- Ο Λουκασένκο απελευθέρωσε 123 κρατούμενους το Σάββατο.
- Η κίνηση αποτελεί αντάλλαγμα για χαλάρωση κυρώσεων από τις ΗΠΑ.
- Μεταξύ των απελευθερωθέντων είναι ο νομπελίστας Άλες Μπιαλιάτσκι και ηγέτες της αντιπολίτευσης.
- Πολλοί κρατούμενοι αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα υγείας και απομόνωση στη φυλακή.
- Η διεθνής κοινότητα παραμένει επιφυλακτική για πραγματικές αλλαγές στο καθεστώς.
Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, προχώρησε το Σάββατο στην απελευθέρωση 123 κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένων του νομπελίστα Ειρήνης Άλες Μπιαλιάτσκι και άλλων εξέχοντων μορφών της αντιπολίτευσης. Η κίνηση αυτή αποτελεί αντάλλαγμα για την περαιτέρω χαλάρωση των κυρώσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, σηματοδοτώντας μια σημαντική εξέλιξη στις σχέσεις των δύο χωρών.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της σκληρής καταστολής που εφάρμοσε το καθεστώς του Αλεξάντερ Λουκασένκο μετά τις μαζικές διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας το 2020, οδηγώντας πολλούς ακτιβιστές και αντιπολιτευόμενους στη φυλάκιση ή την εξορία. Η απελευθέρωση των κρατουμένων αποτελεί μια στρατηγική κίνηση που αποσκοπεί στην άμβλυνση των διεθνών πιέσεων και την επαναπροσέγγιση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι προσωπικότητες που αφέθηκαν ελεύθερες
Μεταξύ των 123 κρατουμένων που αφέθηκαν ελεύθεροι το Σάββατο, ξεχωρίζουν αρκετά ονόματα που έχουν γίνει σύμβολα αντίστασης κατά του αυταρχικού καθεστώτος. Ο Άλες Μπιαλιάτσκι, ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδρυτής της οργάνωσης Viasna, τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 2022, όντας ο τέταρτος μόλις άνθρωπος που λαμβάνει το βραβείο ενώ βρίσκεται υπό κράτηση. Ο Μπιαλιάτσκι είχε αρνηθεί τις κατηγορίες χρηματοδότησης και λαθρεμπορίου που του οδήγησαν σε 10ετή κάθειρξη τον Απρίλιο του 2023, επιμένοντας ότι ήταν πολιτικά υποκινούμενες.
Ένα άλλο εξέχον πρόσωπο είναι η Μαρία Καλέσνικαβα, ηγετική φυσιογνωμία των διαδηλώσεων του 2020. Η Καλέσνικαβα είχε συλληφθεί τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους και είχε γίνει γνωστή για την πράξη της να σκίσει το διαβατήριό της ώστε να αποτρέψει την απέλασή της στην Ουκρανία. Καταδικάστηκε σε 11 χρόνια σε σωφρονιστική αποικία το 2021 για εξτρεμιστική δραστηριότητα και συνωμοσία για κατάληψη εξουσίας, ενώ αργότερα τέθηκε σε λίστα «προσώπων που εμπλέκονται σε τρομοκρατική δραστηριότητα». Είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση το 2022 για πεπτικό έλκος και περιτονίτιδα, με την οικογένειά της να εκφράζει φόβους για τη ζωή της λόγω των συνθηκών κράτησης.
Ο Βίκτορ Μπαμπαρίκο, πρώην τραπεζίτης, συνελήφθη δύο μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2020, στις οποίες σκόπευε να είναι υποψήφιος κατά του Λουκασένκο. Φυλακίστηκε για 14 χρόνια τον Ιούλιο του 2021 με κατηγορίες διαφθοράς, τις οποίες επίσης αρνήθηκε. Ο Μπαμπαρίκο αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα υγείας στη φυλακή, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση το 2023 και του επετράπη να στείλει μήνυμα στην οικογένειά του τον Ιανουάριο του 2025, μετά από σχεδόν δύο χρόνια απομόνωσης.
Προτεινόμενο Ο απεσταλμένος του Τραμπ επισκέφθηκε τη Λευκορωσία για συνομιλίες με τον Λουκασένκο για τους κρατούμενους
Άλλες σημαντικές προσωπικότητες που περιλαμβάνονται στους απελευθερωθέντες είναι ο δικηγόρος Μαξίμ Ζνακ, ο οποίος καταδικάστηκε σε 10 χρόνια μαζί με την Καλέσνικαβα, η αρχισυντάκτρια του ανεξάρτητου μέσου Tut.by, Λιουντμίλα Ζολάτοβα (12 χρόνια κάθειρξη), και οι ακτιβιστές της Viasna, Ουλαντζιμίρ Λάμπκοβιτς (7 χρόνια) και Βαλιαντσίν Στεφάνοβιτς (9 χρόνια), οι οποίοι επίσης είχαν αντιμετωπίσει προβλήματα υγείας και περιορισμένη επικοινωνία με τους οικείους τους.
Το παρασκήνιο της απελευθέρωσης και οι διεθνείς πιέσεις
Η απελευθέρωση των κρατουμένων αποτελεί άμεσο αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είχαν απαιτήσει την κίνηση αυτή ως προϋπόθεση για την χαλάρωση των κυρώσεων. Όπως μεταδίδει το Reuters, η Ουάσιγκτον έχει ασκήσει έντονες πιέσεις στον Λουκασένκο, με την εξόριστη ηγέτιδα της αντιπολίτευσης, Σβετλάνα Τσιχανόφσκαγια, να έχει τονίσει την ανάγκη για μια προσέγγιση «καρότου και μαστιγίου» (διαβάστε περισσότερα εδώ) στις διαπραγματεύσεις. Ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου Τραμπ είχε επισκεφθεί τη Λευκορωσία για συνομιλίες με τον Λουκασένκο για το θέμα των κρατουμένων (δείτε λεπτομέρειες).
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η πιθανή χρήση των πολιτικών κρατουμένων ως διαπραγματευτικό χαρτί από το καθεστώς του Λουκασένκο, μια τακτική που έχει καταγγελθεί επανειλημμένα από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μαζική απελευθέρωση, αν και θετική εξέλιξη, εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο σηματοδοτεί μια πραγματική αλλαγή στην πολιτική του καθεστώτος ή απλώς μια τακτική υποχώρηση για την άρση των κυρώσεων και την εξασφάλιση οικονομικών οφελών.
Η επόμενη μέρα και οι διεθνείς αντιδράσεις
Η απελευθέρωση των 123 κρατουμένων αναμένεται να βελτιώσει προσωρινά την εικόνα της Λευκορωσίας στη διεθνή σκηνή και να ανοίξει τον δρόμο για την άρση ορισμένων οικονομικών κυρώσεων. Ωστόσο, η διεθνής κοινότητα παραμένει σε επιφυλακή, καθώς το ιστορικό του καθεστώτος Λουκασένκο δείχνει μια συνεχιζόμενη καταστολή της αντιπολίτευσης και των ελευθεριών. Η προσοχή στρέφεται τώρα στο αν αυτή η κίνηση θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην εσωτερική πολιτική της χώρας και αν θα οδηγήσει σε περαιτέρω βήματα εκδημοκρατισμού.
