Κιργιστάν: Οι εκλογές ήταν αποτελεσματικές αλλά οι ελευθερίες περιορίζονται, λέει ο OSCE

Οι παρατηρητές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) δήλωσαν τη Δευτέρα ότι οι βουλευτικές εκλογές του Σαββατοκύριακου στο Κιργιστάν διεξήχθησαν με αποτελεσματικότητα, αλλά επισκιάστηκαν από ένα περιοριστικό προεκλογικό περιβάλλον. Η έκθεση του OSCE υπογραμμίζει ότι οι θεμελιώδεις ελευθερίες στη χώρα περιορίζονται όλο και περισσότερο στην πράξη, παρά τη συνταγματική τους προστασία.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας περιόδου όπου το Κιργιστάν, από την ανεξαρτησία του από τη Σοβιετική Ένωση το 1991, διακρινόταν για την έντονη πολιτική του ζωή σε μια περιοχή που κυριαρχείται από τον αυταρχισμό. Ωστόσο, η ανάληψη της εξουσίας από τον Πρόεδρο Σαντίρ Τζαπάροφ το 2020 έχει σηματοδοτήσει μια σαφή ρήξη με το παρελθόν, με την καταστολή της αντιπολίτευσης και την επιβολή αυστηρών περιορισμών στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.

Οι εκλογές και τα ευρήματα του OSCE

Οι παρατηρητές του OSCE, σύμφωνα με δήλωσή τους, χαρακτήρισαν τις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές ως «αποτελεσματικά διεξαχθείσες», αλλά τόνισαν ότι «το περιοριστικό προεκλογικό περιβάλλον κατέπνιξε τη συμμετοχή των υποψηφίων και των ψηφοφόρων». Οι σύμμαχοι του Προέδρου Σαντίρ Τζαπάροφ εξασφάλισαν τη συντριπτική πλειοψηφία των εδρών, παγιώνοντας περαιτέρω την εξουσία του. Αυτό το αποτέλεσμα ήταν εν πολλοίς αναμενόμενο, όπως είχε προβλεφθεί και σε προηγούμενα ρεπορτάζ, τα οποία ανέφεραν ότι οι σύμμαχοι του προέδρου αναμενόταν να κερδίσουν τις πρόωρες εκλογές.

Ο OSCE επισήμανε επίσης ότι, ενώ οι θεμελιώδεις ελευθερίες προστατεύονται από το σύνταγμα, αυτές «περιορίζονται όλο και περισσότερο στην πράξη». Οι αρχές άσκησαν υπερβολικό έλεγχο στην έγκριση των υποψηφίων για το αξίωμα, ενώ ο φόβος «αντιποίνων για πολιτική δραστηριότητα» είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ενδιαφέροντος των ψηφοφόρων. Η κατάσταση αυτή έρχεται σε συνέχεια προηγούμενων αναφορών για συλλήψεις αντιπολιτευόμενων και δημοσιογράφων ενόψει των εκλογών.

Η παγίωση της εξουσίας του Σαντίρ Τζαπάροφ

Από την ανάληψη της εξουσίας στις διαμαρτυρίες του 2020, ο Τζαπάροφ έχει επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στα μέσα ενημέρωσης και την αντιπολίτευση. Το Κιργιστάν, το οποίο είχε παράδοση στην ελεύθερη δημοσιογραφία, βλέπει πλέον την ελευθερία του Τύπου να συρρικνώνεται. Ο ίδιος ο πρόεδρος είχε αποκλείσει μελλοντικά «πραξικοπήματα» και είχε προβλέψει ότι θα λάβει πάνω από 90% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές του 2027.

Ο Τζαπάροφ έχει σε μεγάλο βαθμό παραγκωνίσει τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα της χώρας. Το μεγαλύτερο μέρος των υποψηφίων στις εκλογές του Σαββατοκύριακου ήταν ανεξάρτητοι, οι οποίοι είναι σε γενικές γραμμές πιστοί σε αυτόν. Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Εντίλ Μπαϊσάλοφ, σύμμαχος του Τζαπάροφ, δήλωσε στο Reuters ότι η κοινοβουλευτική δημοκρατία απέτυχε στο Κιργιστάν, καθώς δεν προσέφερε ούτε πολιτική σταθερότητα ούτε υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. «Πιστεύαμε ότι θα υιοθετούσαμε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα τύπου Γουέστμινστερ και ότι θα ζούσαμε όπως οι δυτικές χώρες. Αλλά δεν λειτούργησε και δεν θα λειτουργήσει», τόνισε χαρακτηριστικά.

Οι γεωπολιτικές διαστάσεις και οι οικονομικές επιπτώσεις

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η γεωπολιτική θέση του Κιργιστάν και οι φυσικοί του πόροι, που έχουν καταστήσει τη χώρα πεδίο ανταγωνισμού για επιρροή μεταξύ Ρωσίας, ΗΠΑ και Κίνας. Η Μόσχα διατηρεί μια στρατιωτική αεροπορική βάση εκεί, ενώ οι εξαγωγές προς τη Ρωσία μέσω του Κιργιστάν έχουν αυξηθεί κατακόρυφα από τότε που η Δύση επέβαλε κυρώσεις στη Ρωσία το 2022. Αυτή η αύξηση των εξαγωγών έχει τονώσει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, προσδίδοντας ένα επιπλέον επίπεδο πολυπλοκότητας στις εσωτερικές της εξελίξεις.

Η επόμενη μέρα για τις θεμελιώδεις ελευθερίες

Η έκθεση του OSCE υπογραμμίζει την ανάγκη για σεβασμό των δημοκρατικών αρχών και των θεμελιωδών ελευθεριών. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η περαιτέρω συρρίκνωση των ελευθεριών μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο για τους πολίτες του Κιργιστάν αλλά και για την ευρύτερη σταθερότητα της Κεντρικής Ασίας. Η απουσία διαλόγου και η καταστολή της διαφωνίας δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η πολιτική συμμετοχή και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς διαβρώνονται.