Δανία: Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κρίνει ως πιθανή διάκριση τον «νόμο περί γκέτο»

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξέδωσε μια απόφαση-σταθμό την Πέμπτη, κρίνοντας ότι ο «νόμος περί γκέτο» της Δανίας, ο οποίος επιβάλλει τη μετεγκατάσταση κατοίκων από περιοχές με υψηλά ποσοστά μειονοτήτων, ενδέχεται να συνιστά παράνομη εθνοτική διάκριση. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ισχυρό πλήγμα στην αυστηρή μεταναστευτική πολιτική της χώρας, η οποία τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως πρότυπο για πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου κατά την οποία η Δανία μετατράπηκε από μια παραδοσιακά φιλελεύθερη χώρα σε πρωτοπόρο των αυστηρών πολιτικών ένταξης στην Ευρώπη. Υπό την ηγεσία της Μέτε Φρέντερικσεν, η Κοπεγχάγη υιοθέτησε μέτρα που κάποτε θεωρούνταν ακραία, αλλά πλέον εμπνέουν ανάλογες μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη την ήπειρο. Η τρέχουσα νομοθεσία στοχεύει στην αποφυγή δημιουργίας παράλληλων κοινωνιών, όμως οι μέθοδοι εφαρμογής της έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα Ηνωμένα Έθνη.

Το σκεπτικό της απόφασης και η εθνοτική καταγωγή

Στο επίκεντρο της υπόθεσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (ECJ) βρίσκεται το κατά πόσο η χρήση του όρου «εθνοτική καταγωγή» ως κριτήριο για την ταξινόμηση γειτονιών παραβιάζει την αντιδιακριτική νομοθεσία της ΕΕ. Όπως μεταδίδει το Reuters, στην προκαταρκτική του απόφαση, το δικαστήριο επισήμανε ότι ο νόμος μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο πρόωρης λήξης μίσθωσης και έξωσης για τους κατοίκους αυτών των περιοχών.

Το δικαστήριο υπογράμμισε ότι οι κάτοικοι σε αυτές τις γειτονιές αντιμετωπίζουν δυσμενέστερη μεταχείριση σε σύγκριση με άτομα που διαβιούν σε περιοχές με παρόμοιες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, αλλά χαμηλότερα επίπεδα μετανάστευσης. Η χρήση της εθνοτικής σύνθεσης ως καθοριστικού παράγοντα για την επιβολή μέτρων όπως η κατεδάφιση κοινωνικών κατοικιών τίθεται πλέον υπό σοβαρή αμφισβήτηση από το ανώτατο ευρωπαϊκό όργανο.

Οι επιπτώσεις στους κατοίκους και η νομική συνέχεια

Ο νόμος του 2018 ορίζει μια γειτονιά ως «περιοχή μετασχηματισμού» εάν περισσότερο από το 50% των κατοίκων είναι μη δυτικής προέλευσης μετανάστες ή απόγονοί τους, και εφόσον πληρούνται τουλάχιστον δύο άλλα κριτήρια που σχετίζονται με την εκπαίδευση, το εισόδημα και την εγκληματικότητα. Η νομοθεσία απαιτεί από τις ενώσεις δημόσιας στέγασης να μειώσουν το ποσοστό των μονάδων κοινωνικής κατοικίας στο 40% έως τον Ιανουάριο του 2030.

Ο Eddie Khawaja, δικηγόρος των κατοίκων που αντιμετωπίζουν έξωση από το συγκρότημα Mjolnerparken στην Κοπεγχάγη, δήλωσε θετικά εκπληκτικός από την απόφαση. Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι εξαιρετικά δύσκολο να υποστηριχθεί ότι τα κριτήρια που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση είναι ουδέτερα. Η υπόθεση αναμένεται τώρα να επιστρέψει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ανατολικής Δανίας, το οποίο θα λάβει την τελική απόφαση, δεσμευόμενο ωστόσο από την ερμηνεία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Η επόμενη μέρα για την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική

Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι αυτή η απόφαση ενδέχεται να αποτελέσει δεδικασμένο για ανάλογες προσφυγές σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η τάση για αυστηροποίηση των μέτρων, όπως είδαμε πρόσφατα και με την αθώωση του Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία για υποθέσεις μεταναστών, δείχνει μια Ευρώπη που ισορροπεί ανάμεσα στην ασφάλεια και τα ατομικά δικαιώματα. Η αγορά και οι αναλυτές παρακολουθούν στενά αν η Δανία θα αναγκαστεί να τροποποιήσει τα κριτήριά της, αποφεύγοντας την άμεση αναφορά στην εθνοτική καταγωγή.

Το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων και Στέγασης της Δανίας ανακοίνωσε ότι θα μελετήσει την ετυμηγορία με προσοχή. Παρά την πίεση, η κυβέρνηση επιμένει ότι ο στόχος παραμένει η κοινωνική συνοχή. Ωστόσο, η ξεκάθαρη ερμηνεία του καθηγητή Frederik Vaage ότι οι ενάγοντες κέρδισαν την υπόθεση, δημιουργεί νέα δεδομένα για το μέλλον των αστικών αναπλάσεων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων στη Γηραιά Ήπειρο.