Πάπας Λέων: Επίσκεψη στο Μπλε Τζαμί με σεβασμό αλλά χωρίς προσευχή

Ο Πάπας Λέων επισκέφθηκε σήμερα, Σάββατο 29 Νοεμβρίου, το περίφημο Μπλε Τζαμί της Κωνσταντινούπολης, αφαιρώντας τα παπούτσια του ως ένδειξη σεβασμού, αλλά χωρίς να προσευχηθεί. Αυτή είναι η πρώτη του επίσκεψη ως ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας σε μουσουλμανικό τόπο λατρείας, στο πλαίσιο του τετραήμερου ταξιδιού του στην Τουρκία, όπως μεταδίδει το Reuters.

Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα στο Μπλε Τζαμί αποτελεί μια κομβική στιγμή στο πρώτο του διεθνές ταξίδι ως ποντίφικας, υπογραμμίζοντας τη σημασία του διαθρησκευτικού διαλόγου και της αμοιβαίας κατανόησης. Αυτή η κίνηση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της προσπάθειάς του να προωθήσει την ενότητα και την ειρήνη, όπως έχει τονίσει σε προηγούμενες δηλώσεις του, λίγους μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Μάιο του 2025.

Η ιστορική επίσκεψη στο Μπλε Τζαμί

Ο πρώτος Αμερικανός Πάπας έσκυψε ελαφρώς πριν εισέλθει στο τζαμί, επιδεικνύοντας τον απαραίτητο σεβασμό, και ξεναγήθηκε στο εκτεταμένο συγκρότημα, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει 10.000 πιστούς. Τον συνόδευσαν ο ιμάμης και ο μουφτής της Κωνσταντινούπολης. Ο Πάπας, φορώντας λευκές κάλτσες, χαμογέλασε κατά τη διάρκεια της 20λεπτης επίσκεψης και αστειεύτηκε με έναν από τους ξεναγούς του, τον επικεφαλής μουεζίνη του τζαμιού, τον επίσημο που ηγείται των καθημερινών προσκλήσεων για προσευχή.

Καθώς η ομάδα αποχωρούσε από το κτίριο, ο Πάπας παρατήρησε ότι τον οδηγούσαν έξω από μια πόρτα που συνήθως αποτελεί είσοδο, όπου υπήρχε μια πινακίδα που έγραφε «No exit». «Λέει no exit», είπε ο Λέων χαμογελώντας. Ο Ασκίν Μούσα Τούνκα, ο μουεζίνης, απάντησε: «Δεν χρειάζεται να βγείτε, μπορείτε να μείνετε εδώ». Ο Τούνκα δήλωσε αργότερα στους δημοσιογράφους ότι ρώτησε τον Λέοντα αν επιθυμούσε να προσευχηθεί για λίγο, αλλά ο Πάπας απάντησε ότι προτιμούσε απλώς να επισκεφθεί το τζαμί. Το Βατικανό ανέφερε σε δήλωσή του ότι ο Λέων πραγματοποίησε την επίσκεψη «με πνεύμα προβληματισμού και ακρόασης, με βαθύ σεβασμό για τον τόπο και την πίστη εκείνων που συγκεντρώνονται εκεί για προσευχή».

Το συμβολικό μήνυμα και οι αντιδράσεις

Η κίνηση του Πάπα να αφαιρέσει τα παπούτσια του, αλλά να μην προσευχηθεί, θεωρείται από πολλούς ως μια λεπτή διπλωματική ισορροπία. Επιδεικνύει σεβασμό προς την ισλαμική παράδοση και τον ιερό χώρο, χωρίς όμως να συμμετέχει σε πράξη λατρείας που θα μπορούσε να παρερμηνευθεί ή να προκαλέσει θεολογικές συζητήσεις. Αυτή η προσέγγιση είναι σύμφωνη με τις γενικότερες εκκλήσεις του για ενότητα και ειρήνη μεταξύ των θρησκειών, τις οποίες επανέλαβε σε τελετή που πραγματοποιήθηκε χθες, Παρασκευή, με χριστιανούς ηγέτες από όλη τη Μέση Ανατολή.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους παρατηρητές των διαθρησκευτικών σχέσεων είναι η διατήρηση της λεπτής ισορροπίας μεταξύ του σεβασμού των διαφορετικών θρησκευτικών πρακτικών και της διαφύλαξης της θεολογικής ταυτότητας. Η επιλογή του Πάπα Λέοντα να μην προσευχηθεί, ενώ ταυτόχρονα επέδειξε εμφανή σεβασμό, ερμηνεύεται ως μια προσεκτική δήλωση που στοχεύει στην προώθηση του διαλόγου χωρίς να θολώνει τα όρια των δογμάτων. Η κίνηση αυτή αναμένεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για μελλοντικές διαθρησκευτικές συναντήσεις.

