- Ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, συναντήθηκε με τον Πούτιν στη Μόσχα για ειρηνευτικές συνομιλίες.
- Υπάρχουν αμερικανικές και ευρωπαϊκές προτάσεις για εδαφικές παραχωρήσεις και το μέλλον του ΝΑΤΟ.
- Η Ρωσία διεκδικεί de facto αναγνώριση εδαφών, ενώ η Ουκρανία απορρίπτει de jure παραχωρήσεις.
- Το ΝΑΤΟ και οι εγγυήσεις ασφαλείας παραμένουν κεντρικά σημεία διαφωνίας μεταξύ των πλευρών.
- Συζητούνται οικονομικές πτυχές, όπως η επανένταξη της Ρωσίας και η χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Ο ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, επισκέφθηκε την Τρίτη τη Μόσχα για συνομιλίες με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, με στόχο μια πιθανή συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Η συνάντηση αυτή έρχεται καθώς μια σειρά προτάσεων ειρήνης, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από ευρωπαϊκές δυνάμεις, βρίσκονται στο τραπέζι, αναζητώντας λύσεις σε κρίσιμα ζητήματα όπως τα εδάφη, το ΝΑΤΟ και οι εγγυήσεις ασφαλείας. Πρόκειται για μια σημαντική διπλωματική κίνηση εν μέσω των συνεχών συγκρούσεων.
Η επίσκεψη του Στιβ Γουίτκοφ στη Μόσχα σηματοδοτεί μια νέα φάση στις διπλωματικές προσπάθειες για την επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η οποία ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022. Οι συνομιλίες αυτές έρχονται σε μια περίοδο όπου οι ρωσικές δυνάμεις έχουν καταγράψει σημαντικές εδαφικές προόδους εντός του 2025, με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2022, παρά το υψηλό ανθρώπινο κόστος που καταγγέλλουν και οι δύο πλευρές.
Όπως μεταδίδει το Reuters, ο ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, επισκέφθηκε τη Μόσχα την Τρίτη για συνομιλίες με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν σχετικά με μια πιθανή συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Αυτή η συνάντηση έρχεται μετά την εμφάνιση ενός διαρρεύσαντος σχεδίου ειρηνευτικών προτάσεων των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, το οποίο όμως οδήγησε σε αντιπροτάσεις από ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Οι προτάσεις ειρήνης στο τραπέζι
Από την εμφάνιση του αρχικού αμερικανικού σχεδίου, Αμερικανοί και Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν πραγματοποιήσει συνομιλίες σε Γενεύη και Φλόριντα, χωρίς να δώσουν λεπτομέρειες για τις συζητήσεις τους. Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι συνομιλίες στη Φλόριντα είχαν «βελτιώσει» ένα πλαίσιο ειρηνευτικής συμφωνίας που αναπτύχθηκε στη Γενεύη, αν και δύσκολα ζητήματα παραμένουν άλυτα. Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία συνεχίζουν τις εργασίες για ένα «βελτιωμένο» σχέδιο ειρήνης, μετά από μια αρχική πρόταση που θεωρήθηκε ευνοϊκή για τη Μόσχα.
Το αρχικό σχέδιο των ΗΠΑ, το οποίο περιλάμβανε 28 σημεία, θεωρήθηκε από πολλούς ως ιδιαίτερα φιλορωσικό, προκαλώντας σοβαρές ανησυχίες στους συμμάχους της Ουκρανίας. Αυτό οδήγησε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις στην εκπόνηση δικών τους αντιπροτάσεων, με το Κρεμλίνο να απορρίπτει την ευρωπαϊκή αντιπρόταση ως «εντελώς μη εποικοδομητική».
