικής επιχείρησης «Move Earth», η οποία είχε ως στόχο την εξαφάνιση αποδεικτικών στοιχείων για εγκλήματα πολέμου.

Η αποκάλυψη αυτής της τοποθεσίας αποτελεί κομβικό σημείο για τη μεταβατική δικαιοσύνη στη χώρα, καθώς η Εθνική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους προσπαθεί να χαρτογραφήσει τις θηριωδίες δεκαετιών. Η επιχείρηση μεταφοράς των σορών από τα περίχωρα της Δαμασκού στην απομακρυσμένη έρημο το 2018, αναδεικνύει την προσπάθεια του προηγούμενου καθεστώτος να εξαφανίσει τα ίχνη εγκλημάτων πολέμου την ώρα που επεδίωκε τη διεθνή αποκατάσταση και την άρση των κυρώσεων.

Η Επιχείρηση «Move Earth» και η συγκάλυψη των θηριωδιών

Σύμφωνα με μαρτυρίες και στρατιωτικά έγγραφα που ήρθαν στο φως, η επιχείρηση «Move Earth» διήρκεσε από το 2019 έως το 2021. Φορτηγά μετέφεραν σορούς και χώμα από εκτεθειμένους τάφους στην Κουτάιφα προς την απομονωμένη στρατιωτική βάση στο Ντουμάιρ, υπό την επίβλεψη του συνταγματάρχη Mazen Ismander. Η περιοχή είχε εκκενωθεί πλήρως από προσωπικό για να διασφαλιστεί η απόλυτη μυστικότητα της διαδικασίας, ενώ οι τάφροι καλύπτονταν με νέες στρώσεις εδάφους.

«Είπα στην αστυνομία όλες τις λεπτομέρειες για την επιχείρηση και όσα είδα κατά τη διάρκεια εκείνων των ετών», δήλωσε ο Ahmed Ghazal, ο οποίος επισκεύαζε τα φορτηγά που μετέφεραν τις σορούς.

Η χρήση δορυφορικών εικόνων και η ανάλυση από ιατροδικαστικούς γεωλόγους επιβεβαίωσαν τις αλλαγές στη σύσταση και το χρώμα του εδάφους, υποδεικνύοντας την ύπαρξη των τάφρων. Η νέα κυβέρνηση έχει πλέον εγκαταστήσει σημεία ελέγχου και απαιτεί ειδική άδεια από το Υπουργείο Άμυνας για την πρόσβαση στην περιοχή, προκειμένου να διαφυλαχθεί ο χώρος ως σκηνή εγκλήματος.

Η ποινική έρευνα και η ταυτοποίηση υπόπτων

Ο επικεφαλής του αστυνομικού τμήματος του Ντουμάιρ, Jalal Tabash, επιβεβαίωσε ότι η έρευνα περιλαμβάνει φωτογράφιση του χώρου, τοπογραφικές μελέτες και λήψη καταθέσεων. Η υπόθεση έχει παραπεμφθεί στον εισαγγελέα της περιοχής Adra, Zaman al-Abdullah, ο οποίος διασταυρώνει στοιχεία για υπόπτους εντός και εκτός Συρίας. Η ανατροπή του Μπασάρ αλ-Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024 επέτρεψε την πρόσβαση σε απόρρητα αρχεία των υπηρεσιών ασφαλείας, τα οποία ρίχνουν φως στην ιεραρχία της συγκάλυψης.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων νομικών παραστατών που παρακολουθούν τη διαδικασία, η διασταύρωση των εγγράφων με τις μαρτυρίες είναι ζωτικής σημασίας για τη στοιχειοθέτηση κατηγοριών για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Επισημαίνεται από παράγοντες της δικαιοσύνης ότι η διαδικασία εκταφής, η οποία προγραμματίζεται να ξεκινήσει το 2027, πρέπει να ακολουθήσει αυστηρά διεθνή πρότυπα για να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των αποδεικτικών στοιχείων και η μελλοντική ταυτοποίηση των θυμάτων μέσω DNA.

Η στρατηγική σημασία και η επόμενη μέρα

Η επανενεργοποίηση της στρατιωτικής βάσης στο Ντουμάιρ δεν αφορά μόνο τη φύλαξη του τάφου, αλλά και τον στρατηγικό έλεγχο μιας περιοχής που συνδέει τη Δαμασκό με εναπομείναντα προπύργια του Ισλαμικού Κράτους. Η κυβέρνηση επιδιώκει να αποτρέψει την εκμετάλλευση αυτού του «ανοιχτού μετώπου» από εχθρικές δυνάμεις, ενώ παράλληλα η Εθνική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους εκπαιδεύει προσωπικό και δημιουργεί εργαστήρια για τις επερχόμενες έρευνες.

Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα της δικαιοσύνης

Η Συρία βρίσκεται μπροστά σε μια τιτάνια πρόκληση διαχείρισης του παρελθόντος της. Η επιτυχία της έρευνας στο Ντουμάιρ θα αποτελέσει πρόκριμα για τη διαφάνεια και την απόδοση ευθυνών σε εθνικό επίπεδο. Οι αρχές εστιάζουν πλέον στην προστασία των μαρτύρων και στη διατήρηση των αρχείων που αποδεικνύουν ότι η μεταφορά των σορών ήταν μια κεντρικά σχεδιασμένη επιχείρηση του προεδρικού μεγάρου του Άσαντ.