Νωρίς τη Δευτέρα μία ισχυρή δόνηση έπληξε την περιοχή γύρω από την πόλη Μαζάρ-ε Σαρίφ, με μέγεθος 6,3 Ρίχτερ, προκαλώντας τουλάχιστον επτά νεκρούς και περίπου 150 τραυματίες, όπως μετέδωσε το Reuters. Πριν λίγους μήνες ένας σεισμός στο τέλος Αυγούστου και ισχυρές μετασεισμικές δονήσεις είχαν επιφέρει πάνω από 2.200 νεκρούς σε άλλες περιοχές της χώρας.
Πού οφείλεται η συχνότητα των σεισμών
Το Αφγανιστάν βρίσκεται στο όριο της ευρασιατικής πλάκας, σε μία ζώνη όπου η Ινδική πλάκα κινείται προς βορρά και συχνά ωθείται κάτω από ή παρακάμπτει την ευρασιατική. Αυτή η σχέση μεταξύ πλακών δημιουργεί έντονη τεκτονική δραστηριότητα που παράγει σεισμούς μεγάλης έντασης.
Επιπλέον, στο νότιο τμήμα της χώρας ασκεί επιρροή η αραβική πλάκα, με αποτέλεσμα η περιοχή να κατατάσσεται ανάμεσα στις πλέον ενεργές τεκτονικά ζώνες του κόσμου. Έρευνες καταγράφουν τουλάχιστον 355 σεισμούς άνω των 5 βαθμών από το 1990, στοιχείο που δείχνει τη συχνότητα των ισχυρών δονήσεων.
Ποιες περιοχές είναι περισσότερο ευάλωτες
Πιο εκτεθειμένες θεωρούνται οι ανατολικές και βορειοανατολικές περιοχές, κοντά στα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν και το Πακιστάν, όπου συχνά καταγράφονται ισχυρές δονήσεις. Στις ζώνες αυτές η πυκνότητα του πληθυσμού και οι υποδομές αυξάνουν την πιθανότητα μεγάλων απωλειών.
Η πρωτεύουσα, όπου συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, έχει τον υψηλότερο ετήσιο εκτιμώμενο αντίκτυπο από σεισμούς, περίπου 17 εκατομμύρια δολάρια ζημιές κάθε χρόνο. Σε ορεινές περιοχές οι δονήσεις συχνά πυροδοτούν κατολισθήσεις, πολλαπλασιάζοντας τις καταστροφές και τις απώλειες ζωών.
Ιστορικό σημαντικών καταστροφών
Από το 1900 η χώρα έχει καταγράψει περίπου 100 καταστροφικούς σεισμούς που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές. Μεταξύ των πιο φονικών ήταν ο σεισμός του 2015 μεγέθους 7,5 Ρίχτερ, ο οποίος προκάλεσε εκατοντάδες θανάτους σε Αφγανιστάν, Πακιστάν και Ινδία.
Τα τελευταία χρόνια επίσης σημειώθηκαν πολύνεκρα επεισόδια: το 2022 σεισμός μεγέθους περίπου 6 κόστισε περίπου 1.000 ανθρώπινες ζωές, ενώ σε άλλο χρονικό διάστημα του 2023 πολλαπλές δονήσεις σε ένα μήνα προκάλεσαν επιπλέον 1.000 νεκρούς και την καταστροφή ολόκληρων χωριών.
Δεκαετίες νωρίτερα, το 1998, δύο σεισμοί σε διάστημα λίγων μηνών είχαν ως αποτέλεσμα χιλιάδες θύματα.
Μέτρα μείωσης κινδύνου
Μελέτες προτείνουν τον σχεδιασμό και την ανέγερση ανθεκτικών στην κίνηση κτιρίων ως βασική παρέμβαση, μαζί με την ενίσχυση υφιστάμενων κτιρίων ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος κατάρρευσης. Οι κατασκευές με αντισεισμικές προδιαγραφές μειώνουν σημαντικά τη θνησιμότητα σε ισχυρούς σεισμούς.
Παράλληλα οι ειδικοί επισημαίνουν την ανάγκη για συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και βελτιωμένη επιτήρηση, καθώς και για χαρτογράφηση ρηγμάτων με χρήση γεωχωρικών δεδομένων και τηλεπισκόπησης, ώστε να εντοπιστούν οι πλέον ευπαθείς περιοχές και να περιοριστεί η έκθεση του πληθυσμού.
Η συνδυασμένη εφαρμογή τεχνικών μέτρων κατασκευής, ενίσχυσης υποδομών και σύγχρονων συστημάτων παρακολούθησης αποτελεί τον πιο άμεσο τρόπο μείωσης της ανθρώπινης και υλικής ζημιάς από μελλοντικούς σεισμούς.
