Τζουμέρκα: Ακραία βροχόπτωση και γεωλογική δομή προκάλεσαν πλημμύρες και αποκλεισμούς

Στους Μελισσουργούς Τζουμέρκων, ιδιοκτήτες και πελάτες ξενοδοχείου αποκλείστηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο λόγω πλημμυρών και κατολισθήσεων, που προκλήθηκαν από ακραία βροχόπτωση και τη γεωλογική δομή της περιοχής. Οι εγκλωβισμένοι, μεταξύ των οποίων και ο Γιάννης Σιώτος, πατέρας του ιδιοκτήτη, έμειναν χωρίς ρεύμα και πόσιμο νερό, καθώς από τη βρύση έτρεχε μαύρο νερό.

Αυτή η εξέλιξη στα Τζουμέρκα έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς ακραίων καιρικών φαινομένων που πλήττουν τη χώρα το τελευταίο διάστημα, αναδεικνύοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την ανάγκη για ενισχυμένες υποδομές και αντιπλημμυρική προστασία.

Η περιοχή, με την ιδιαίτερη γεωλογική της σύσταση, είναι ευάλωτη σε τέτοια φαινόμενα, καθιστώντας τον συνδυασμό έντονων βροχοπτώσεων και εδαφικής αστάθειας ιδιαίτερα επικίνδυνο.

Ο εκρηκτικός συνδυασμός: Γεωλογία και ακραία βροχόπτωση

Ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), Ευθύμιος Λέκκας, εξήγησε στην «Κ» ότι η περιοχή των Τζουμέρκων χαρακτηρίζεται από ένα ανάγλυφο με μεγάλες κλίσεις, ανεπτυγμένο υδρογραφικό δίκτυο και σημαντική στερεοπαροχή, δηλαδή ικανότητα μεταφοράς φερτών υλικών.

Αυτά τα χαρακτηριστικά την καθιστούν ιδιαίτερα ευάλωτη σε κατολισθήσεις και ροές εδαφών.

Ειδικότερα, ο κ. Λέκκας τόνισε ότι σε περιοχές όπως τα Ιωάννινα και η πλημμύρες και κατολίσθηση στην Κέρκυρα, όπου επίσης σημειώθηκαν καταστροφές, κυριαρχούν οι λιθολογικοί σχηματισμοί «φλύσχης». Πρόκειται για εδάφη όπου εναλλάσσονται στρώματα αργίλου, άμμου και ψαμμιτών, τα οποία είναι χαλαρά και διαβρώνονται εύκολα.

Υπό συνθήκες έντονων βροχοπτώσεων, αυτό οδηγεί σε κλασικές κατολισθήσεις, ροές λάσπης ή ροές κορημάτων (πέτρες και χαλίκια), προκαλώντας τεράστιες ζημιές σε Ήπειρο και Κέρκυρα.

Τα ακραία ύψη βροχής και οι επιπτώσεις

Οι λιθολογικοί σχηματισμοί των Τζουμέρκων δεν θα ήταν από μόνοι τους υπεύθυνοι για τις καταστροφές, αν δεν υπήρχαν οι βροχοπτώσεις μεγάλης διάρκειας και ραγδαιότητας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του meteo.gr για τον υετό στη βορειοδυτική Ελλάδα το τετραήμερο από τις 18 έως και τις 21 Νοεμβρίου, καταγράφηκαν σπάνια ύψη βροχής, επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες για πάνω από 400 χιλιοστά βροχής έπεσαν στα ορεινά της Ηπείρου και τις έντονες βροχές στη δυτική Ελλάδα.

Συγκεκριμένα, στα Λεπιανά Άρτας έπεσαν 483 χιλιοστά, στα Πράμαντα Ιωαννίνων 459 χιλιοστά, ενώ άλλοι πέντε σταθμοί του meteo.gr κατέγραψαν ύψη βροχής άνω των 300 χιλιοστών. Ο διευθυντής ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και επικεφαλής του meteo.gr, Κώστας Λαγουβάρδος, χαρακτήρισε τα ύψη βροχής «πολύ μεγάλα» και «ακραία», συγκρίνοντάς τα με το ετήσιο ύψος βροχής για την Αθήνα.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η αυξανόμενη συχνότητα τέτοιων ακραίων φαινομένων, τα οποία, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη γεωμορφολογία ορισμένων περιοχών, δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν την ανάγκη για συστηματική παρακολούθηση και προσαρμογή των υποδομών, καθώς οι κλιματικές αλλαγές καθιστούν τις παραδοσιακές μεθόδους πρόβλεψης και αντιμετώπισης ανεπαρκείς.

Η ανθρώπινη διάσταση των καταστροφών

Οι συνέπειες αυτού του συνδυασμού έγιναν άμεσα αισθητές στους κατοίκους των Τζουμέρκων. Το πρωί της περασμένης Παρασκευής, ιδιοκτήτες και δύο πελάτες ξενοδοχείου στους Μελισσουργούς βρέθηκαν εγκλωβισμένοι. Ο Γιάννης Σιώτος, πατέρας του ιδιοκτήτη, περιέγραψε στην «Κ» τον φόβο τους για την πλημμύρα και την αδυναμία πρόσβασης στην κεντρική οδό λόγω των κατολισθήσεων.

Οι εγκλωβισμένοι έμειναν για ώρες χωρίς ρεύμα, μόλις σταμάτησε να λειτουργεί η γεννήτρια, και χωρίς πόσιμο νερό, καθώς «αυτό που έτρεχε από τη βρύση ήταν μαύρο». Παρόλο που δεν κινδύνευσαν άμεσα, η εμπειρία ανέδειξε την ευπάθεια της περιοχής. Το απόγευμα του Σαββάτου, κατάφεραν να αποχωρήσουν με τα πόδια, με την ελπίδα ότι οι ζημιές θα αποκατασταθούν για να ανοίξει ξανά το ξενοδοχείο την περίοδο των Χριστουγέννων.

Τι αναμένεται στη συνέχεια

Ο κ. Λαγουβάρδος υπενθύμισε ότι παρόμοια ή και μεγαλύτερα ύψη βροχής έχουν καταγραφεί στο παρελθόν, όπως στην κακοκαιρία Daniel, στις βροχές του Φεβρουαρίου 2019 στην Κρήτη ή στην περσινή νεροποντή στη Χαλκιδική. Ωστόσο, με δεδομένες τις βροχές που αναμένονται αυτή την εβδομάδα, εκτιμάται ότι το συνολικό ύψος υετού για τον Νοέμβριο θα είναι εξαιρετικά μεγάλο, ενισχύοντας τις ανησυχίες για περαιτέρω προβλήματα.

Η «Κ» αναφέρει ότι οι αρχές παραμένουν σε επιφυλακή, καθώς η συνεχιζόμενη αστάθεια του καιρού και ο κορεσμός των εδαφών αυξάνουν τον κίνδυνο για νέα φαινόμενα. Η αποκατάσταση των ζημιών στις πληγείσες περιοχές αποτελεί άμεση προτεραιότητα, με την ελπίδα ότι η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί σύντομα.