Ειρηνευτική συμφωνία Ουκρανίας: Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ Κιθ Κέλογκ δηλώνει ότι είναι «πολύ κοντά»

Ο απερχόμενος ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, δήλωσε πρόσφατα ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία είναι «πολύ κοντά». Ωστόσο, η επίτευξη της ειρήνης εξαρτάται από την επίλυση δύο βασικών εκκρεμοτήτων: το μέλλον της περιοχής του Ντονμπάς και του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια. Ο Κέλογκ, ο οποίος αναμένεται να αποχωρήσει τον Ιανουάριο, περιέγραψε τις προσπάθειες ως «τα τελευταία 10 μέτρα», που είναι πάντα τα πιο δύσκολα.

Η δήλωση του Κιθ Κέλογκ, ενός έμπειρου διπλωμάτη με βαθιά γνώση των στρατιωτικών και πολιτικών διακυβεύσεων, έρχεται σε μια περίοδο εντατικών παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων και διπλωματικών κινήσεων που έχουν ως στόχο την εξεύρεση λύσης σε μια από τις φονικότερες συγκρούσεις της σύγχρονης ιστορίας. Το παρασκήνιο της υπόθεσης αποκαλύπτει μια πολύπλοκη σκακιέρα όπου η κάθε πλευρά προσπαθεί να διασφαλίσει τα συμφέροντά της, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις.

Οι κρίσιμες εκκρεμότητες στο Ντονμπάς και τη Ζαπορίζια

Όπως υπογράμμισε ο Κέλογκ από τη Βιβλιοθήκη και Μουσείο Προεδρίας Ρόναλντ Ρήγκαν στην Κοιλάδα Σίμι της Καλιφόρνια, οι δύο κύριες εκκρεμότητες αφορούν εδαφικά ζητήματα, κυρίως το μέλλον της περιοχής του Ντονμπάς, και τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια. Ο σταθμός, ο μεγαλύτερος της Ευρώπης, βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό ρωσικό έλεγχο και η τύχη του αποτελεί ένα από τα πιο ευαίσθητα σημεία των διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με τις αρχικές αμερικανικές προτάσεις, ο πυρηνικός σταθμός θα επανεκκινούσε υπό την επίβλεψη της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), με την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια να διανέμεται ισότιμα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Το Ντονμπάς, που αποτελείται από τις περιοχές Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, είναι το επίκεντρο των μαχών από το 2014 και η Ρωσία επιδιώκει τον πλήρη έλεγχό του.

Το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων και οι αντιδράσεις

Οι δηλώσεις του Κέλογκ έρχονται μετά από μια σειρά διπλωματικών επαφών. Πρόσφατα, ένα διαρρεύσαν σύνολο 28 αμερικανικών προσχεδίων ειρηνευτικών προτάσεων, που πλέον φέρεται να περιλαμβάνει 27 σημεία χωρισμένα σε τέσσερα μέρη, προκάλεσε ανησυχία σε Ουκρανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους. Οι προτάσεις αυτές, όπως αναφέρθηκε, φέρεται να υποχωρούσαν στις βασικές απαιτήσεις της Μόσχας σχετικά με το ΝΑΤΟ, τον ρωσικό έλεγχο στο ένα πέμπτο της Ουκρανίας και περιορισμούς στον ουκρανικό στρατό. Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, δήλωσε την Παρασκευή ότι αναμένει από τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, να ηγηθεί της σύνταξης μιας πιθανής συμφωνίας. Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και τον Τζάρεντ Κούσνερ, χαρακτηρίζοντας τη συνομιλία «μακρά και ουσιαστική».

Το ανθρώπινο κόστος του πολέμου

Ο Κέλογκ, απόστρατος αντιστράτηγος με θητεία σε Βιετνάμ, Παναμά και Ιράκ, περιέγραψε την κλίμακα των θανάτων και τραυματισμών που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία ως «φρικιαστική» και άνευ προηγουμένου για έναν περιφερειακό πόλεμο. Υπολογίζεται ότι Ρωσία και Ουκρανία έχουν υποστεί περισσότερα από 2 εκατομμύρια θύματα, συμπεριλαμβανομένων νεκρών και τραυματιών, από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022. Ωστόσο, ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία δημοσιοποιούν αξιόπιστες εκτιμήσεις για τις απώλειές τους, με τη Μόσχα να ισχυρίζεται ότι οι δυτικές και ουκρανικές εκτιμήσεις διογκώνουν τις ρωσικές απώλειες, και το Κίεβο να υποστηρίζει το αντίστοιχο για τις ουκρανικές.

Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις

Η δήλωση του Κέλογκ ότι η συμφωνία είναι «πολύ, πολύ κοντά» δημιουργεί προσδοκίες, αλλά η επίλυση των δύο βασικών ζητημάτων παραμένει το κλειδί. Η Ρωσία ελέγχει αυτή τη στιγμή το 19,2% της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας που προσαρτήθηκε το 2014, ολόκληρης της Λουχάνσκ, άνω του 80% του Ντονέτσκ, περίπου 75% της Χερσώνας και της Ζαπορίζια, καθώς και μικρότερα τμήματα άλλων περιοχών. Η πολύπλοκη φύση των εδαφικών διεκδικήσεων και η διαχείριση ενός τόσο κρίσιμου πυρηνικού σταθμού απαιτούν λεπτές διπλωματικές ισορροπίες. Η διεθνής κοινότητα αναμένει με αγωνία τα επόμενα βήματα, καθώς η ειρήνη στην Ουκρανία θα σηματοδοτήσει το τέλος της φονικότερης ευρωπαϊκής σύγκρουσης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και θα επηρεάσει τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.