Υπουργική απόφαση: Αλλάζει ο τρόπος εκλογής καθηγητών στα ΑΕΙ για να κλείσουν τα «παράθυρα»

Το Υπουργείο Παιδείας προχωρά σε ριζικές αλλαγές στον τρόπο εκλογής των πανεπιστημιακών καθηγητών, με νέα υπουργική απόφαση που στοχεύει να κλείσει τα «παράθυρα» για προσλήψεις «ημετέρων» στα ελληνικά ΑΕΙ. Η απόφαση ορίζει αυστηρότερους κανόνες για τη σύσταση των εκλεκτορικών σωμάτων, τον προσδιορισμό των γνωστικών αντικειμένων και τις προθεσμίες, επιχειρώντας να διασφαλίσει τη διαφάνεια και το αδιάβλητο των διαδικασιών.

Αυτή η κίνηση έρχεται ως απάντηση σε πολυάριθμες περιπτώσεις λαθροχειρίας που έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν.

Αυτή η νέα πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς προσπάθειας να αντιμετωπιστούν χρόνιες παθογένειες στο σύστημα επιλογής πανεπιστημιακών, καθώς είναι η τέταρτη φορά από το 2014 που επιχειρούνται αλλαγές. Το φαινόμενο των «ημετέρων» και των φωτογραφικών προκηρύξεων έχει αποτελέσει πηγή έντονης κριτικής και έχει αποθαρρύνει πολλούς νέους επιστήμονες από το να διεκδικήσουν ακαδημαϊκές θέσεις, υπονομεύοντας την αξιοκρατία και την ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης.

Η ανάγκη για ουσιαστική αναμόρφωση του πλαισίου είναι επιτακτική, όπως υπογραμμίζεται και από την ίδρυση αυτόνομου υπουργείου Ανώτατης Εκπαίδευσης, Έρευνας και Καινοτομίας, το οποίο στοχεύει στην επίλυση χρόνιων παθογενειών.

Τα τρία «παράθυρα» που κλείνουν

Η υπουργική απόφαση του Υπουργείου Παιδείας εστιάζει στην εξάλειψη τριών βασικών «παραθύρων» που επέτρεπαν την επιλογή «ημετέρων» υποψηφίων στα ΑΕΙ. Το πρώτο αφορά τη «συνάφεια» του γνωστικού αντικειμένου των εκλεκτόρων με τη θέση, ένα σημείο που συχνά οδηγούσε σε ερμηνείες κατά το δοκούν.

Το δεύτερο είναι η διαδικασία της κλήρωσης του εκλεκτορικού σώματος, η οποία στο παρελθόν φέρεται να είχε χειραγωγηθεί. Τέλος, το τρίτο και εξίσου σημαντικό «παράθυρο» είναι ο τρόπος προσδιορισμού του γνωστικού αντικειμένου της θέσης, που επέτρεπε τις λεγόμενες «φωτογραφικές προκηρύξεις».

Πρόσφατα περιστατικά, όπως αυτό σε ιατρική σχολή ιστορικού ΑΕΙ όπου η εκλογή ακυρώθηκε από το υπουργείο Παιδείας λόγω «αριστοτεχνικού» ορισμού εκλεκτόρων, ή η περίπτωση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης όπου ακυρώθηκε από το υπουργείο Παιδείας μια εκλογή, αναδεικνύουν την ανάγκη για άμεση παρέμβαση.

Όπως ανέφερε στην «Κ» κυβερνητικό στέλεχος, «είναι πολλές οι περιπτώσεις λαθροχειρίας στα ελληνικά ΑΕΙ», γεγονός που υπογραμμίζει την κρισιμότητα των νέων ρυθμίσεων.

Οι βασικές αλλαγές της υπουργικής απόφασης

Η νέα υπουργική απόφαση φέρνει συγκεκριμένες και αναλυτικές αλλαγές για να διασφαλίσει το αδιάβλητο των διαδικασιών. Πρώτον, ορίζει με σαφήνεια τι θεωρείται «ίδιο» και τι «συναφές» γνωστικό αντικείμενο σε σχέση με την προκηρυχθείσα θέση, ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια για διασταλτικές ή συσταλτικές ερμηνείες.

