Η παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπη με τον εφιάλτη της έλλειψης μικροτσίπ, μια κατάσταση που απειλεί να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στις γραμμές παραγωγής και να επαναλάβει το χαοτικό σκηνικό της πανδημίας. Στο επίκεντρο της νέας αυτής κρίσης βρίσκεται η ολλανδική εταιρεία Nexperia, πάροχος κρίσιμων ημιαγωγών, η οποία έχει περιέλθει σε ένα σύνθετο δίκτυο γεωπολιτικών εντάσεων μεταξύ Ευρώπης, Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας.
Η κατάσχεση του ελέγχου της εταιρείας από την ολλανδική κυβέρνηση, σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στις εξαγωγές από τις ΗΠΑ και την Κίνα, έχει θέσει σε συναγερμό τις αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες φοβούνται για ένα άμεσο μπλακ άουτ στον εφοδιασμό.
Η Nexperia στο επίκεντρο γεωπολιτικής αντιπαράθεσης
Η Nexperia, ένας σημαντικός παίκτης στην αγορά των ημιαγωγών, λειτουργεί με βάση την Ολλανδία, αλλά ανήκει στον κινεζικό όμιλο Wingtech από το 2019. Αυτή η διπλή ταυτότητα την έχει καταστήσει πεδίο μάχης για συμφέροντα μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η ολλανδική κυβέρνηση προχώρησε σε μια αιφνιδιαστική κίνηση, επικαλούμενη έναν εθνικό νόμο του 1952, για να αναλάβει τον έλεγχο της εταιρείας.
Η απόφαση αυτή πάρθηκε εν μέσω ανησυχιών ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Nexperia, ο οποίος είναι και ιδρυτής της Wingtech, ενδέχεται να μεταφέρει κρίσιμη τεχνολογία και παραγωγικά στοιχεία εκτός της χώρας, θέτοντας σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια και την τεχνολογική της κυριαρχία.
Η παρέμβαση της Ολλανδίας ακολούθησε την επέκταση των αμερικανικών περιορισμών στις εξαγωγές, αρχικά στην Wingtech, και στη συνέχεια στη θυγατρική της, Nexperia. Ως απάντηση, μόλις τέσσερις ημέρες μετά την ολλανδική κατάσχεση, το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου επέβαλε επίσης περιορισμούς στις εξαγωγές στην Nexperia China, απαγορεύοντας την εξαγωγή εξαρτημάτων που κατασκευάζονται στην Κίνα.
Αυτή η αλυσίδα αντιδράσεων δημιούργησε ένα επικίνδυνο παζλ, με την Nexperia να βρίσκεται ουσιαστικά εγκλωβισμένη ανάμεσα σε αντίθετες πολιτικές.
Στις 9 Οκτωβρίου, η εταιρεία εξέδωσε μια οδηγία «ανωτέρας βίας» (force majeure) προς τους πελάτες της, ενημερώνοντάς τους για μια «απρόβλεπτη εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει τη διαθεσιμότητα ορισμένων προϊόντων». Αυτή η ανακοίνωση προκάλεσε άμεση αντίδραση στην αγορά, με τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τους προμηθευτές τους να ξεκινούν έναν αγώνα δρόμου για την εξασφάλιση οποιωνδήποτε διαθέσιμων τσιπ, θυμίζοντας έντονα τις «αγοραστικές φρενίτιδες» της πανδημίας.
Η απειλή για την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία
Τα μικροτσίπ της Nexperia, αν και δεν είναι τα πλέον προηγμένα, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αυτοκινητοβιομηχανία, ενσωματωμένα σε μια ευρεία γκάμα εξαρτημάτων, από τους αερόσακους έως τα συστήματα ψυχαγωγίας. Ένα συμβατικό αυτοκίνητο μπορεί να περιέχει έως και 500 τέτοια τσιπ, ενώ ένα ηλεκτρικό όχημα μπορεί να απαιτεί έως και 1.000.
Η πιθανή διακοπή του εφοδιασμού απειλεί να φέρει ξανά σε στασιμότητα τις γραμμές παραγωγής, όπως συνέβη το 2022, όταν οι ελλείψεις μικροτσίπ οδήγησαν σε τεράστιες οικονομικές απώλειες και καθυστερήσεις στην παράδοση οχημάτων.
Παρά την πικρή εμπειρία του παρελθόντος, οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν κάνει ελάχιστα για να ενισχύσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους έναντι παρόμοιων γεωπολιτικών κλυδωνισμών. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της αυτοκινητοβιομηχανίας, ο οποίος ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του λόγω της ευαισθησίας του θέματος, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «θα δούμε διακοπές και επιβραδύνσεις στην παραγωγή σύντομα παγκοσμίως, επειδή πολλοί προμηθευτές δεν έχουν επαρκή αποθέματα τσιπ».
Πρόσθεσε δε πως «ο αυτοκινητιστικός τομέας βρίσκεται στην καρδιά της καταιγίδας».