Η Αγία Σοφία: Μια απουσία με νόημα

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Πάπας Λέων δεν επισκέφθηκε την Αγία Σοφία, η οποία βρίσκεται απέναντι από το Μπλε Τζαμί, σε αντίθεση με προηγούμενες παπικές επισκέψεις στην Τουρκία. Η Αγία Σοφία, ένας πρώην βυζαντινός καθεδρικός ναός και ένας από τους σημαντικότερους χριστιανικούς τόπους λατρείας για περίπου μια χιλιετία, μετατράπηκε σε τζαμί για 500 χρόνια μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετατράπηκε σε μουσείο από την κοσμική δημοκρατία της Τουρκίας πριν από περισσότερα από 70 χρόνια, αλλά επανήλθε σε τζαμί από τον Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν το 2020.

Το Βατικανό δεν έχει σχολιάσει την απόφαση του Λέοντα να μην επισκεφθεί την Αγία Σοφία. Ο αείμνηστος Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος επισκέφθηκε το κτίριο κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Τουρκία το 2014, είχε δηλώσει το 2020 ότι ήταν «πολύ πονεμένος» που είχε μετατραπεί ξανά σε τζαμί. Η επιλογή του Πάπα Λέοντα να μην επισκεφθεί την Αγία Σοφία μπορεί να θεωρηθεί ως μια διακριτική διπλωματική κίνηση, αποφεύγοντας να εμπλακεί σε ένα θέμα που έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις και αντιδράσεις στον χριστιανικό κόσμο.

Το ευρύτερο πλαίσιο της περιοδείας του Πάπα

Ο Πάπας Λέων επέλεξε την κυρίως μουσουλμανική Τουρκία ως τον πρώτο του υπερπόντιο προορισμό για να τιμήσει την 1.700ή επέτειο μιας κομβικής πρώιμης εκκλησιαστικής συνόδου που πραγματοποιήθηκε εκεί και παρήγαγε το Σύμβολο της Νίκαιας, το οποίο χρησιμοποιείται ακόμη από τους περισσότερους χριστιανούς του κόσμου σήμερα. Σε μια τελετή που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή για τον εορτασμό της εκκλησιαστικής συνόδου με χριστιανούς ηγέτες από όλη τη Μέση Ανατολή, ο Πάπας καταδίκασε τη βία στο όνομα της θρησκείας και προέτρεψε τους χριστιανούς να ξεπεράσουν αιώνες έντονων διαιρέσεων.

Μιλώντας σε ανώτερους κληρικούς από χώρες όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Συρία και το Ισραήλ, ο Λέων χαρακτήρισε σκάνδαλο το γεγονός ότι οι 2,6 δισεκατομμύρια χριστιανοί του κόσμου δεν ήταν πιο ενωμένοι. Το ταξίδι του Πάπα στην Τουρκία και τον Λίβανο, που θα διαρκέσει έως αύριο Κυριακή, αποτελεί την πρώτη του διεθνή περιοδεία και περιλαμβάνει επίσης μια επίσκεψη στον Λίβανο, όπου αναμένεται να συναντήσει ασθενείς σε ψυχιατρικό νοσοκομείο. Ο Λέων, σχετικά άγνωστος στην παγκόσμια σκηνή πριν γίνει Πάπας, παρακολουθείται στενά καθώς εκφωνεί τις πρώτες του ομιλίες στο εξωτερικό και αλληλεπιδρά για πρώτη φορά με ανθρώπους εκτός της κυρίως καθολικής Ιταλίας.

Η επόμενη μέρα των διαθρησκευτικών σχέσεων

Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα στο Μπλε Τζαμί, παρά την απουσία προσευχής, στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα σεβασμού και ανοίγει νέους δρόμους για τον διαθρησκευτικό διάλογο. Η προσεκτική του προσέγγιση, σε συνδυασμό με τις εκκλήσεις του για ενότητα, αναμένεται να επηρεάσει τις σχέσεις μεταξύ Καθολικής Εκκλησίας και μουσουλμανικού κόσμου. Η συνέχεια του ταξιδιού του, ειδικά στον Λίβανο, θα δώσει περαιτέρω δείγματα γραφής για την κατεύθυνση της παπικής του θητείας και την εστίασή του στην προώθηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης σε μια ταραγμένη περιοχή.