Τα αντικείμενα του μητρώου γνωστικών αντικειμένων ομαδοποιούνται ανά επιστημονικό πεδίο και δεν μπορούν να έχουν πολύ στενό εύρος, αποτρέποντας έτσι τις «φωτογραφικές προκηρύξεις».

Δεύτερον, η σύσταση του εκλεκτορικού σώματος γίνεται πλέον με κεντρική ηλεκτρονική κλήρωση μέσω του ΕΔΥΤΕ και του συστήματος ΑΠΕΛΛΑ, διασφαλίζοντας την πλήρη αυτοματοποίηση και διαφάνεια. Το εκλεκτορικό σώμα παραμένει 11μελές, με πέντε πανεπιστημιακούς από το ίδιο ίδρυμα και έξι από τρίτο ίδρυμα (Ελλάδας ή εξωτερικού), όλοι στην ίδια ή ανώτερη βαθμίδα.

Κομβική αλλαγή είναι ο αποκλεισμός από το εκλεκτορικό σώμα των καθηγητών που έχουν διατελέσει επιβλέποντες των διδακτορικών διατριβών των υποψηφίων, αίροντας έτσι κάθε πιθανότητα προκατάληψης.

Τρίτον, η διαδικασία αξιολόγησης των υποψηφίων εμπλουτίζεται. Στην αρχή της συνεδρίασης, οι υποψήφιοι θα αναπτύσσουν προφορικά τις απόψεις τους (εν είδει διάλεξης) και θα απαντούν σε ερωτήσεις των μελών του εκλεκτορικού σώματος, προσθέτοντας ένα στοιχείο άμεσης αξιολόγησης και διαλόγου.

Επιτάχυνση διαδικασιών και διαφάνεια

Νομικοί κύκλοι και ακαδημαϊκοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η μείωση του χρόνου για την πλήρωση των θέσεων σε ένα έτος είναι κομβική, καθώς οι καθυστερήσεις, που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούσαν τα δύο χρόνια, δημιουργούσαν αβεβαιότητα στους υποψηφίους και προβλήματα στη λειτουργία των τμημάτων.

Η αυτοματοποιημένη κλήρωση μέσω του ΑΠΕΛΛΑ εκτιμάται ότι θα ενισχύσει σημαντικά την εμπιστοσύνη στο σύστημα, ενώ η ρητή θέσπιση προθεσμιών για κάθε βήμα της διαδικασίας θα συμβάλει στην αποφυγή αδικαιολόγητων καθυστερήσεων.

Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας τονίζει ότι οι αλλαγές συμβάλλουν καθοριστικά στο αδιάβλητο και τη διαφάνεια των διαδικασιών, καθώς και στη σημαντική μείωση του χρόνου για τον διορισμό των πανεπιστημιακών. Αυτό αναμένεται να βελτιώσει μια διαδικασία που έως τώρα αποθάρρυνε πολλούς νέους επιστήμονες να διεκδικήσουν μια θέση σε ελληνικό ΑΕΙ, προσφέροντας ένα πιο ελκυστικό και αξιόπιστο περιβάλλον για την ακαδημαϊκή τους εξέλιξη.

Η επόμενη μέρα για τα ελληνικά ΑΕΙ

Παρά το γεγονός ότι είναι η τέταρτη φορά από το 2014 που επιχειρούνται αλλαγές στο σύστημα επιλογής πανεπιστημιακών, η νέα υπουργική απόφαση εκτιμάται ότι θέτει πιο στέρεες βάσεις για την αντιμετώπιση των παθογενειών. Η λεπτομερής ρύθμιση των γνωστικών αντικειμένων, η αδιάβλητη ηλεκτρονική κλήρωση των εκλεκτόρων και ο καθορισμός αυστηρών προθεσμιών συνιστούν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που φιλοδοξεί να κλείσει τα «παράθυρα» για την επιλογή «ημετέρων».

Η επιτυχία της εφαρμογής αυτών των μέτρων θα κρίνει την αποτελεσματικότητα της μεταρρύθμισης και την ενίσχυση της αξιοπιστίας των ελληνικών πανεπιστημίων.