Προτεινόμενο Κινέζος υπουργός Εμπορίου στις Βρυξέλλες για τις κρίσιμες πρώτες ύλες
Η γερμανική Volkswagen, αν και δεν είναι άμεσος πελάτης της Nexperia, έχει ήδη προειδοποιήσει τους εργαζομένους της για επικείμενες πιθανές διακοπές παραγωγής, σύμφωνα με δημοσίευμα της Bild. Εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε ότι «ορισμένα εξαρτήματα της Nexperia χρησιμοποιούνται στα εξαρτήματα των οχημάτων μας, τα οποία μας προμηθεύονται από τους άμεσους προμηθευτές μας.
Προς το παρόν, η παραγωγή μας δεν έχει επηρεαστεί. Ωστόσο, δεδομένων των εξελισσόμενων συνθηκών, βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην παραγωγή δεν μπορούν να αποκλειστούν».
Ευρωπαϊκή απάντηση και οι προκλήσεις της αυτονομίας
Η κρίση της Nexperia έχει επαναφέρει στο πολιτικό προσκήνιο την επικίνδυνη εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις εξωτερικές πηγές για την προμήθεια μικροτσίπ. Οι Βρυξέλλες έχουν θέσει το ζήτημα στην κορυφή της ατζέντας τους, καθώς οι επιπτώσεις εκτείνονται πέρα από την αυτοκινητοβιομηχανία, επηρεάζοντας την ενεργειακή μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τομείς όπου τα τσιπ είναι πανταχού παρόντα.
Η επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Paula Pinho, τόνισε τη Δευτέρα τη «μεγάλη σημασία» του ζητήματος των τσιπ για πολλές πτυχές της ευρωπαϊκής πολιτικής. Την ίδια ημέρα, ο Επίτροπος Βιομηχανίας, Stéphane Séjourné, συζήτησε το θέμα με ηγέτες του κλάδου για να «ακούσει από τις εταιρείες αν υπάρχουν ελλείψεις».
Αυτές οι συζητήσεις τροφοδότησαν μια τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ, Maroš Šefčovič, και του Κινέζου ομολόγου του, Wang Wentao, την Τρίτη, ενώ αναμένεται και επίσκεψη Κινέζων αξιωματούχων στην ΕΕ για περαιτέρω διαβουλεύσεις.
Ο όμιλος πίεσης των αυτοκινητοβιομηχανιών της Ευρώπης, η ACEA, εξέφρασε την «βαθιά ανησυχία του για πιθανές σημαντικές διαταραχές» στην παραγωγή, εάν δεν βρεθεί άμεση λύση στην διακοπή της προμήθειας των τσιπ της Nexperia. Αν και η ομάδα υποστηρίζει ότι τα τσιπ θα μπορούσαν να προμηθευτούν από αλλού, η αλλαγή προμηθευτών θα απαιτούσε πολύ περισσότερο χρόνο από όσο θα διαρκούσαν τα τρέχοντα αποθέματα της Nexperia.
Επιπλέον, η κινεζική «σύσφιξη» των εξαγωγών τσιπ, σε συνδυασμό με τον έλεγχο των σπάνιων γαιών – ενός εξίσου σημαντικού συστατικού για τα οχήματα – εντείνει περαιτέρω τις ανησυχίες.
Ο δρόμος προς τον δεύτερο «Νόμο για τα Τσιπ»
Μετά την κρίση του 2022, η ΕΕ θέσπισε τον αρχικό «Νόμο για τα Τσιπ» με στόχο να μετριάσει την εξάρτηση του κλάδου από άλλες περιοχές και να ενισχύσει το μερίδιο αγοράς της στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας των μικροτσίπ στο 20% έως το 2030, περίπου διπλασιάζοντας το σημερινό της.
Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, φαίνεται ότι ελάχιστα έχουν αλλάξει, καθώς η Ευρώπη απέχει πολύ από την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου.
Ως απάντηση στην επανεμφάνιση αυτών των προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι σχεδιάζει να εισαγάγει έναν δεύτερο «Νόμο για τα Τσιπ» το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, μετά από μια προγραμματισμένη αναθεώρηση που αναμένεται έως τον Σεπτέμβριο του 2026.
Τόσο οι νομοθέτες όσο και τα κράτη μέλη της ΕΕ επιθυμούν διακαώς μια νέα νομοθετική παρέμβαση.
Ο Herman Quarles van Ufford, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, σχολίασε σε μια ανάρτηση ιστολογίου ότι «ο Ευρωπαϊκός Νόμος για τα Τσιπ 2.0 βρίσκεται στα σκαριά. Όμως η υπόθεση Nexperia δείχνει ότι ο χρόνος είναι λίγος».
Η επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αυτονομίας στην παραγωγή ημιαγωγών καθίσταται πλέον πιο εμφανής από ποτέ, καθώς η περιοχή αναζητά τρόπους να θωρακιστεί έναντι μελλοντικών διαταραχών στην παγκόσμια αγορά.
