- Ο Τραμπ και ο Ζελένσκι συναντήθηκαν την Κυριακή για το σχέδιο ειρήνης.
- Η Ρωσία ελέγχει το 19,2% των εδαφών και απαιτεί όλο το Ντονμπάς.
- Το Κίεβο ζητά εγγυήσεις ασφαλείας διάρκειας έως 50 ετών από τις ΗΠΑ.
- Το αμερικανικό σχέδιο προτείνει ελεύθερη οικονομική ζώνη στις αμφισβητούμενες περιοχές.
- Η Μόσχα θέτει ως όρο τον γραπτό αποκλεισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσαν ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου είναι «πολύ κοντά», ωστόσο οι εδαφικές αξιώσεις και οι εγγυήσεις ασφαλείας παραμένουν τα κύρια εμπόδια. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Reuters, η Μόσχα απαιτεί την πλήρη παράδοση του Ντονμπάς, ενώ το Κίεβο ζητά αμυντικές δεσμεύσεις που θα αποτρέψουν μια μελλοντική ρωσική επίθεση.
| Πεδίο Διαπραγμάτευσης | Ουκρανική Θέση | Ρωσική / Αμερικανική Πρόταση |
|---|---|---|
Πεδίο Διαπραγμάτευσης Εδαφικό Καθεστώς | Ουκρανική Θέση Πάγωμα στις τρέχουσες γραμμές | Ρωσική / Αμερικανική Πρόταση Πλήρης έλεγχος Ντονμπάς & ανταλλαγή εδαφών |
Πεδίο Διαπραγμάτευσης Ασφάλεια | Ουκρανική Θέση Εγγυήσεις 15-50 ετών | Ρωσική / Αμερικανική Πρόταση Ουδετερότητα & περιορισμός στρατού |
Πεδίο Διαπραγμάτευσης ΝΑΤΟ | Ουκρανική Θέση Εγγυήσεις τύπου Άρθρου 5 | Ρωσική / Αμερικανική Πρόταση Μόνιμος αποκλεισμός επέκτασης |
Πεδίο Διαπραγμάτευσης Οικονομία | Ουκρανική Θέση Πρόσβαση στην αγορά ΕΕ | Ρωσική / Αμερικανική Πρόταση Επανένταξη στο G8 & επενδύσεις στην Αρκτική |
Αυτή η διπλωματική κινητικότητα έρχεται σε μια κρίσιμη καμπή του πολέμου, καθώς η ρωσική προέλαση το 2025 καταγράφεται ως η ταχύτερη από την έναρξη της εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022. Το γεωπολιτικό αποτύπωμα της σύγκρουσης έχει αλλάξει άρδην, με τη Μόσχα να ελέγχει πλέον περίπου το 19,2% των ουκρανικών εδαφών, γεγονός που καθιστά τις διαπραγματεύσεις για το εδαφικό καθεστώς εξαιρετικά σύνθετες, παρά την πρόσφατη συνάντηση στη Φλόριντα μεταξύ των δύο ηγετών.
Το εδαφικό χάσμα και η ρωσική προέλαση
Η Ρωσία ελέγχει σήμερα περίπου 116.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ουκρανικού εδάφους, έχοντας καταλάβει το 1,2% επιπλέον εδάφους τα τελευταία τρία χρόνια. Η Μόσχα επιμένει ότι η Κριμαία, το Ντονμπάς, η Ζαπορίζια και η Χερσώνα αποτελούν πλέον νόμιμο τμήμα της ρωσικής επικράτειας, μια θέση που απορρίπτεται από τη διεθνή κοινότητα. Το Κρεμλίνο επαναέλαβε τη Δευτέρα την απαίτησή του για πλήρη απόσυρση της Ουκρανίας από τα εναπομείναντα 5.000 τ.χλμ. του Ντονέτσκ, προειδοποιώντας με περαιτέρω εδαφικές απώλειες σε περίπτωση μη συμφωνίας.
«Οι συζητήσεις κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναφορικά με το μέλλον του Ντονμπάς, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε οριστική διευθέτηση.
