- Το μουσείο Κόκκινο Κάστρο στην Τρίπολη επαναλειτούργησε την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2025, για πρώτη φορά μετά το 2011.
- Οι ανακαινίσεις ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2023 από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης.
- Το μουσείο φιλοξενεί αρχαιότητες από την προϊστορική, ρωμαϊκή, ελληνική και ισλαμική περίοδο.
- Η Λιβύη έχει ανακτήσει 21 λαθραία εξαχθέντα αντικείμενα και επιδιώκει την επιστροφή περισσότερων.
- Η αρχαία πόλη της Γκαδάμες αφαιρέθηκε από τον κατάλογο κινδύνου της UNESCO λόγω βελτίωσης ασφάλειας.
Το εθνικό μουσείο της Λιβύης, γνωστό ως Κόκκινο Κάστρο, επαναλειτούργησε στην Τρίπολη την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου, προσφέροντας στο κοινό πρόσβαση σε μερικούς από τους σπουδαιότερους ιστορικούς θησαυρούς της χώρας. Αυτή είναι η πρώτη φορά που το μουσείο ανοίγει τις πύλες του μετά την εξέγερση του 2011 που ανέτρεψε τον Μουαμάρ Καντάφι, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για τη χώρα.
Η επαναλειτουργία του Εθνικού Μουσείου της Λιβύης, γνωστού και ως Κόκκινο Κάστρο, αποτελεί μια κομβική στιγμή για την πολιτιστική αναγέννηση της χώρας. Το μουσείο παρέμενε κλειστό από το 2011, όταν η εξέγερση που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ οδήγησε στην ανατροπή του επί μακρόν ηγέτη Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος μάλιστα είχε εκφωνήσει μια πύρινη ομιλία από τα τείχη του κάστρου.
Η ιστορική επαναλειτουργία και η σημασία της
Οι εργασίες ανακαίνισης του μουσείου ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 2023 από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) με έδρα την Τρίπολη, η οποία ανήλθε στην εξουσία το 2021 μέσω μιας πολιτικής διαδικασίας που υποστηρίχθηκε από τον ΟΗΕ. Η τελετή επαναλειτουργίας πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου, με τον πρωθυπουργό της GNU, Abdulhamid al-Dbiebah, να δηλώνει ότι «η επαναλειτουργία του Εθνικού Μουσείου δεν είναι απλώς μια πολιτιστική στιγμή, αλλά μια ζωντανή μαρτυρία ότι η Λιβύη χτίζει τους θεσμούς της», όπως μεταδίδει το Reuters.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους ειδικούς σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς είναι η σταθερότητα των θεσμών σε χώρες που αναδύονται από περιόδους σύγκρουσης. Η επαναλειτουργία ενός τόσο σημαντικού πολιτιστικού φορέα, όπως το Κόκκινο Κάστρο, στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα για την πρόοδο της Λιβύης στην αποκατάσταση της κανονικότητας και την προστασία της ιστορίας της. Η κίνηση αυτή αναμένεται να ενισχύσει την εθνική ταυτότητα και συνοχή, προσφέροντας ένα σημείο αναφοράς για τους πολίτες.
Οι θησαυροί του Κόκκινου Κάστρου
Το μουσείο, το μεγαλύτερο της Λιβύης, διαθέτει 10.000 τετραγωνικά μέτρα εκθεσιακού χώρου, ο οποίος φιλοξενεί μια εκπληκτική συλλογή από μωσαϊκά, τοιχογραφίες, γλυπτά, νομίσματα και αντικείμενα που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους. Η συλλογή καλύπτει επίσης τις ρωμαϊκές, ελληνικές και ισλαμικές περιόδους της Λιβύης, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της πλούσιας ιστορίας της περιοχής.
Μεταξύ των εκθεμάτων περιλαμβάνονται χιλιετίες παλιές μούμιες από τους αρχαίους οικισμούς Uan Muhuggiag στο βαθύ νότο της Λιβύης, καθώς και από την περιοχή Jaghbub, κοντά στα ανατολικά σύνορα με την Αίγυπτο. Η διευθύντρια του μουσείου, Fatima Abdullah Ahmed, δήλωσε στο Reuters ότι το τρέχον πρόγραμμα επικεντρώνεται στην επίσκεψη σχολείων, έως ότου το μουσείο ανοίξει επίσημα για το ευρύ κοινό στις αρχές του επόμενου έτους (2026).
Η μάχη για την ανάκτηση αρχαιοτήτων
Η επαναλειτουργία του μουσείου συμπίπτει με τις προσπάθειες της Λιβύης να ανακτήσει αρχαιότητες που είχαν λαθραία εξαχθεί από τη χώρα μετά την πτώση του Καντάφι. Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του τμήματος αρχαιοτήτων, Mohamed Farj Shakshoki, ανέφερε στο Reuters ότι η Λιβύη έχει ήδη ανακτήσει 21 αντικείμενα, κυρίως από τη Γαλλία, την Ελβετία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της λεηλασίας αρχαιοτήτων και την επιστροφή τους είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο Shakshoki πρόσθεσε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για την ανάκτηση περισσότερων από είκοσι αντικειμένων από την Ισπανία, καθώς και άλλων από την Αυστρία. Ειδικότερα, το 2022, η Λιβύη παρέλαβε εννέα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων ταφικών λίθινων κεφαλών, τεφροδόχων και κεραμικών, από τις ΗΠΑ. Αυτές οι ενέργειες υπογραμμίζουν τη δέσμευση της χώρας να διαφυλάξει την ιστορική της κληρονομιά, ακολουθώντας παραδείγματα άλλων χωρών που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα λεηλασίας αρχαιοτήτων.
Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Λιβύης
Η Λιβύη φιλοξενεί πέντε Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, τα οποία το 2016 είχαν χαρακτηριστεί ως «εν κινδύνω» λόγω της αστάθειας και των συγκρούσεων. Ωστόσο, τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, η αντιπροσωπεία της Λιβύης στην UNESCO ανακοίνωσε ότι η αρχαία πόλη της Γκαδάμες, ένα από αυτά τα μνημεία, αφαιρέθηκε από τον κατάλογο κινδύνου, καθώς η κατάσταση ασφαλείας έχει βελτιωθεί σημαντικά. Αυτή η εξέλιξη είναι ενδεικτική της προσπάθειας για διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς μετά από περιόδους έντασης.
Η αναγνώριση της βελτίωσης της ασφάλειας και η επαναλειτουργία του μουσείου Κόκκινο Κάστρο εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διεθνών προσπαθειών για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων και των ιστορικών τόπων. Η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς όπως η UNESCO είναι κρίσιμη για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης διατήρησης αυτών των ανεκτίμητων θησαυρών.
Η επόμενη μέρα για το μουσείο και τον πολιτισμό
Η επαναλειτουργία του μουσείου Κόκκινο Κάστρο αποτελεί ένα φωτεινό σημάδι ελπίδας για τη Λιβύη και την πολιτιστική της κληρονομιά. Με την προοπτική του επίσημου ανοίγματος για το ευρύ κοινό στις αρχές του 2026, το μουσείο αναμένεται να γίνει ένας πόλος έλξης για τους επισκέπτες, τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό. Οι συνεχείς προσπάθειες για την ανάκτηση των λαθραία εξαχθέντων αρχαιοτήτων και η βελτίωση της κατάστασης ασφαλείας στα μνημεία της UNESCO, σηματοδοτούν μια νέα εποχή για τον πολιτισμό στη χώρα.
