Σομαλία: Πρώτες άμεσες εκλογές στο Μογκαντίσου μετά από μισό αιώνα

Οι κάτοικοι του Μογκαντίσου προσέρχονται σήμερα, Πέμπτη 25 Δεκεμβρίου, στις κάλπες για τις δημοτικές εκλογές, σε μια ιστορική κίνηση που στοχεύει στην αποκατάσταση της καθολικής ψηφοφορίας στη Σομαλία. Πρόκειται για το πρώτο βήμα προς τις άμεσες εθνικές εκλογές, οι οποίες έχουν να διεξαχθούν στη χώρα της Ανατολικής Αφρικής για περισσότερο από μισό αιώνα.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου πολιτικής αστάθειας και αποτελεί τομή για το μέλλον της χώρας, καθώς η Σομαλία επιχειρεί να απομακρυνθεί από το έμμεσο σύστημα επιλογής ηγετών. Με εξαίρεση τις περιοχές του Πούντλαντ και της Σομαλιλάνδης, η τελευταία φορά που διεξήχθησαν άμεσες εκλογές στη χώρα ήταν το 1969, λίγους μήνες πριν το πραξικόπημα του στρατηγού Μοχάμεντ Σιάντ Μπάρε, το οποίο βύθισε τη χώρα σε δεκαετίες εμφυλίου πολέμου.

Η μετάβαση από το σύστημα των φυλών στην άμεση δημοκρατία

Από το 2004, η Σομαλία εφάρμοζε ένα σύστημα έμμεσης εκλογής, όπου οι εκπρόσωποι των φυλών επέλεγαν τους νομοθέτες, οι οποίοι με τη σειρά τους εξέλεγαν τον πρόεδρο. Η μέθοδος αυτή είχε υιοθετηθεί για την προώθηση της συναίνεσης μεταξύ των αντίπαλων φυλών, ωστόσο πολλοί πολίτες και αναλυτές υποστηρίζουν ότι το σύστημα αυτό ευνοούσε τη διαφθορά και τον έλεγχο της εξουσίας από συγκεκριμένες ελίτ. Η σημερινή ψηφοφορία στην πρωτεύουσα των 3 εκατομμυρίων κατοίκων θεωρείται ένα κρίσιμο «test run» για τις εθνικές κάλπες που προγραμματίζονται για το επόμενο έτος.

Παρόμοιες προσπάθειες για τη νομιμοποίηση της εξουσίας μέσω εκλογικών διαδικασιών παρατηρούνται και σε άλλες περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις, όπως στην περίπτωση που η χούντα στη Μιανμάρ επιχειρεί να εδραιώσει τον έλεγχό της. Στο Μογκαντίσου, η διαδικασία περιλαμβάνει την εκλογή 390 μελών στα τοπικά συμβούλια, οι οποίοι στη συνέχεια θα αναδείξουν τον νέο δήμαρχο της πόλης, μια θέση που μέχρι σήμερα καλυπτόταν με απευθείας διορισμό από τον πρόεδρο.

Οι αριθμοί της αναμέτρησης και οι προκλήσεις

Σύμφωνα με όσα μεταδίδει το Reuters, περίπου 1.605 υποψήφιοι διεκδικούν τις θέσεις στα δημοτικά συμβούλια. Ο Αμπντισάκουρ Αμπίμπ Χαγίρ, μέλος της Εθνικής Εκλογικής Επιτροπής, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «η Σομαλία στέκεται ξανά στα πόδια της και προχωρά μπροστά», υπογραμμίζοντας ότι μετά τις τοπικές εκλογές, η διαδικασία μπορεί να επεκταθεί σε ολόκληρη την επικράτεια.

Νομικοί κύκλοι και πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η αποκατάσταση της καθολικής ψηφοφορίας μέσω του νόμου του 2024 αποτελεί θετικό βήμα, ωστόσο η συμφωνία του Αυγούστου μεταξύ του προέδρου Χασάν Σέιχ Μοχάμουντ και της αντιπολίτευσης περιπλέκει τα πράγματα. Ενώ οι βουλευτές θα εκλέγονται άμεσα το 2026, ο πρόεδρος θα συνεχίσει να επιλέγεται από το κοινοβούλιο, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις από την αντιπολίτευση που φοβάται ενίσχυση της θέσης του νυν προέδρου.

Ασφάλεια και πολιτική αβεβαιότητα

Το μεγαλύτερο εμπόδιο παραμένει η ασφάλεια. Παρά τη βελτίωση των συνθηκών στο Μογκαντίσου, η τρομοκρατική οργάνωση Αλ Σαμπάαμπ, που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, συνεχίζει να ελέγχει μεγάλες εκτάσεις στην ύπαιθρο και να πραγματοποιεί επιθέσεις σε αστικά κέντρα. Η ανάγκη για αυξημένα μέτρα προστασίας των υποψηφίων θυμίζει την κατάσταση στο Περού, όπου η βία κατά πολιτικών προσώπων ανάγκασε τις αρχές να λάβουν έκτακτα μέτρα.

Η αντιπολίτευση στη Σομαλία θέτει σοβαρά ερωτήματα για το αν η χώρα είναι πραγματικά έτοιμη για μαζική ψηφοφορία. Η επόμενη μέρα των δημοτικών εκλογών θα δείξει αν το Μογκαντίσου μπορεί να αποτελέσει το δημοκρατικό πρότυπο για την υπόλοιπη χώρα ή αν οι προκλήσεις ασφαλείας και οι πολιτικές διαφωνίες θα καθυστερήσουν περαιτέρω την πλήρη αποκατάσταση των πολιτικών δικαιωμάτων των Σομαλών πολιτών.