- Η στρατιωτική χούντα της Γουινέας-Μπισάου υιοθέτησε μεταβατικό χάρτη 12 μηνών.
- Ο χάρτης απαγορεύει στον προσωρινό πρόεδρο και πρωθυπουργό να θέσουν υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές.
- Προβλέπονται προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στο τέλος της μεταβατικής περιόδου.
- Η Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση ελέγχει τις νομικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις.
- Η χώρα έχει ιστορικό πολιτικής αστάθειας, με παραλληλισμούς σε άλλες αφρικανικές χώρες.
Η στρατιωτική χούντα της Γουινέας-Μπισάου υιοθέτησε μεταβατικό χάρτη διάρκειας 12 μηνών, ο οποίος απαγορεύει στον προσωρινό πρόεδρο και πρωθυπουργό να θέσουν υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές. Η κίνηση αυτή, που ανακοινώθηκε από το Reuters, έρχεται δύο εβδομάδες μετά το πραξικόπημα που ανέστειλε το σύνταγμα, με στόχο την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης μέσω νέων εκλογών στο τέλος της μεταβατικής περιόδου.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια του πραξικοπήματος που συντάραξε τη χώρα πριν από δύο εβδομάδες, σηματοδοτώντας μια προσπάθεια της στρατιωτικής ηγεσίας να καθορίσει το πλαίσιο για την επιστροφή στην πολιτική ομαλότητα, αν και με σημαντικούς περιορισμούς στη συμμετοχή των σημερινών προσωρινών αρχών. Η υιοθέτηση του χάρτη αποτελεί βασικό βήμα για τον καθορισμό του πολιτικού μέλλοντος της χώρας.
Η υιοθέτηση του μεταβατικού χάρτη
Την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου, η στρατιωτική χούντα της Γουινέας-Μπισάου ενέκρινε έναν μεταβατικό χάρτη 12 μηνών, ο οποίος δημοσιεύθηκε την ίδια ημέρα. Ο χάρτης αυτός, αποτελούμενος από 29 άρθρα, ορίζει ρητά ότι ο προσωρινός πρόεδρος, Υποστράτηγος Χόρτα Ίντα-α, και ο προσωρινός πρωθυπουργός, Ιλίντιο Βιέιρα Τε, δεν θα έχουν δικαίωμα υποψηφιότητας στις επόμενες εκλογές. Η απόφαση αυτή ακολουθεί την ανατροπή του Προέδρου Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό στις 26 Νοεμβρίου, μία ημέρα πριν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, με τον έκπτωτο πρόεδρο να έχει ήδη αναχωρήσει από τη χώρα.
Ο χάρτης προβλέπει τη διεξαγωγή προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στο τέλος της μονοετούς μεταβατικής περιόδου, με την ακριβή ημερομηνία να καθορίζεται από τον μεταβατικό πρόεδρο. Η στρατιωτική ηγεσία, που αυτοαποκαλείται Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση, έχει αναλάβει τον πλήρη έλεγχο των νομικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Οι όροι και οι μεταρρυθμίσεις
Οι μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται από τον μεταβατικό χάρτη είναι εκτεταμένες και αφορούν κρίσιμους τομείς του κρατικού μηχανισμού. Περιλαμβάνουν τη σύνταξη αναθεωρήσεων του ανασταλθέντος συντάγματος, την ίδρυση ενός νέου Συνταγματικού Δικαστηρίου, την τροποποίηση των κανονισμών για τα πολιτικά κόμματα και την επίβλεψη του διορισμού νέων εκλογικών αξιωματούχων. Αυτές οι αλλαγές στοχεύουν στην αναμόρφωση του πολιτικού και νομικού πλαισίου της χώρας, με τη στρατιωτική διοίκηση να διατηρεί τον κεντρικό ρόλο σε κάθε στάδιο.
Για τη λειτουργία του μεταβατικού νομοθετικού σώματος, ο χάρτης προβλέπει τη δημιουργία ενός 65μελούς Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου. Το συμβούλιο αυτό θα περιλαμβάνει 10 ανώτερους αξιωματικούς του στρατού, οι οποίοι θα εκπροσωπούν την Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση, εξασφαλίζοντας έτσι την άμεση επιρροή των στρατιωτικών στις νομοθετικές διαδικασίες. Η απαγόρευση διαδηλώσεων και απεργιών που επιβλήθηκε νωρίτερα από τη στρατιωτική κυβέρνηση υπογραμμίζει την πρόθεση για πλήρη έλεγχο εν μέσω της μετάβασης.
Το ιστορικό αστάθειας και οι παραλληλισμοί
Η Γουινέα-Μπισάου, ένα μικρό παράκτιο έθνος της Δυτικής Αφρικής, έχει βιώσει επαναλαμβανόμενες περιόδους αστάθειας από την ανεξαρτησία της από την Πορτογαλία το 1974. Μόνο ένας πρόεδρος έχει καταφέρει να ολοκληρώσει πλήρη θητεία, γεγονός που αναδεικνύει την βαθιά ριζωμένη πολιτική αστάθεια της χώρας. Το πρόσφατο πραξικόπημα και η υιοθέτηση του μεταβατικού χάρτη εντάσσονται σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, προκαλώντας ανησυχία στη διεθνή κοινότητα, όπως εκφράστηκε και από την ECOWAS και την Αφρικανική Ένωση.
Νομικοί κύκλοι και διεθνείς αναλυτές εκφράζουν ωστόσο ανησυχίες για τη διαφάνεια και την πραγματική δέσμευση των στρατιωτικών για την αποκατάσταση της δημοκρατίας, δεδομένων των προηγούμενων περιπτώσεων στην περιοχή όπου παρόμοιοι χάρτες δεν τηρήθηκαν. Ένας παρόμοιος μεταβατικός χάρτης είχε υιοθετηθεί και στη γειτονική Γουινέα μετά το πραξικόπημα του 2021, ο οποίος αρχικά απέκλειε τον ηγέτη του πραξικοπήματος, Μαμαντί Ντουμπουγιά, από τις επόμενες εκλογές. Ωστόσο, η Γουινέα υιοθέτησε νέο σύνταγμα τον Σεπτέμβριο, το οποίο κατήργησε αυτή τη διάταξη, με τον Ντουμπουγιά να είναι υποψήφιος στις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 28 Δεκεμβρίου. Αυτός ο παραλληλισμός εγείρει ερωτήματα σχετικά με την μακροπρόθεσμη εφαρμογή των περιορισμών στη Γουινέα-Μπισάου.
Η επόμενη μέρα στη Γουινέα-Μπισάου
Η υιοθέτηση του μεταβατικού χάρτη αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για τη Γουινέα-Μπισάου, καθώς καθορίζει το πλαίσιο για την επιστροφή στην πολιτική ομαλότητα, έστω και υπό στρατιωτική επίβλεψη. Η διεθνής πίεση, όπως αυτή που ασκήθηκε από την Πορτογαλία για τερματισμό της βίας και επανέναρξη της εκλογικής διαδικασίας, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παρακολούθηση της τήρησης των διατάξεων του χάρτη. Οι πολίτες αναμένουν πλέον την οριστική ημερομηνία των εκλογών, η οποία θα σηματοδοτήσει το τέλος της μεταβατικής περιόδου και την πιθανή επιστροφή σε μια συνταγματική διακυβέρνηση, αν και με την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει την πολιτική ιστορία της χώρας.
