Ερευνητές στη ζούγκλα του Αμαζονίου έχουν στήσει ένα πρωτοφανούς κλίμακας εργαλείο που στοχεύει να αποτυπώσει την αντίδραση του τροπικού δάσους σε μελλοντικές ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα, λίγες εβδομάδες πριν από τη διεξαγωγή της COP30 στη Βελέμ.
Το πρόγραμμα, γνωστό ως AmazonFACE, λειτουργεί κοντά στην πόλη Μανάους και αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα πειράματα κλιματικής επιστήμης που έχουν στήσει στον ισημερινό.
Το πεδίο του πειράματος
Στο σημείο της έρευνας έχουν εγκατασταθεί έξι κυκλικοί σχηματισμοί από μεταλλικούς πύργους που υψώνονται πάνω από τη φυλλωσιά του δάσους. Κάθε κύκλος περικλείει ομάδες από 50 έως 70 ώριμα δέντρα, προσφέροντας ένα σχετικά μεγάλο δείγμα για παρατήρηση της φυσικής δομής και λειτουργίας του οικοσυστήματος.
Μετά από αρχικές μετρήσεις αναφοράς, οι επιστήμονες θα εφαρμόσουν θεραπεία σε τρεις από τους κύκλους: η ατμόσφαιρα εντός αυτών των κυκλικών διαμερισμάτων θα εμπλουτιστεί με διοξείδιο του άνθρακα σε επίπεδα που αντιστοιχούν σε προβλέψεις δεκαετιών. Οι υπόλοιποι κύκλοι θα λειτουργήσουν ως έλεγχος, για να συγκριθούν οι φυσιολογικές αποκρίσεις.
Μηχανική και λειτουργία του AmazonFACE
Το ακρωνύμιο FACE προέρχεται από το Free-Air CO2 Enrichment, μια μέθοδο που έχει χρησιμοποιηθεί σε διάφορα κλίματα αλλά τώρα εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε τόσο μεγάλο, φυσικό τροπικό δάσος. Στόχος είναι να δημιουργηθούν μικροκλίματα όπου η συγκέντρωση CO2 θα αντανακλά τις προβλέψεις για το 2050 ή το 2060.
Κατά την τρέχουσα φάση των εργασιών, ένα δίκτυο αισθητήρων καταγράφει κάθε δέκα λεπτά κρίσιμες παραμέτρους της δομής και λειτουργίας του δάσους — από την απορρόφηση CO2 από τα φύλλα έως την απελευθέρωση οξυγόνου και υδρατμών μετά από βροχές ή ηλιοφάνεια.
Αυτές οι συνεχείς μετρήσεις επιτρέπουν στους επιστήμονες να χαρτογραφήσουν την ημερήσια διακύμανση των ανταποκρίσεων.
Επιστημονικοί στόχοι και χαρακτηριστικά
Μέσω αυτής της έρευνας αναζητούν απαντήσεις για το κατά πόσο το τροπικό δάσος μπορεί να προσαρμοστεί στη θέρμανση και στις μεταβολές της ατμοσφαιρικής σύνθεσης. Η ανθεκτικότητα ή η τρωτότητα των γιγάντιων δέντρων και της υπόλοιπης βλάστησης αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τις προβλέψεις παγκόσμιου κύκλου άνθρακα.
Προτεινόμενο Δύο φρούτα που αναγεννούν το κολλαγόνο στα γόνατα
Όπως έχουν σημειώσει συντονιστές της προσπάθειας, το AmazonFACE είναι μια πρωτοποριακή εφαρμογή της τεχνολογίας σε φυσικό, μεγάλο τροπικό οικοσύστημα — μια κλίμακα που υπερβαίνει προηγούμενα πειράματα σε εύκρατες ζώνες. Ο δάσος των τροπικών αποτελεί δοκιμασία για θεωρητικά μοντέλα που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να προβλέψουν το μέλλον του κλίματος.
Πολιτική διάσταση και διεθνής στήριξη
Το έργο υποστηρίζεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για το Αμαζόνιο (INPA) σε συνεργασία με την Universidade Estadual de Campinas, με οικονομική βοήθεια από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας και από φορείς του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτή η συνεργασία υπογραμμίζει την διεθνή σημασία του πειράματος για τη διαμόρφωση κλιματικής πολιτικής.
Η λειτουργία του AmazonFACE αναμένεται να τροφοδοτήσει τις συζητήσεις στη COP30 που θα λάβει χώρα στη Βελέμ, όπου οι υπεύθυνοι πολιτικής θα αντιμετωπίσουν την αβεβαιότητα σχετικά με την ικανότητα του Αμαζονίου να αντιμετωπίσει τις μελλοντικές μεταβολές της ατμόσφαιρας.
Τα αποτελέσματα μπορεί να προσφέρουν δεδομένα χρήσιμα για διαχείριση οικοσυστημάτων και στρατηγικές αντιστάθμισης του άνθρακα.
Παρατήρηση και επόμενα στάδια
Μετά το πέρας της φάσης αναφοράς, οι ερευνητές θα προχωρήσουν στη διαρκή έκθεση ορισμένων κύκλων σε αυξημένο CO2 και στην παρακολούθηση της δυναμικής του δάσους σε βάθος χρόνου. Οι μετρήσεις που καταγράφονται σε τακτά διαστήματα θα δώσουν εικόνα για μεταβολές στη βιολογία των δέντρων και στη λειτουργία του οικοσυστήματος.
Το πείραμα φιλοδοξεί να παραγάγει συστηματικά δεδομένα που θα βελτιώσουν τα μοντέλα κλιματικής επιστήμης και θα βοηθήσουν στην αξιολόγηση πολιτικών που θα τεθούν υπόψη στη διεθνή σύνοδο COP30. Η ερευνητική ομάδα επιμένει στη συστηματική καταγραφή ώστε τα συμπεράσματα να βασίζονται σε επαληθεύσιμες μετρήσεις.
Στο τέλος, το AmazonFACE λειτουργεί ως παράθυρο στο πιθανό κλιματικό μέλλον του Αμαζονίου: μια προσπάθεια να μεταφερθεί η ατμόσφαιρα του αύριο στο δάσος του σήμερα, ώστε επιστήμονες και διαχειριστές να έχουν πιο αξιόπιστα εργαλεία όταν αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θα τεθούν στην επόμενη διεθνή διάσκεψη.
