Οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν την Τετάρτη, 19 Νοεμβρίου 2025, να καθυστερήσουν και να περικόψουν τον εμβληματικό νόμο του μπλοκ κατά της αποψίλωσης. Αυτή η κίνηση, που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της κλιματικής διάσκεψης COP30 στο Μπελέμ της Βραζιλίας, αναμένεται να προκαλέσει σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ενισχύει τους ισχυρισμούς περί υπαναχώρησης της ΕΕ από τις πράσινες φιλοδοξίες της.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς αποφάσεων που υποδηλώνουν μια μετατόπιση στην περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς το μπλοκ προσπαθεί να ισορροπήσει τις φιλοδοξίες του για το κλίμα με τις ανησυχίες για τον διοικητικό φόρτο των επιχειρήσεων.
Η απόφαση των κρατών μελών, η οποία συμπίπτει με την κρίσιμη κλιματική διάσκεψη COP30, προσθέτει «καύσιμο» στους ισχυρισμούς ότι η ΕΕ υποχωρεί από τις πράσινες δεσμεύσεις της, μετά και την πρόσφατη ψηφοφορία για την αποδυνάμωση του κλιματικού στόχου του μπλοκ για το 2040.
Η απόφαση για την αποψίλωση και οι επιπτώσεις της
Ο νόμος κατά της αποψίλωσης σχεδιάστηκε για να παρακολουθεί την προέλευση προϊόντων όπως ο καφές, η σόγια και το βοδινό κρέας, τα οποία συχνά παράγονται σε αποψιλωμένες εκτάσεις. Στόχος του ήταν η προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, τα οποία φιλοξενούν πάνω από το μισό των χερσαίων ειδών του κόσμου και διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής ως φυσικοί απορροφητές διοξειδίου του άνθρακα.
Ωστόσο, ορισμένες επιχειρήσεις διαμαρτύρονται εδώ και καιρό ότι ο νόμος είναι υπερβολικά επαχθής για να εφαρμοστεί στην τρέχουσα μορφή του.
Η θέση των χωρών της ΕΕ, η οποία θα πρέπει τώρα να διαπραγματευτεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, περιλαμβάνει καθυστέρηση ενός έτους για τους μεσαίους και μεγάλους φορείς, μεγαλύτερη καθυστέρηση για τους μικρούς φορείς και μια ρήτρα επανεξέτασης που επιτρέπει περαιτέρω ρυθμιστικές περικοπές εάν κριθεί απαραίτητο.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πρόταση της Επιτροπής τον Οκτώβριο του 2025, η οποία προέβλεπε την έναρξη ισχύος του νόμου στις 30 Δεκεμβρίου 2025 με απλουστευτικές τροποποιήσεις και μια περίοδο χάριτος έξι μηνών για τις εταιρείες που δυσκολεύονται να συμμορφωθούν.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αρχική πρόταση της Επιτροπής, διαβάστε το άρθρο Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά με τον νόμο κατά της αποψίλωσης, με αλλαγές για τις επιχειρήσεις. Πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ δήλωσαν ότι το κείμενο της Επιτροπής δεν προχωρούσε αρκετά στην ελάφρυνση του διοικητικού φόρτου.
Οι αντιδράσεις και η στάση της ΕΕ στην COP30
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ήδη σε δύσκολη θέση στην κλιματική διάσκεψη COP30 στο Μπελέμ, καθώς προσπαθεί να πείσει μεγάλους ρυπαντές να δεσμευτούν σε περισσότερη κλιματική δράση. Η υπαναχώρηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων από τις πράσινες πολιτικές και η διαφωνία τους σχετικά με τον ρυθμό της απανθρακοποίησης έχει εκθέσει το μπλοκ σε κατηγορίες υποκρισίας, μεταξύ άλλων από τη μεγάλη ρυπογόνο Κίνα.
Αυτή η κατάσταση ενισχύει την αίσθηση ότι η «κλιματική φούσκα της ΕΕ καταρρέει πριν την COP30», όπως φάνηκε και από τις υποχωρήσεις στους κλιματικούς στόχους του 2040.
Η εντολή του Συμβουλίου για την αποψίλωση αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα της υποχώρησης της ΕΕ από τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.
Περιέχει πολύ μεγαλύτερη ευελιξία από το κείμενο της Επιτροπής και ενσωματώνει προτάσεις που υποβλήθηκαν από τη Γερμανία, με τον Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς να έχει δεσμευτεί την προηγούμενη εβδομάδα να «εξαντλήσει όλες τις επιλογές» για να αποδυναμώσει τον νόμο και να τον καταστήσει «όσο το δυνατόν λιγότερο γραφειοκρατικό».
Για παράδειγμα, η υποχρέωση υποβολής δηλώσεων δέουσας επιμέλειας θα βαρύνει αποκλειστικά τους φορείς που διαθέτουν πρώτοι ένα προϊόν στην αγορά.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τις ΜΚΟ είναι η ουσιαστική αποδυνάμωση των κανόνων. Όπως δήλωσε ο Pierre-Jean Sol Brasier, ακτιβιστής της ΜΚΟ Fern, «αυτό ανοίγει την πόρτα για τους νομοθέτες της ΕΕ να ευνουχίσουν έναν κανονισμό που αντιπροσωπεύει την πιο σημαντική προσπάθεια της Ευρώπης να αντιμετωπίσει τον μεγαλύτερο παράγοντα αποψίλωσης: την εκκαθάριση γης για γεωργική παραγωγή».
Δύο διπλωμάτες της ΕΕ ανέφεραν ανώνυμα ότι το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Ισπανία δεν υποστήριξαν την εντολή, εκφράζοντας ανησυχία για την ώθηση προς περαιτέρω απλούστευση. Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Delara Burkhardt περιέγραψε τη συμφωνία του Συμβουλίου ως «σχέδιο υπονόμευσης του EUDR» και προειδοποίησε ότι η ρήτρα επανεξέτασης θα προκαλέσει «μέγιστη αβεβαιότητα στην αγορά και ένα πυροτέχνημα προτάσεων απορρύθμισης μέσα σε λίγους μήνες», χαρακτηρίζοντάς το «θάνατο του EUDR από την πίσω πόρτα».
Η επόμενη μέρα και οι διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο
Το Συμβούλιο είναι πλέον έτοιμο να διαπραγματευτεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο αναμένεται να ψηφίσει για τη δική του θέση την επόμενη εβδομάδα. Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με την πίεση που δέχεται η ΕΕ στην COP30 για τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM), όπως αναφέρεται στο άρθρο Η ΕΕ αγωνίζεται να υπερασπιστεί τον φόρο άνθρακα εν μέσω εμπορικών εντάσεων στην COP30, υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει το μπλοκ.
Η τελική μορφή του νόμου θα εξαρτηθεί από την έκβαση αυτών των διαπραγματεύσεων, με τις ΜΚΟ να φοβούνται ότι η αρχική φιλοδοξία του νόμου κινδυνεύει να χαθεί εντελώς, κάτι που θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα στην αξιοπιστία της ΕΕ ως παγκόσμιου ηγέτη στην κλιματική δράση.
