Σύμφωνα με το Reuters, ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας κάλεσε το Ιράν να βελτιώσει σοβαρά τη συνεργασία με τους επιθεωρητές του ΟΗΕ, προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω ένταση με τις δυτικές χώρες. Ραφαέλ Γκρόσι είπε στο Financial Times ότι οι επιθεωρήσεις μέσα στη χώρα ήταν περιορισμένες και ότι η έλλειψη πρόσβασης σε κρίσιμες εγκαταστάσεις αυξάνει τους κινδύνους για την επίβλεψη του υλικού.
Απαίτηση για πιο πλήρη πρόσβαση
Κατά τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Financial Times, ο επικεφαλής της IAEA τόνισε πως οι επιθεωρητές πρέπει να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε εγκαταστάσεις όπου φυλάσσονται πυρηνικά υλικά. Η υπηρεσία, όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ, έχει πραγματοποιήσει περίπου δώδεκα επιθεωρήσεις στην επικράτεια του Ιράν από τον Ιούνιο, αλλά συνεχίζει να μην λαμβάνει πλήρη συνεργασία.
Ο Γκρόσι προειδοποίησε ότι χωρίς επαρκή πρόσβαση η IAEA θα δυσκολευτεί να διατηρήσει ορατότητα του υλικού, ενώ υπενθύμισε την υποχρέωση των κρατών μελών να συμμορφώνονται με τις διατάξεις της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων. Διεθνείς προδιαγραφές για επιθεωρήσεις καθορίζουν την ανάγκη διαφάνειας όταν υπάρχουν αμφιβολίες για πυρηνικές δραστηριότητες.
Τεχνικά ευρήματα και περιορισμοί
Το ρεπορτάζ του Financial Times αναφέρει ότι η IAEA δεν έχει λάβει πρόσβαση σε εγκαταστάσεις όπως Φορντό, Νατζάντ και Ισφαχάν, οι οποίες, σύμφωνα με το κείμενο, είχαν βομβαρδιστεί από τις ΗΠΑ. Η αποτυχία εισόδου σε αυτά τα σημεία περιορίζει την ικανότητα της υπηρεσίας να επαληθεύσει κατάσταση εξοπλισμού και υλικών.
Τον Οκτώβριο, η IAEA εντόπισε κίνηση κοντά σε αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου, αλλά σύμφωνα με την υπηρεσία αυτό δεν υποδηλώνει απαραίτητα δραστηριότητα εμπλουτισμού. Το εύρημα καταγράφηκε ως στοιχείο που απαιτεί περαιτέρω διευκρινίσεις και, όπως αναφέρει το Financial Times, η IAEA ζήτησε επαφές για να συλλέξει επιπλέον πληροφορίες.
Απαντήσεις από την ιρανική πλευρά
Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Esmaeil Baghaei, αντέδρασε λέγοντας ότι ο Ραφαέλ Γκρόσι γνωρίζει την ειρηνική φύση του προγράμματος και ότι δεν πρέπει να εκφράζει αβάσιμες κρίσεις. Η δήλωση αυτή, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, αποτελεί την επίσημη θέση της Τεχεράνης απέναντι σε όσα μετέφερε η IAEA.
Ιρανικές αρχές επίσης απέδωσαν στην IAEA ευθύνη για την παροχή επιχειρημάτων που, κατά την άποψή τους, χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν επιθέσεις εναντίον εγκαταστάσεων. Συγκεκριμένα, αναφέρουν ότι μετά από σχετική απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της IAEA ξεκίνησαν βομβαρδισμοί, όπως αναφέρουν οι ιρανικές δηλώσεις.
Προβλήματα εποπτείας σε καιρό εντάσεων
Ο Γκρόσι περιέγραψε τις σχέσεις με το Ιράν ως ανώμαλη αλληλεπίδραση και υπογράμμισε την προσπάθεια της IAEA να προσεγγίσει το θέμα με κατανόηση, παρά τις προκλήσεις στο πεδίο. Η θέση του ήταν ότι η υπηρεσία δεν μπορεί να αποδεχθεί διαφορετικούς κανόνες λόγω συγκρούσεων και ότι αυτό θα οδηγήσει σε απώλεια ευκρίνειας για τα υλικά.
Η IAEA, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, θα συνεχίσει τις προσπάθειες για επιτόπιες επαληθεύσεις, αλλά προειδοποίησε πως χωρίς βελτιωμένη συνεργασία ενδέχεται να χρειαστεί να αναφερθεί ότι έχει χαθεί η ορατότητα σε κρίσιμο υλικό.
