ΗΠΑ: Νέος κανονισμός επιτρέπει το μπλοκάρισμα του ασύλου για λόγους δημόσιας υγείας

Η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ενεργοποιεί έναν νέο κανονισμό που επιτρέπει την άρνηση χορήγησης ασύλου στα σύνορα με το Μεξικό, επικαλούμενη κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Το μέτρο, το οποίο τίθεται σε ισχύ την προσεχή Τετάρτη, παρέχει στις ομοσπονδιακές αρχές ένα ισχυρό εργαλείο για την άμεση απομάκρυνση μεταναστών σε περίπτωση εμφάνισης μεταδοτικών ασθενειών.

Η εξέλιξη αυτή αποτελεί την κορύφωση μιας στρατηγικής που ξεκίνησε κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, όταν η πανδημία χρησιμοποιήθηκε ως νομικό έρεισμα για την αυστηροποίηση των συνοριακών ελέγχων. Το παρασκήνιο της απόφασης συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια της Ουάσιγκτον να θεσμοθετήσει μόνιμα εργαλεία ταχείας απέλασης, ενισχύοντας περαιτέρω τους περιορισμούς στη νόμιμη μετανάστευση που έχουν ήδη ανακοινωθεί. Η ρύθμιση δίνει στην εκτελεστική εξουσία τη δυνατότητα να παρακάμπτει τις συνήθεις διαδικασίες εξέτασης αιτημάτων, επικαλούμενη την ανάγκη προστασίας του αμερικανικού πληθυσμού από υγειονομικές απειλές.

Το νομικό πλαίσιο και η ενεργοποίηση του μέτρου

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Reuters, ο κανονισμός που δημοσιεύθηκε στο Federal Register τη Δευτέρα, επιτρέπει στις αρχές να απαγορεύουν την είσοδο σε αιτούντες άσυλο βάσει «έκτακτων ανησυχιών για τη δημόσια υγεία που προκαλούνται από μεταδοτικές ασθένειες». Παρόλο που οι περιορισμοί δεν αναμένεται να έχουν άμεσο αντίκτυπο στις ροές των επόμενων 24ώρων, εξοπλίζουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ με ένα επιπλέον μέσο για την αναχαίτιση των μεταναστών στα σύνορα με το Μεξικό. Σημειώνεται ότι ο αριθμός των παράνομων διελεύσεων έχει ήδη υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ τον Ιανουάριο.

Από το Title 42 στη νέα κανονιστική πραγματικότητα

Η νέα ρύθμιση θυμίζει έντονα το γνωστό Title 42 — *μια υγειονομική διάταξη που επιτρέπει την άμεση απέλαση για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας* — το οποίο χρησιμοποιήθηκε εκτενώς το 2020. Ενώ ο πρώην πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διατήρησε αυτούς τους περιορισμούς μέχρι το 2023, η τρέχουσα κυβέρνηση επιδιώκει πλέον μια πιο μόνιμη θεσμική θωράκιση. Την ώρα που η Ευρώπη συζητά για νέους κανόνες ασύλου, οι ΗΠΑ προχωρούν σε μια μονομερή αυστηροποίηση που επηρεάζει όχι μόνο το άσυλο, αλλά και το καθεστώς της «αναστολής απομάκρυνσης» (withholding of removal).

Αναλυτές στρατηγικής που παρακολουθούν τις εξελίξεις επισημαίνουν ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση προσφέρει στον Λευκό Οίκο μια «δεξαμενή εξουσιών» που μπορεί να ενεργοποιηθεί κατά το δοκούν. Στους διαδρόμους των αρμόδιων υπηρεσιών επικρατεί η άποψη ότι η διακριτική ευχέρεια που παρέχεται στην κυβέρνηση είναι τόσο ευρεία, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάχρηση της εξουσίας με πρόσχημα την υγεία, ακόμη και για ασθένειες χαμηλού κινδύνου.

Οι αντιδράσεις και οι επιπτώσεις στους αιτούντες άσυλο

Οργανώσεις προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων ασκούν έντονη κριτική, υποστηρίζοντας ότι η νομοθεσία των ΗΠΑ «διαστρεβλώνεται» για να εξυπηρετήσει πολιτικούς στόχους. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε αναβάλει την ημερομηνία έναρξης ισχύος του κανονισμού πέντε φορές, ωστόσο δεν προχώρησε ποτέ στην οριστική ακύρωσή του, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για τη σημερινή ενεργοποίηση. Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια περίοδο που ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ήδη προχωρήσει σε πάγωμα για αιτήσεις μετανάστευσης από συγκεκριμένες χώρες, εντείνοντας την πίεση προς τους μετανάστες.

Η επόμενη μέρα στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού

Η εφαρμογή του κανονισμού από την Τετάρτη αναμένεται να προκαλέσει νέο κύκλο δικαστικών προσφυγών, καθώς η νομιμότητα της χρήσης υγειονομικών λόγων για τον περιορισμό ενός θεμελιώδους δικαιώματος, όπως το άσυλο, αμφισβητείται έντονα. Παρόλα αυτά, η πολιτική βούληση της Ουάσιγκτον για μηδενική ανοχή στα σύνορα παραμένει ακλόνητη. Οι εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων θα δείξουν αν ο κανονισμός θα χρησιμοποιηθεί ως προληπτικό μέτρο ή ως μόνιμος φραγμός για κάθε νέα μεταναστευτική ροή προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.