Αφγανιστάν-Πακιστάν: Γιατί αναζωπυρώνονται οι εντάσεις μετά τις αεροπορικές επιδρομές

Οι εντάσεις μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν αναζωπυρώθηκαν την Τρίτη, 25 Νοεμβρίου 2025, καθώς οι Ταλιμπάν κατηγόρησαν τις πακιστανικές δυνάμεις για αεροπορικές επιδρομές στο ανατολικό Αφγανιστάν. Οι επιθέσεις αυτές φέρεται να προκάλεσαν τον θάνατο εννέα παιδιών και μίας γυναίκας, ενώ τραυματίστηκαν τέσσερα ακόμη άτομα, εντείνοντας την ήδη εύθραυστη κατάσταση στην περιοχή.

Αυτή η νέα κλιμάκωση έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς πρόσφατων επιθέσεων στο Πακιστάν, για τις οποίες η Ισλαμαμπάντ υποστηρίζει ότι οι μαχητές προέρχονται από το Αφγανιστάν. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα τεταμένη από την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν στην Καμπούλ το 2021, γεγονός που αναζωπύρωσε παλαιότερες διαφωνίες και συνοριακά ζητήματα μεταξύ των δύο χωρών.

Η αναζωπύρωση των συγκρούσεων και οι κατηγορίες

Οι Ταλιμπάν κατηγόρησαν τις πακιστανικές δυνάμεις για αεροπορικές επιδρομές στο ανατολικό Αφγανιστάν, οι οποίες φέρεται να προκάλεσαν τον θάνατο εννέα παιδιών και μίας γυναίκας, καθώς και τον τραυματισμό τεσσάρων άλλων, όπως μεταδίδει το Reuters. Δεν υπήρξε άμεσο σχόλιο από την Ισλαμαμπάντ σχετικά με το περιστατικό.

Αυτός ο βομβαρδισμός ακολούθησε μια σειρά πρόσφατων επιθέσεων στο Πακιστάν, για τις οποίες η Ισλαμαμπάντ ισχυρίζεται ότι οι μαχητές προέρχονται από το Αφγανιστάν. Πρόσφατα, τουλάχιστον εννέα παιδιά και μία γυναίκα σκοτώθηκαν μετά από βομβαρδισμό πακιστανικών δυνάμεων σε σπίτι στην επαρχία Χοστ του Αφγανιστάν.

Τον περασμένο μήνα, δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν σε αεροπορικές επιδρομές και χερσαίες μάχες μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών της Νότιας Ασίας, στην πιο θανατηφόρα αντιπαράθεση τους από τότε που οι Αφγανοί Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία στην Καμπούλ το 2021.

Οι σχέσεις μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν βρίσκονται σε νέα ένταση, αναδεικνύοντας τις σημαντικές διαφορές στην στρατιωτική ισχύ των δύο πλευρών.

Το ιστορικό των επιθέσεων και η απάντηση του Πακιστάν

Ένας βομβιστής αυτοκτονίας σκότωσε 12 άτομα στην Ισλαμαμπάντ αυτόν τον μήνα, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που στοχοποιήθηκαν άμαχοι στην πακιστανική πρωτεύουσα εδώ και μια δεκαετία. Μία ημέρα νωρίτερα, ένας άλλος βομβιστής έριξε ένα όχημα γεμάτο εκρηκτικά στην κύρια πύλη στρατιωτικής σχολής στην περιοχή Νότιο Ουαζιριστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν, σκοτώνοντας τρεις ανθρώπους.

Το Πακιστάν ανέπτυξε στρατιωτικές δυνάμεις για την προστασία της ομάδας κρίκετ της Σρι Λάνκα μετά από βομβιστική επίθεση στην Ισλαμαμπάντ. Ο υπουργός Εσωτερικών του Πακιστάν, Μοχσίν Νακβί, δήλωσε ότι οι δύο βομβιστές-καμικάζι ήταν Αφγανοί.

Τη Δευτέρα, τρεις βομβιστές αυτοκτονίας στόχευσαν τα κεντρικά γραφεία παραστρατιωτικής δύναμης στην πόλη Πεσαβάρ, σκοτώνοντας τρία μέλη του προσωπικού και τραυματίζοντας τουλάχιστον πέντε. Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν αρνείται την παρουσία Πακιστανών μαχητών στην επικράτειά της και δηλώνει ότι δεν επιτρέπει τη χρήση του αφγανικού εδάφους εναντίον άλλων χωρών.

Ωστόσο, η Ισλαμαμπάντ υποστηρίζει ότι η υπομονή της εξαντλήθηκε μετά από την έξαρση των επιθέσεων από μαχητές στο Πακιστάν, η οποία ακολούθησε την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν το 2021.

Το Πακιστάν πραγματοποίησε αεροπορική επιδρομή στην αφγανική πρωτεύουσα Καμπούλ τον Οκτώβριο, η οποία στόχευσε τον επικεφαλής της πακιστανικής μαχητικής ομάδας Ταλιμπάν, σύμφωνα με Πακιστανούς αξιωματούχους ασφαλείας, αν και δεν είναι σαφές αν επέζησε.