Οι εδαφικές διεκδικήσεις και οι αντιπροτάσεις
Η Ρωσία, η οποία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ελέγχει περίπου 116.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή περισσότερο από το 19% της Ουκρανίας, σύμφωνα με τον ρωσικό στρατό. Η Μόσχα θεωρεί την Κριμαία, την οποία προσάρτησε το 2014, καθώς και τις περιοχές Ντόνετσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, νόμιμα μέρη της Ρωσίας. Ωστόσο, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν χαρακτηρίσει τις προσαρτήσεις αυτές παράνομες βάσει του διεθνούς δικαίου και δεν αναγνωρίζονται από τη διεθνή κοινότητα.
Σύμφωνα με τις αρχικές αμερικανικές προτάσεις, η Ουκρανία θα υποχρεωνόταν να αποσυρθεί από οχυρωμένα τμήματα του Ντονμπάς που ελέγχει, περίπου 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, τα οποία θα θεωρούνταν ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, διεθνώς αναγνωρισμένη ως ρωσικό έδαφος. Η Κριμαία, το Λουχάνσκ και το Ντόνετσκ θα αναγνωρίζονταν ως de facto ρωσικά, συμπεριλαμβανομένων και από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει δηλώσει ότι το αμερικανικό σχέδιο ειρήνης θα μπορούσε να αποτελέσει «βάση» για την επίλυση του πολέμου.
Αντίθετα, η αντιπρόταση των ευρωπαϊκών δυνάμεων, η οποία είδε το αρχικό αμερικανικό σχέδιο ως βαθιά φιλορωσικό, προέβλεπε ότι η Ουκρανία θα δεσμευόταν να μην ανακτήσει τα ρωσικά εδάφη με τη βία. Ο Ζελένσκι έχει παραδεχτεί ότι ορισμένα ρωσοκρατούμενα εδάφη μπορεί να αναγνωριστούν ως προσωρινά de facto κατεχόμενα, αλλά έχει αποκλείσει οποιαδήποτε de jure αναγνώριση, δηλώνοντας ότι δεν έχει εντολή να παραχωρήσει εδάφη και προτρέποντας τους δυτικούς συμμάχους να μην επιβραβεύσουν τη Ρωσία.
Αυτό που ανησυχεί πολλούς αναλυτές και διπλωματικούς κύκλους είναι η δυσκολία γεφύρωσης των τεράστιων διαφορών μεταξύ των προτάσεων, ειδικά όσον αφορά την εδαφική ακεραιότητα και το μέλλον του ΝΑΤΟ. Η απουσία κοινού εδάφους για βασικά ζητήματα υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της κατάστασης και την ανάγκη για εντατικότερες διαπραγματεύσεις, με την εμπιστοσύνη μεταξύ των πλευρών να παραμένει εύθραυστη.
Προτεινόμενο Το Κρεμλίνο απορρίπτει την ευρωπαϊκή αντιπρόταση για την ειρήνη στην Ουκρανία
Το αγκάθι του ΝΑΤΟ και οι εγγυήσεις ασφαλείας
Μία από τις κεντρικές απαιτήσεις του Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου είναι η δέσμευση των δυτικών ηγετών να σταματήσουν την επέκταση της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ προς ανατολάς. Ρώσοι αξιωματούχοι επικαλούνται μια διαβεβαίωση προς αυτή την κατεύθυνση από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, προς τον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1990. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, έχει δηλώσει ότι ένα τροποποιημένο ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ πρέπει να αντικατοπτρίζει το «πνεύμα και το γράμμα» των συμφωνιών που επιτεύχθηκαν μεταξύ των Προέδρων Πούτιν και Τραμπ.
Οι αρχικές αμερικανικές προτάσεις περιλάμβαναν ρήτρα ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω, ότι η Ουκρανία θα κατοχύρωνε στο σύνταγμά της ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και ότι το ΝΑΤΟ θα περιλάμβανε στα καταστατικά του διάταξη ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή στο μέλλον. Αντίθετα, η ευρωπαϊκή αντιπρόταση τροποποιεί σημαντικά τις ρήτρες του ΝΑΤΟ, δηλώνοντας ότι η ένταξη της Ουκρανίας θα εξαρτιόταν από την ομοφωνία μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ.
Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ είχαν συμφωνήσει το 2008 ότι η Ουκρανία και η Γεωργία θα γίνονταν κάποια μέρα μέλη, ενώ το ουκρανικό κοινοβούλιο το 2018 ψήφισε να κατοχυρώσει το στόχο της ένταξης στο ΝΑΤΟ στο σύνταγμά του. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι η προηγούμενη υποστήριξη των ΗΠΑ για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ήταν αιτία του πολέμου και έχει υποδείξει ότι η Ουκρανία δεν θα λάβει μέλος. Το ΝΑΤΟ, από την πλευρά του, δηλώνει ότι η απόφαση για ένταξη ανήκει στα επιμέρους κράτη.
Η Ουκρανία ζητά ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για να αποτρέψει μια άλλη ρωσική επίθεση, ενώ η Ρωσία απαιτεί ανώτατα όρια στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού και ουδετερότητα. Οι ΗΠΑ είναι επιφυλακτικές απέναντι σε μια εγγύηση ασφαλείας που θα εμπλέξει τη Δύση σε έναν πιθανό μελλοντικό πόλεμο μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας για την Ουκρανία. Τόσο η Ουκρανία όσο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της έχουν δηλώσει ότι η Μόσχα δεν είναι αξιόπιστος εγγυητής και ότι η ουδετερότητα της Ουκρανίας θα άφηνε την Ευρώπη εκτεθειμένη.
Οικονομικές πτυχές και η επόμενη μέρα
Οι αρχικές προτάσεις των ΗΠΑ αναφέρουν ότι η Ρωσία, η οποία βρίσκεται υπό δυτικές κυρώσεις λόγω του πολέμου, θα επανενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία και θα προσκληθεί να συμμετάσχει στην G8. Η συμμετοχή της Ρωσίας στην G8 είχε ανασταλεί το 2014 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες δήλωσαν στις αρχικές τους προτάσεις ότι θα συνάψουν μακροπρόθεσμη συμφωνία με τη Ρωσία για την ανάπτυξη «ενέργειας, φυσικών πόρων, υποδομών, τεχνητής νοημοσύνης, κέντρων δεδομένων, έργων εξόρυξης σπάνιων γαιών στην Αρκτική και άλλων αμοιβαία επωφελών εταιρικών ευκαιριών».
Εν τω μεταξύ, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναζητούν συμφωνία για ένα σχέδιο χρήσης παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στην Ευρώπη ως βάση για ένα δάνειο 140 δισεκατομμυρίων ευρώ (163 δισεκατομμυρίων δολαρίων) προς την Ουκρανία. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν παράνομη. Ειρηνευτικές κινήσεις θα μπορούσαν επίσης να συνεπάγονται τη συμφωνία Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών να επαναλάβουν τις συνομιλίες για τον στρατηγικό έλεγχο των πυρηνικών όπλων, ενώ το μέλλον του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, που βρίσκεται σε ουκρανικό έδαφος υπό ρωσικό έλεγχο, παραμένει ασαφές.
Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα
Η πολυπλοκότητα των προτάσεων και των αντιπροτάσεων υπογραμμίζει τις βαθιές διαφωνίες που εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών. Η επίσκεψη του Στιβ Γουίτκοφ στη Μόσχα, αν και σημαντική, αποτελεί μόνο ένα βήμα σε μια μακρά και δύσκολη διπλωματική διαδικασία. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η επίτευξη μιας βιώσιμης ειρηνευτικής συμφωνίας απαιτεί σημαντικούς συμβιβασμούς και από τις δύο πλευρές, καθώς και την επίλυση ζητημάτων όπως οι εκλογές στην Ουκρανία, τις οποίες η κυβέρνηση του Κιέβου αρνείται να διεξάγει υπό στρατιωτικό νόμο.