Από την πλευρά του, το Κίεβο απορρίπτει κατηγορηματικά την ιδέα της εκχώρησης εδαφών, επιδιώκοντας το πάγωμα των εχθροπραξιών στις τρέχουσες γραμμές του μετώπου. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχει πέσει η πρόταση για τη δημιουργία μιας ελεύθερης οικονομικής ζώνης στις αμφισβητούμενες περιοχές, αν και παραμένει ασαφές πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ένας τέτοιος μηχανισμός στην πράξη. Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο για μια ανταλλαγή εδαφών, με τη Ρωσία να παραδίδει περιοχές στο Χάρκοβο ή το Σούμι με αντάλλαγμα τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς.
Προτεινόμενο Ο Μερτς: Η Ουκρανία χρειάζεται ισχυρό στρατό και εγγυήσεις ασφαλείας μετά από ειρηνευτική συμφωνία
Εγγυήσεις ασφαλείας και η ρήτρα του Άρθρου 5
Ένα από τα πλέον ακανθώδη ζητήματα αφορά τις μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία. Ο Ζελένσκι αποκάλυψε ότι το προσχέδιο ειρήνης προβλέπει αμερικανικές εγγυήσεις διάρκειας 15 ετών, αν και ο ίδιος ζήτησε από τον Ντόναλντ Τραμπ να επεκταθούν έως και τα 50 έτη. Το Κίεβο επιδιώκει εγγυήσεις που θα αντικατοπτρίζουν το Άρθρο 5 — η ρήτρα αμοιβαίας άμυνας που ορίζει ότι η επίθεση σε ένα μέλος αποτελεί επίθεση σε όλα — προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτροπή μιας νέας εισβολής.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιθυμεί η Ευρώπη να αναλάβει το κύριο βάρος αυτών των εγγυήσεων, με την υποστήριξη της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, η Ρωσία έχει καταστήσει σαφές ότι οποιαδήποτε ανάπτυξη ξένων στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος θα θεωρηθεί απαράδεκτη. Στο πλαίσιο αυτό, το αρχικό σχέδιο 28 σημείων των ΗΠΑ προτείνει τον περιορισμό του μεγέθους του ουκρανικού στρατού, ενώ το Κίεβο επιμένει στη διατήρηση της δύναμης των 800.000 στελεχών.
Το μέλλον του ΝΑΤΟ και η οικονομική επανένταξη
Η ουδετερότητα της Ουκρανίας παραμένει κεντρική απαίτηση του Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι αμερικανικές προτάσεις περιλαμβάνουν τη δέσμευση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω ανατολικά και ότι η Ουκρανία θα κατοχυρώσει στο Σύνταγμά της τη μη ένταξη στη Συμμαχία. Ως αντάλλαγμα, η Ουκρανία θα λάβει προτιμησιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά κατά τη διάρκεια της εξέτασης της υποψηφιότητάς της για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων αναλυτών στρατηγικής, η επιτυχία οποιασδήποτε συμφωνίας θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της Ουάσιγκτον να ισορροπήσει ανάμεσα στις ρωσικές απαιτήσεις για ουδετερότητα και την ουκρανική ανάγκη για υπαρξιακή ασφάλεια. Επιπλέον, το σχέδιο προβλέπει την επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία και την επιστροφή της στο G8, με παράλληλη ανάπτυξη κοινών έργων στην Αρκτική και στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα
Ενώ οι διπλωματικές προσπάθειες εντείνονται, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να δανειστεί 90 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση της άμυνας της Ουκρανίας τα επόμενα δύο χρόνια, αποφεύγοντας τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για να μην βαθύνει το διχασμό. Παράλληλα, παραμένει ασαφές το μέλλον του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, ο οποίος βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο.
Τέλος, η Ουάσιγκτον έχει θέσει το ζήτημα της διενέργειας εκλογών στην Ουκρανία, με τον Πούτιν να αμφισβητεί τη νομιμότητα της ηγεσίας του Κιέβου μετά τη λήξη της θητείας του Ζελένσκι. Το Κίεβο απαντά ότι η διεξαγωγή εκλογών είναι αδύνατη υπό το καθεστώς του στρατιωτικού νόμου. Η επόμενη μέρα των διαπραγματεύσεων αναμένεται να επικεντρωθεί στην οριστικοποίηση των εγγυήσεων ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ, οι οποίες θα αποτελέσουν τη δικλείδα ασφαλείας για τη βιωσιμότητα της ειρήνης.