Σε απάντηση, αργά στις 11 Οκτωβρίου, οι δυνάμεις των Ταλιμπάν επιτέθηκαν σε πακιστανικά στρατιωτικά φυλάκια κατά μήκος των 2.600 χιλιομέτρων των συνόρων, με τις πακιστανικές δυνάμεις να ανταποδίδουν αργότερα. Το Πακιστάν δήλωσε ότι 23 στρατιώτες του σκοτώθηκαν, ενώ οι Ταλιμπάν ανέφεραν εννέα νεκρούς δικούς τους, αν και και οι δύο πλευρές ισχυρίστηκαν ότι προκάλεσαν πολύ μεγαλύτερες ζημιές στον αντίπαλο.

Πολιτικοί αναλυτές και ειδικοί σε θέματα ασφάλειας εκφράζουν την ανησυχία τους για την αδυναμία των δύο πλευρών να καταλήξουν σε μια βιώσιμη συμφωνία, παρά τις προσπάθειες για εκεχειρία. Η απουσία γραπτής δέσμευσης από την Καμπούλ για την αντιμετώπιση των μαχητών που αναζητά η Ισλαμαμπάντ, θεωρείται κρίσιμο εμπόδιο για την αποκλιμάκωση των εντάσεων.

Οι δύο πλευρές υπέγραψαν εκεχειρία στην Ντόχα τον Οκτώβριο, αλλά οι διαπραγματεύσεις έληξαν χωρίς μακροπρόθεσμη συμφωνία, καθώς η Καμπούλ δεν παρείχε γραπτή δέσμευση για την ανάληψη δράσης κατά των μαχητών που αναζητά η Ισλαμαμπάντ. Οι Αφγανοί Ταλιμπάν δηλώνουν ότι δεν μπορούν να αναμένεται να εγγυηθούν την ασφάλεια στο Πακιστάν.

Η άνοδος της Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP) και οι κατηγορίες για ξένη υποστήριξη

Το 2007, διάφορες τζιχαντιστικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν στο βορειοδυτικό Πακιστάν από την εθνοτική ομάδα των Παστούν σχημάτισαν την Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), κοινώς γνωστή ως Πακιστανοί Ταλιμπάν. Η ομάδα αυτή διαμορφώθηκε βάσει των Αφγανών Ταλιμπάν, μιας εθνοτικής οργάνωσης Παστούν που τη δεκαετία του 199α κατέκτησε το Αφγανιστάν πριν ανατραπεί από μια εισβολή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ το 2001.

Ωστόσο, η TTP ήταν πιο ριζοσπαστική, αντλώντας την ιδεολογία της από την Αλ Κάιντα.

Τα επόμενα χρόνια, η TTP επιτέθηκε σε αγορές, τζαμιά, αεροδρόμια, στρατιωτικές βάσεις και αστυνομικά τμήματα, και απέκτησε επίσης εδάφη – κυρίως κατά μήκος των συνόρων με το Αφγανιστάν, αλλά και βαθιά μέσα στο Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένης της κοιλάδας Σουάτ, όπου αργότερα πυροβόλησαν τη μαθήτρια Μαλάλα Γιουσαφζάι.

Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η TTP πολέμησε επίσης στο πλευρό των Αφγανών Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και φιλοξένησε Αφγανούς μαχητές στο Πακιστάν, δημιουργώντας έναν στενό δεσμό. Τα τελευταία χρόνια, οι επιθέσεις της TTP έχουν επικεντρωθεί στις δυνάμεις ασφαλείας στο Πακιστάν.

Η Ισλαμαμπάντ υποστηρίζει ότι η ηγεσία της TTP και πολλοί από τους μαχητές της εδρεύουν στο Αφγανιστάν. Το Πακιστάν ισχυρίζεται επίσης ότι οι αντάρτες του Μπαλουχιστάν, ένα κοσμικό ένοπλο κίνημα που επιδιώκει την ανεξαρτησία της δυτικής επαρχίας του Μπαλουχιστάν, χρησιμοποιούν επίσης το Αφγανιστάν ως ασφαλές καταφύγιο.

Η Ισλαμαμπάντ κατηγορεί την Ινδία, τον μακροχρόνιο αντίπαλό της, ότι συνεργάζεται με το Αφγανιστάν για να υποστηρίξει την TTP και τους μαχητές του Μπαλουχιστάν εναντίον του Πακιστάν. Η Νέα Δελχί αρνείται τον ισχυρισμό, ενώ η Ινδία ενισχύει την παροχή βοήθειας προς το Αφγανιστάν μετά τον σεισμό.

Το σύνθετο γεωπολιτικό τοπίο και οι προκλήσεις

Το Πακιστάν καλωσόρισε την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021, με τον τότε πρωθυπουργό Ίμραν Χαν να δηλώνει ότι οι Αφγανοί είχαν «σπάσει τα δεσμά της σκλαβιάς». Ωστόσο, η Ισλαμαμπάντ διαπίστωσε σύντομα ότι οι συμμαχίες των Ταλιμπάν ήταν αλλού.

Η πολυπλοκότητα των σχέσεων και η αλληλεπίδραση μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων καθιστούν την επίλυση των εντάσεων εξαιρετικά δύσκολη, με τις συνέπειες να βαραίνουν κυρίως τους αμάχους και την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής.