Η σύνοδος COP30 άνοιξε στη Μπέλεμ της Βραζιλίας με πάνω από 190 χώρες να καταφθάνουν για δύο εβδομάδες συνομιλιών, ενώ το τελικό περιεχόμενο των συζητήσεων παραμένει αδιευκρίνιστο και υπό διαπραγμάτευση, με έντονες διαφορές πάνω σε στόχους και χρηματοδοτήσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, εκπρόσωποι και οργανώσεις θα επιχειρήσουν να προωθήσουν συγκεκριμένα μέτρα για μείωση εκπομπών ενώ οι διαφωνίες συνεχίζονται, με την κλιματική ατζέντα να παραμένει στο επίκεντρο των επαφών.
Απροσδιόριστη ατζέντα
Οι αντιπαραθέσεις για το τι θα περιλαμβάνει η επίσημη ατζέντα κρατούν μήνες, και η πρώτη πρακτική μάχη θα δοθεί στη διαδικασία της ψήφισης της ατζέντας, όπου οι αντιπροσωπείες συζητούν σημεία προτεραιότητας και χρονικά πλαίσια. Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, οι διαπραγματεύσεις αυτές ήταν έντονες πριν από την έναρξη, ενώ ο πρόεδρος της COP30 τόνισε ότι προτιμά λύσεις που δεν απαιτούν υποχρεωτικές αποφάσεις της διάσκεψης.
Η πρώτη πρακτική κίνηση θα είναι η ψηφοφορία για το πρόγραμμα των επόμενων ημερών, σε μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται από μήνες διαβουλεύσεων και μικρές παραχωρήσεις ανάμεσα σε ομάδες χωρών, ενώ πάνω από 106 κυβερνήσεις είχαν ήδη καταθέσει ενημερωμένα σχέδια μέχρι το πρωί έναρξης.
Στο μεταξύ, αναμένεται ότι επιπλέον χώρες θα ανακοινώσουν νέα σχέδια μέσα στην εβδομάδα, περιλαμβανομένων πιθανόν της Νότιας Κορέας και Ινδίας που θεωρούνται υποψήφιες για πρόσθετες δεσμεύσεις.
Κύρια αμφισβητούμενα θέματα
Στο επίκεντρο παραμένει η υπόσχεση του 2023 για σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά υπάρχει έντονο ερώτημα αν φέτος θα επιδιωχθεί μια τελική παγκόσμια συμφωνία, καθώς το διεθνές πολιτικό περιβάλλον είναι τεταμένο και πολλές αποφάσεις απαιτούν ευρεία συναίνεση.
Πηγές επισημαίνουν τις διαφορές σε θέματα χρηματοδότησης της μετάβασης και δεσμεύσεων χωρών, ενώ ορισμένες πρωτοβουλίες προτείνουν βήματα που δεν χρειάζονται πλήρη συναίνεση.
Τα αγροτικά αέρια του θερμοκηπίου μπαίνουν φέτος πιο εμφανώς στην ατζέντα, καθώς αντιπροσωπείες ζητούν τεχνολογικές λύσεις που δεν θα θίγουν την επισιτιστική ασφάλεια, και αναπτύσσεται κίνηση για βελτιωμένες γεωργικές πρακτικές στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι εκπρόσωποι αναζητούν τρόπους για να αυξηθεί η πρόσβαση σε τεχνολογίες που μειώνουν τις εκπομπές χωρίς να απειλούν εισοδήματα και τοπικές παραγωγές, ενώ προβλέπεται ανταλλαγή εμπειριών και πιλοτικών σχεδίων.
Η χρηματοδότηση προσαρμογής και η μεταρρύθμιση των αναπτυξιακών τραπεζών αποτελούν επίσης προτεραιότητα, με στόχο περισσότερα κεφάλαια προς υποδομές προσαρμογής και κλιματική ανθεκτικότητα, καθώς και μεγαλύτερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Σε αυτό το πεδίο οι συνομιλίες αφορούν στόχους προσαρμογής και επενδυτικά ρεύματα, ενώ παραμένει ανοικτό το πώς θα κατευθυνθούν πόροι για τις ευάλωτες περιοχές.
Διεθνείς ρόλοι και πιέσεις
Η αύξηση του ρόλου της Κίνας στην παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση συζητείται εκτενώς, καθώς η παρουσία της χαρακτηρίζεται από φθηνές πράσινες τεχνολογίες που επηρεάζουν τα κόστη της μετάβασης, ενώ οι σφοδρές διεθνείς εντάσεις επηρεάζουν τις ισορροπίες. Ο πρόεδρος της COP30 επισήμανε την άνοδο της Κίνας ως σημαντικό στοιχείο στην εξέλιξη των συζητήσεων, αναγνωρίζοντας την επιρροή της στις λύσεις που προτείνει.
Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται υπό πίεση, με την αναφορά στην πρόθεση των ΗΠΑ για αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού τον Ιανουάριο να προσδίδει επιπλέον πολιτική αβεβαιότητα και την Ευρωπαϊκή Ένωση να προσπαθεί να συνδυάσει ασφάλεια ενέργειας με υψηλότερους στόχους.
Σε αυτό το πλαίσιο ζητήματα όπως η ενεργειακή ασφάλεια και το κόστος της μετάβασης αναδεικνύονται ως βασικά εμπόδια στις συνομιλίες.
Ιθαγενείς και φωνή της επιστήμης
Ιθαγενείς αντιπροσωπείες έφτασαν στο Μπέλεμ μετά από ταξίδι περίπου 3.000 χιλιομέτρων από τις Άνδεις και ζητούν μεγαλύτερη συμμετοχή στις αποφάσεις για τη διαχείριση των εδαφών τους, καταγγέλλοντας παράλληλα εξορύξεις και διαρροές που πλήττουν τις κοινότητές τους.
Ο Pablo Inuma Flores, ηγέτης από το Περού, επισήμανε προβλήματα που σχετίζονται με πετρελαιοκηλίδες και παράνομη εξόρυξη κατά μήκος των ποταμών, φέρνοντας στο προσκήνιο το θέμα της προστασίας των εδαφικών δικαιωμάτων.
Επιστημονικοί φορείς από πολλά πανεπιστήμια και ιδρύματα προειδοποίησαν παράλληλα για την επιτάχυνση της τήξης του πάγου και άλλων παγωμένων οικοσυστημάτων, υπογραμμίζοντας ότι η κριόσφαιρα» αντιμετωπίζει ταχείς μεταβολές, και προειδοποιούν πως γεωπολιτικές εντάσεις δεν πρέπει να επισκιάσουν τις συζητήσεις.
Παρά τις πιέσεις, στη σύνοδο θα τεθούν θέματα επειγουσών επιστημονικών ευρημάτων και ανάγκης άμεσης δράσης για προστασία οικοσυστημάτων.
