Γουινέα: Μαζικές απολύσεις στο γιγαντιαίο ορυχείο Simandou επισκιάζουν την έναρξη των εξαγωγών

Το εμβληματικό έργο εξόρυξης Simandou στη Γουινέα, το οποίο η στρατιωτική κυβέρνηση προωθεί ως τον κύριο μοχλό οικονομικού μετασχηματισμού της χώρας, προχωρά σε μαζικές απολύσεις χιλιάδων εργαζομένων. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters, οι περικοπές αυτές συμπίπτουν με την έναρξη των εξαγωγών σιδηρομεταλλεύματος, προκαλώντας έντονη απογοήτευση σε έναν πληθυσμό όπου πάνω από το μισό ζει σε συνθήκες φτώχειας.

Η ιστορία του Simandou είναι συνυφασμένη με δεκαετίες καθυστερήσεων, σκάνδαλα διαφθοράς και γεωπολιτικές ανακατατάξεις, καθιστώντας το ένα από τα πιο πολύπλοκα εξορυκτικά εγχειρήματα παγκοσμίως. Η τρέχουσα εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ταχείας κατασκευαστικής περιόδου, όπου οι εργασίες επιταχύνθηκαν υπό την πίεση της στρατιωτικής ηγεσίας για να επιτευχθούν οι στόχοι των εξαγωγών πριν από τις κρίσιμες εκλογές της 28ης Δεκεμβρίου, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό για τον έλεγχο των αφρικανικών πόρων.

Η απότομη πτώση της απασχόλησης και το τέλος της κατασκευής

Η απασχόληση στο έργο Simandou έφτασε στο αποκορύφωμά της το 2024 και το 2025, με περισσότερες από 60.000 θέσεις εργασίας, καθώς οι εργολάβοι έδιναν μάχη με τον χρόνο για να ολοκληρώσουν τις υποδομές. Ωστόσο, η μετάβαση στη φάση λειτουργίας απαιτεί λιγότερους από 15.000 εργαζόμενους για τη διαχείριση των ορυχείων, του λιμανιού και του σιδηροδρομικού δικτύου 670 χιλιομέτρων. Η μείωση αυτή χαρακτηρίζεται ως ακραία, καθώς ολόκληρο το σιδηροδρομικό δίκτυο κατασκευάστηκε ταυτόχρονα, οδηγώντας σε μια απότομη πτώση της ζήτησης εργασίας μόλις ολοκληρώθηκαν τα τμήματα.

Η κοινοπραξία Rio Tinto-Simfer, η οποία απασχόλησε περίπου 25.000 άτομα, εκτιμά ότι θα χρειαστεί μόλις 6.000 εργαζόμενους για τη μόνιμη λειτουργία των ορυχείων και του τερματικού σταθμού. Ήδη στην περιοχή Dantilia, 8.000 από τους 10.000 εργάτες έχασαν τη δουλειά τους τους τελευταίους τρεις μήνες, ενώ οι υπόλοιποι 2.000 έχουν ενημερωθεί ότι η απασχόλησή τους θα τερματιστεί σύντομα. Η έλλειψη εναλλακτικών θέσεων εργασίας στη Γουινέα καθιστά την κατάσταση δραματική για τις τοπικές κοινωνίες.

Κίνδυνοι για την ασφάλεια και κοινωνικές αναταραχές

Η ραγδαία μείωση του προσωπικού έχει προκαλέσει ανησυχίες σε στελέχη εταιρειών για την ασφάλεια των εργαζομένων και τον κίνδυνο ατυχημάτων. Ήδη έχουν αναφερθεί δώδεκα θάνατοι εργατών κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σιδηροδρόμου, ενώ τουλάχιστον πέντε κάτοικοι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία ατυχήματα που σχετίζονται με το έργο. Η υποστελέχωση ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα νέων περιστατικών, καθώς οι έλεγχοι γίνονται λιγότερο συχνοί.

Παράλληλα, ο φόβος για κοινωνικές αναταραχές είναι διάχυτος. Υπάρχουν προειδοποιήσεις για πιθανούς αποκλεισμούς της σιδηροδρομικής γραμμής από τοπικές κοινότητες, ειδικά μετά από περιστατικά όπου τρένα σκότωσαν κτηνοτροφικά ζώα, πλήττοντας το μοναδικό μέσο βιοπορισμού των κατοίκων. Η έλλειψη περίφραξης σε μεγάλα τμήματα του δικτύου, η οποία δεν προεβλεπόταν στον αρχικό σχεδιασμό, αποτελεί σημείο τριβής και κινδύνου εκτροχιασμού, παρόμοια με τις ανησυχίες που εκφράζονται διεθνώς για την ασφάλεια των εργαζομένων σε μεγάλα εξορυκτικά έργα.

Οικονομικές προβλέψεις και το σχέδιο «Simandou 2040»

Αυτό που προκαλεί σκεπτικισμό στους αναλυτές είναι η πραγματική επίδραση του έργου στην καταπολέμηση της φτώχειας. Αν και το ΔΝΤ προβλέπει ότι το Simandou θα μπορούσε να αυξήσει το πραγματικό ΑΕΠ της Γουινέας κατά 26% έως το 2030, η μείωση της φτώχειας εκτιμάται ότι θα είναι μόλις 0,6 ποσοστιαίες μονάδες χωρίς ενεργές πολιτικές μετάβασης. Η ανισότητα, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, ενδέχεται να επιδεινωθεί καθώς το έργο ευνοεί κυρίως τους εξειδικευμένους εργάτες.

Η στρατιωτική κυβέρνηση προσπαθεί να μετριάσει τις αντιδράσεις προωθώντας τη στρατηγική «Simandou 2040», ένα 15ετές πλάνο για τη διαφοροποίηση της οικονομίας μέσω επενδύσεων στη γεωργία, την εκπαίδευση και τις υποδομές. Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή 3.000 χιλιομέτρων νέων αυτοκινητοδρόμων, όμως οι λεπτομέρειες για τη χρηματοδότηση και το χρονοδιάγραμμα παραμένουν ασαφείς. Η επιτυχία του σχεδίου εξαρτάται από τη διαχείριση των εσόδων από το λιμάνι εξαγωγών και τη δυνατότητα προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων.

Η επόμενη μέρα για τη Γουινέα

Η επίσημη έναρξη των εξαγωγών στο λιμάνι Morebaya έγινε με πανηγυρικό κλίμα, όμως η πραγματικότητα για τους χιλιάδες απολυμένους παραμένει ζοφερή. Ο υπουργός Μεταλλείων, Bouna Sylla, παραδέχθηκε ότι οι απολύσεις θα είναι επώδυνες, υποσχόμενος νέα έργα υποδομής που θα απορροφήσουν το εργατικό δυναμικό στο μέλλον. Ωστόσο, η απουσία διχτυού ασφαλείας και η περιορισμένη βάση δεξιοτήτων της χώρας καθιστούν τη μετάβαση εξαιρετικά δύσκολη. Το αν το Simandou θα αποτελέσει τελικά την απαρχή της ευημερίας ή απλώς ένα ακόμη κεφάλαιο στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Αφρικής μένει να φανεί τα επόμενα χρόνια.