Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα: Η στρατηγική της «διεκδικητικής» εξωτερικής πολιτικής και το ρήγμα με τη Σαουδική Αραβία

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Reuters, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα βρίσκονται υπό το μικροσκόπιο της διεθνούς κοινότητας λόγω της διεκδικητικής εξωτερικής τους πολιτικής, η οποία οδήγησε σε μια σπάνια στρατιωτική κλιμάκωση με τη Σαουδική Αραβία στην Υεμένη την τελευταία εβδομάδα του 2025. Το Άμπου Ντάμπι επιδιώκει τη διαμόρφωση μιας δικής του σφαίρας επιρροής στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, εστιάζοντας στην ανάσχεση του πολιτικού Ισλάμ.

Η μετάβαση των ΗΑΕ από μια εμπορική δύναμη σε έναν κυρίαρχο γεωπολιτικό παίκτη δεν είναι τυχαία. Τα τελευταία χρόνια, το Άμπου Ντάμπι έχει αναπτύξει μια στρατηγική προβολής ισχύος που εκτείνεται από το Κέρας της Αφρικής έως τη Μεσόγειο, επιδιώκοντας να διασφαλίσει θαλάσσιες οδούς και να περιορίσει την επιρροή της έννοιας Μουσουλμανική Αδελφότητα — ένα διακρατικό ισλαμιστικό κίνημα που επιδιώκει την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου στην πολιτική ζωή — την οποία θεωρεί αποσταθεροποιητικό παράγοντα για τα εθνικά κράτη.

Η κλιμάκωση στην Υεμένη και η σύγκρουση συμφερόντων με το Ριάντ

Η πρόσφατη ιστορική ρήξη των δύο συμμάχων στην Υεμένη αποτελεί την κορύφωση μιας μακράς απόκλισης συμφερόντων. Παρά την επίσημη απόσυρση των στρατευμάτων τους το 2019, τα ΗΑΕ διατηρούν ισχυρή επιρροή μέσω του Νότιου Μεταβατικού Συμβουλίου (STC), μιας αυτονομιστικής ομάδας που εκπαίδευσαν και εξόπλισαν. Η στρατηγική αυτή στοχεύει στην ανάσχεση του κόμματος Islah, το οποίο το Άμπου Ντάμπι θεωρεί παρακλάδι των Ισλαμιστών, προκαλώντας την αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας που στηρίζει την επίσημη κυβέρνηση.

Η μετατόπιση ισχύος των αυτονομιστών στην περιοχή έχει δημιουργήσει ένα εύθραυστο περιβάλλον, με το Άμπου Ντάμπι να θεωρεί το STC ως απαραίτητο εταίρο για τη διασφάλιση της πρόσβασης στις στρατηγικές θαλάσσιες διόδους του Κόλπου του Άντεν. Η ένταση αυτή απειλεί πλέον την περιφερειακή σταθερότητα, καθώς οι δύο πετρελαϊκές δυνάμεις ανταγωνίζονται για τον έλεγχο κρίσιμων υποδομών.

Το «τείχος» κατά του πολιτικού Ισλάμ: Αίγυπτος και Λιβύη

Η Αίγυπτος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της στρατηγικής των Εμιράτων. Από το 2013, το Άμπου Ντάμπι υπήρξε ο σημαντικότερος οικονομικός υποστηρικτής του Καΐρου, βλέποντας σε μια κοσμική Αίγυπτο ένα ανάχωμα κατά της ισλαμιστικής αναζωπύρωσης. Μόλις το 2024, το κρατικό επενδυτικό ταμείο ADQ υπέγραψε συμφωνία ύψους 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη της ακτής Ras El Hekma, παρέχοντας ζωτική ρευστότητα στην αιγυπτιακή οικονομία.

Αντίστοιχα στη Λιβύη, τα ΗΑΕ υπήρξαν ο κύριος ξένος υποστηρικτής του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ, η παρέμβαση αυτή είχε ως στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης της Τρίπολης, η οποία υποστηριζόταν από την Τουρκία και περιλάμβανε φράξιες προσκείμενες στην Αδελφότητα. Παρά το σημερινό αδιέξοδο, τα Εμιράτα παραμένουν ρυθμιστής των εξελίξεων, διατηρώντας στενούς δεσμούς με τις ανατολικές δυνάμεις.

Η εμπλοκή στο Σουδάν και ο ρόλος του Τσαντ

Στο Σουδάν, η κατάσταση είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Παρά τις έντονες διαψεύσεις από το Άμπου Ντάμπι, εκθέσεις του ΟΗΕ αναφέρονται σε μια ζωτική γραμμή ανεφοδιασμού προς τις παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) του στρατηγού Χεμεντί. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι τα ΗΑΕ δυσπιστούν προς τον τακτικό στρατό λόγω της παρουσίας ισλαμιστικών στοιχείων από το παλιό καθεστώς του Ομάρ αλ-Μπασίρ.

Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στο αεροδρόμιο Amdjarass στο Τσαντ, κοντά στα σύνορα με το Σουδάν. Ενώ τα ΗΑΕ υποστηρίζουν ότι λειτουργούν εκεί νοσοκομείο εκστρατείας για πρόσφυγες, δυτικοί αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι ο αεροδιάδρομος χρησιμεύει ως εφοδιαστικός κόμβος όπλων. Η ενίσχυση των δεσμών με το Τσαντ αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής για τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας έναντι των ισλαμιστών ανταρτών στο Σαχέλ.

Νέες συμμαχίες: Από τις Συμφωνίες του Αβραάμ στη Σομαλιλάνδη

Η εξωτερική πολιτική των Εμιράτων χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό και στρατηγική ευελιξία. Η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ το 2020 δημιούργησε ένα κοινό μέτωπο κατά του Ιράν και των ισλαμιστικών ομάδων όπως η Χαμάς. Παρά την ψυχρότητα που επέφερε ο πόλεμος στη Γάζα, το Άμπου Ντάμπι διατηρεί τους διπλωματικούς διαύλους, θεωρώντας τους ως μοχλό πίεσης προς την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ.

Ταυτόχρονα, η στρατηγική διείσδυση στην Ανατολική Αφρική ενισχύεται μέσω της Σομαλιλάνδης. Η επένδυση 442 εκατομμυρίων δολαρίων της DP World στο λιμάνι της Berbera δημιουργεί μια εναλλακτική οδό στον Κόλπο του Άντεν. Πρόσφατα, η επίσημη αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Σομαλιλάνδη από το Ισραήλ — η πρώτη διεθνώς — φέρεται να διευκολύνθηκε από τη διπλωματία των Εμιράτων, ενισχύοντας το γεωπολιτικό τους αποτύπωμα.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων στελεχών, η αυτονομία των Εμιράτων από την παραδοσιακή γραμμή του Ριάντ αποτελεί πλέον δομικό στοιχείο της περιφερειακής αρχιτεκτονικής. Οι αναλυτές στρατηγικής επισημαίνουν ότι το Άμπου Ντάμπι δεν επιδιώκει απλώς την ασφάλεια, αλλά την ενεργή διαμόρφωση των πολιτικών συστημάτων στις χώρες της περιοχής.

Η επόμενη μέρα για το γεωπολιτικό αποτύπωμα του Άμπου Ντάμπι

Η στρατηγική των ΗΑΕ παραμένει υψηλού ρίσκου αλλά και υψηλών αποδόσεων. Η ικανότητα του Άμπου Ντάμπι να συνδυάζει την οικονομική ισχύ με τη στρατιωτική υποστήριξη το καθιστά έναν αναπόφευκτο συνομιλητή για τη Δύση. Ωστόσο, η αυξανόμενη τριβή με τη Σαουδική Αραβία και οι κατηγορίες για τροφοδότηση συγκρούσεων στο Σουδάν αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την αξιοπιστία του.

Στο μέλλον, η διατήρηση των λεπτών ισορροπιών μεταξύ των περιφερειακών ανταγωνισμών και της ανάγκης για διεθνή νομιμοποίηση θα καθορίσει αν τα Εμιράτα θα εδραιωθούν ως η κυρίαρχη δύναμη σταθερότητας ή αν η διεκδικητική τους στάση θα οδηγήσει σε νέους κύκλους αστάθειας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.