COP30: Συμβιβασμός για τριπλασιασμό δαπανών προσαρμογής, αλλά χωρίς οδικό χάρτη για τα ορυκτά καύσιμα

Η φετινή σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, COP30, ολοκληρώθηκε σήμερα στο Μπέλεμ της Βραζιλίας με έναν επισφαλή συμβιβασμό, ο οποίος προβλέπει τριπλασιασμό των δαπανών των πλούσιων χωρών για προσαρμογή στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ωστόσο, η συμφωνία παρέλειψε τις βασικές απαιτήσεις για απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, αφήνοντας ανεκπλήρωτες τις φιλοδοξίες πολλών εθνών, όπως μεταδίδει το Reuters.

Η φετινή σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, η COP30, έρχεται ως συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών όπου η διεθνής κοινότητα αγωνίζεται να βρει κοινό έδαφος στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η αδυναμία επίτευξης ουσιαστικών δεσμεύσεων για τα ορυκτά καύσιμα αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο, υπογραμμίζοντας τις βαθιές γεωπολιτικές και οικονομικές διαιρέσεις που εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την αποτελεσματική δράση.

Ο επισφαλής συμβιβασμός και το αδιέξοδο των ορυκτών καυσίμων

Η σύνοδος κορυφής, η οποία φιλοξενήθηκε στην πόλη Μπέλεμ του Αμαζονίου, κατέληξε σε έναν συμβιβασμό που ικανοποίησε ελάχιστες από τις βασικές απαιτήσεις των περισσότερων χωρών. Η μοναδική ουσιαστική δέσμευση αφορά τον τριπλασιασμό των δαπανών των πλούσιων χωρών για να βοηθήσουν άλλα έθνη να προσαρμοστούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Ωστόσο, η κεντρική πρόταση του Προέδρου της Βραζιλίας, Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, για έναν «οδικό χάρτη» απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα, μπλοκαρίστηκε αποτελεσματικά. Έθνη πλούσια σε πετρέλαιο και άλλα που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιρα, απέτρεψαν οποιαδήποτε αναφορά στο ζήτημα, οδηγώντας σε ένα εθελοντικό σχέδιο που οι χώρες μπορούν να υιοθετήσουν ή όχι, παρόμοιο με τις προηγούμενες συνόδους COP27 και COP29.

Βασικά δεδομένα, απουσίες και παρασκήνιες κινήσεις

Η αποτυχία της συνόδου να αντιμετωπίσει την πρωταρχική αιτία της κλιματικής αλλαγής είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένου ότι σχεδόν τα τρία τέταρτα των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από το 2020 προέρχονται από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.

Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) ανέφερε κατά τη διάρκεια της COP30 ότι η ζήτηση για αυτά τα καύσιμα είναι πιθανό να αυξηθεί έως το 2050, ανατρέποντας τις προσδοκίες για ταχεία μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Η απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών, της μεγαλύτερης οικονομίας και ιστορικού ρυπαντή, ενθάρρυνε τις χώρες με συμφέροντα στα ορυκτά καύσιμα να αντισταθούν σε πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις.

Η Κίνα, αν και ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ απουσίαζε, έπαιξε σημαντικό παρασκηνιακό ρόλο, προβάλλοντας την ετοιμότητά της να προσφέρει την τεχνολογία καθαρής ενέργειας που απαιτείται για τη μείωση των εκπομπών.

Ο αντίκτυπος στην επιστήμη του κλίματος και οι διαμαρτυρίες

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι η σύνοδος υπονόμευσε την παγκόσμια συναίνεση γύρω από την επιστήμη του κλίματος. Η τελική συμφωνία δεν αναγνωρίζει πλέον τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) ως την «καλύτερη διαθέσιμη επιστήμη» για την καθοδήγηση της πολιτικής.

Αντ’ αυτού, σημειώνει τη σημασία των εκθέσεων της IPCC μαζί με «εκείνες που παράγονται σε αναπτυσσόμενες χώρες και σχετικές εκθέσεις από περιφερειακές ομάδες και ιδρύματα». Αυτή η αλλαγή, σε συνδυασμό με την παράκαμψη των ορυκτών καυσίμων, αγνόησε τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων.

Παράλληλα, οι διαμαρτυρίες ιθαγενών πληθυσμών και ακτιβιστών, οι οποίοι ένιωθαν ότι δεν ακούγονταν, κορυφώθηκαν με συγκρούσεις έξω από τον χώρο της συνόδου. Παρότι ανακοινώθηκαν περίπου 9,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για τα δάση, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 7 δισεκατομμυρίων για το τροπικό ταμείο της Βραζιλίας, οι διαπραγματευτές εγκατέλειψαν τις προσπάθειες για έναν οδικό χάρτη για την επίτευξη του στόχου μηδενικής αποψίλωσης έως το 2030.

Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα

Η κατάληξη της COP30 άφησε μια πικρή γεύση σε πολλούς συμμετέχοντες, καθώς η έλλειψη συμφωνημένων σχεδίων εφαρμογής ήταν εμφανής, παρά τις αρχικές υποσχέσεις της Βραζιλίας για μια «Σύνοδο της Αλήθειας». Οι ανησυχίες για μια διαδικασία που επιτρέπει σε λίγους να ασκούν βέτο σε συλλογικές συμφωνίες εντάθηκαν, προκαλώντας εκκλήσεις για μεταρρύθμιση.

Η διεθνής κοινότητα καλείται τώρα να αναλογιστεί πώς θα προχωρήσει, καθώς η ανάγκη για παγκόσμια ενότητα και αποφασιστική δράση παραμένει επιτακτική, εν μέσω αυξανόμενων κλιματικών προκλήσεων και της συνεχιζόμενης εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.