- Πάνω από 3 εκατομμύρια Σύριοι έχουν επιστρέψει, αλλά η τάση επιβραδύνεται.
- Η μείωση της παγκόσμιας χρηματοδότησης απειλεί να ανακόψει τις επιστροφές προσφύγων.
- Μόνο το 29% της ανθρωπιστικής βοήθειας για τη Συρία έχει καλυφθεί φέτος.
- Οι υποδομές υγείας είναι ανεπαρκείς και τα μη εκραγέντα πυρομαχικά αποτελούν σοβαρό κίνδυνο.
- Υπάρχει κίνδυνος αντιστροφής των επιστροφών αν δεν ενισχυθεί η διεθνής υποστήριξη.
Σημαντική επιβράδυνση στις επιστροφές Σύριων προσφύγων καταγράφεται, με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) να προειδοποιεί ότι η μείωση της παγκόσμιας χρηματοδότησης απειλεί να ανακόψει την τάση. Περισσότεροι από 3 εκατομμύρια Σύριοι έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους από την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ πριν από ένα χρόνο, ωστόσο η έλλειψη πόρων δημιουργεί κίνδυνο αντιστροφής αυτής της πορείας.
Η προσπάθεια για την επιστροφή των Σύριων προσφύγων στις εστίες τους, μετά από χρόνια εμφυλίου πολέμου και εκτοπισμού, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ανθρωπιστικά εγχειρήματα της εποχής μας. Η διαδικασία αυτή, που ξεκίνησε με εντατικούς ρυθμούς μετά την πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, αντιμετωπίζει πλέον σοβαρά εμπόδια, καθώς η διεθνής κοινότητα φαίνεται να αποσύρει σταδιακά την υποστήριξή της.
Η επιβράδυνση των επιστροφών και ο ρόλος της διεθνούς βοήθειας
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (Reuters) ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι πάνω από 3 εκατομμύρια Σύριοι έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους από την κατάρρευση της κυριαρχίας του Μπασάρ αλ-Άσαντ πριν από ένα χρόνο. Ωστόσο, η μείωση της παγκόσμιας χρηματοδότησης θα μπορούσε να αποτρέψει πολλούς άλλους από το να ακολουθήσουν, ενώ υπάρχει και ο κίνδυνος αντιστροφής της πορείας όσων έχουν ήδη επιστρέψει. Ο επικεφαλής του UNHCR, Φιλίπο Γκράντι, τόνισε την περασμένη εβδομάδα στη Γενεύη ότι οι Σύριοι είναι έτοιμοι να ανοικοδομήσουν, αλλά το ερώτημα είναι αν ο κόσμος είναι έτοιμος να τους βοηθήσει.
Οι αριθμοί και οι προκλήσεις στο πεδίο
Συνολικά, 1,2 εκατομμύρια πρόσφυγες και 1,9 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι έχουν επιστρέψει στις εστίες τους μετά τον εμφύλιο πόλεμο που έληξε με την ανατροπή του Άσαντ. Ωστόσο, εκατομμύρια ακόμη παραμένουν εκτός, με πάνω από 5 εκατομμύρια πρόσφυγες να βρίσκονται κυρίως σε γειτονικές χώρες όπως η Ιορδανία και ο Λίβανος. Η ανθρωπιστική ανταπόκριση της Συρίας, ύψους 3,19 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχει χρηματοδοτηθεί μόνο κατά 29% φέτος, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που δωρητές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες προβαίνουν σε σημαντικές περικοπές στη συνολική εξωτερική βοήθεια. Η κατάσταση αυτή έχει ήδη οδηγήσει σε προειδοποιήσεις από ανθρωπιστικές οργανώσεις, όπως το Δανικό Συμβούλιο Προσφύγων, για το ενδεχόμενο φτωχές χώρες να κλείσουν τα σύνορα λόγω των περικοπών.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους ανθρωπιστικούς φορείς είναι η ταυτόχρονη μείωση της βοήθειας σε μια κρίσιμη στιγμή, πριν καν τα εθνικά συστήματα της Συρίας μπορέσουν να αναλάβουν πλήρως. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) αναφέρει ότι μόλις το 58% των νοσοκομείων λειτουργούσαν πλήρως τον περασμένο μήνα, με πολλά να αντιμετωπίζουν διακοπές ρεύματος που επηρεάζουν την ψυκτική αλυσίδα για τα εμβόλια. Η Κριστίνα Μπέτκε, αναπληρώτρια εκπρόσωπος του WHO στη Συρία, δήλωσε ότι οι επιστρέφοντες βρίσκονται σε περιοχές με περιορισμένα φάρμακα, προσωπικό και υποδομές, αυξάνοντας την πίεση σε ήδη ανεπαρκείς υπηρεσίες.
Οι επιπτώσεις των περικοπών και οι κίνδυνοι αντιστροφής
Οι περικοπές στη διεθνή βοήθεια έχουν πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις, όχι μόνο στη Συρία αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως φάνηκε και στην περίπτωση των Σουδανών προσφύγων στο Τσαντ. Το Ίδρυμα Gates προειδοποίησε πρόσφατα ότι οι περικοπές αυτές ενδέχεται να οδηγήσουν σε 200.000 επιπλέον παιδικούς θανάτους φέτος παγκοσμίως. Στη Συρία, ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο είναι ο αργός ρυθμός απομάκρυνσης μη εκραγέντων πυρομαχικών, μια προσπάθεια που χρηματοδοτείται μόλις κατά 13%. Η ανθρωπιστική οργάνωση Humanity & Inclusion ανέφερε πάνω από 1.500 θανάτους και τραυματισμούς τον τελευταίο χρόνο λόγω αυτών των εκρηκτικών, ενώ ο αριθμός των θυμάτων από νάρκες έχει φτάσει σε υψηλό τετραετίας παγκοσμίως.
Το μέλλον της Συρίας και οι προσδοκίες για μεταρρυθμίσεις
Ορισμένοι αξιωματούχοι ανθρωπιστικής βοήθειας εκτιμούν ότι η Συρία είναι μία από τις πρώτες κρίσεις που πλήττονται από τις περικοπές χρηματοδότησης, καθώς το τέλος του πολέμου σημαίνει ότι δεν θεωρείται πλέον κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δικαιούται προτεραιότητα. Άλλοι δωρητές ενδέχεται να αναμένουν να δουν εάν οι αρχές υπό τον Πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σαράα θα τηρήσουν τις υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις και λογοδοσία, ιδίως μετά τις σφαγές της μειονότητας των Αλαουιτών τον Μάρτιο. Η συνέχιση των επιστροφών σε ικανοποιητικούς αριθμούς εξαρτάται άμεσα από την ενίσχυση των ευρύτερων προσπαθειών και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος οι επιστρέφοντες Σύριοι να αναγκαστούν να επιστρέψουν στις χώρες υποδοχής.
