Δέκα χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας που αποτέλεσε ορόσημο για τη διεθνή δράση κατά της κλιματικής αλλαγής, οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις. Η αύξηση των εκπομπών και οι πολιτικές αντιδράσεις κατά της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια έχουν περιορίσει την πρόοδο που αναμενόταν μετά το 2015.
Από τον θρίαμβο στη στασιμότητα
Τον Δεκέμβριο του 2015 περισσότερες από εκατόν ογδόντα χώρες συμφώνησαν σε ένα πλαίσιο για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης, με στόχους βάσει της συλλογικής δράσης και των αυξημένων δεσμεύσεων. COP21 στο Παρίσι αποτέλεσε τη σκηνή όπου η διεθνής κοινότητα προχώρησε σε αυτή τη δέσμευση, αλλά από τότε η υλοποίηση των μέτρων δεν έχει επιταχυνθεί με τον ρυθμό που χρειάζεται.
Η επιτυχία της συμφωνίας βασίστηκε σε τρεις άξονες: πίεση των ομότιμων κρατών, αύξηση της φιλοδοξίας και το όφελος από την οικονομία της καθαρής ενέργειας. Ωστόσο, οι πολιτικές αποφάσεις σε ορισμένα κράτη έχουν ανακόψει ή αναθεωρήσει πολιτικές για τη μείωση των ρύπων.
Στοιχεία ρύπανσης και τάσεις
Παρά τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές, οι παγκόσμιες εκπομπές τουλάχιστον προς το παρόν όχι μόνο δεν μειώνονται όσο απαιτείται αλλά καταγράφουν αυξήσεις σε κρίσιμους τομείς. Αυξημένη χρήση ορυκτών και καθυστερήσεις σε υποδομές για το καθαρό ενεργειακό σύστημα επηρεάζουν την πορεία προς τους στόχους.
Σε συνέδρια και διασκέψεις, ομάδες πολιτών έχουν επιχειρήσει να κρατήσουν ζωντανό το μήνυμα για γρήγορη μετάβαση· κατά το COP21 στο Παρίσι ακτιβιστές σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα με σύμβολο ειρήνης και το σύνθημα «100% renewable», εικόνα που δείχνει τη διαρκή πίεση της κοινωνίας των πολιτών.
Πολιτικές αντιδράσεις στην καθαρή ενέργεια
Σε ορισμένα κράτη εμφανίστηκαν κινήματα και αποφάσεις που αμφισβητούν μέτρα υπέρ των ανανεώσιμων πηγών, με συνέπεια περιορισμένη στήριξη πολιτικής και αναβολές νομοθετικών πρωτοβουλιών. Αυτές οι τάσεις έχουν άμεσο αντίκτυπο στη δυνατότητα επίτευξης των διεθνών δεσμεύσεων.
Η μεταστροφή πολιτικής σε μερικές περιπτώσεις συνοδεύτηκε από οικονομικά και κοινωνικά επιχειρήματα, τα οποία έχουν αλλάξει τις προτεραιότητες κυβερνήσεων και επηρεάζουν επενδύσεις σε υποδομές για καθαρή ενέργεια.
Διεθνείς δεσμεύσεις και οι επόμενες προκλήσεις
Οι περισσότερες χώρες του κόσμου έχουν υπογράψει τη συμφωνία, γεγονός που διατήρησε ένα κοινό πλαίσιο συνεργασίας, αλλά η υλοποίηση παραμένει αδύναμη σε κρίσιμα σημεία. Μηχανισμοί ευθύνης και μηχανισμοί μέτρησης της προόδου παραμένουν στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων.
Για να πλησιάσουν τους στόχους που τέθηκαν το 2015 απαιτείται συνέπεια σε εθνικές πολιτικές, αύξηση των επενδύσεων και διασφάλιση ότι οι τεχνολογικές λύσεις θα κλιμακωθούν. Το παγκόσμιο πλαίσιο παραμένει ενεργό, αλλά η εφαρμογή μέτρων καθορίζει αν οι δεσμεύσεις θα αποδώσουν αποτελέσματα.
Η επόμενη δεκαετία θα δείξει αν οι διεθνείς και εθνικές πολιτικές θα καταφέρουν να αναστρέψουν τις σημερινές τάσεις ή αν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού θα υποστούν μόνιμη εκτροπή.
